1. Ինչո՞վ է պայմանավորված օրգանիզմի ամբողջականությունը։

Օրգանները իրար հետ կապված են և եթե մեկը նրանցից վնասվի ամբողջ օրգանիզմի աշխատանքը կխանգարվի։

Շարունակել կարդալ →

Տեսադաս .Նոր թեմա

1.Ծաղկից առաջանում են պտուղներ ու սերմեր:

2.Ի՞նչ դեր ունեն այդ օրգանները բույսի կյանքում:

Բազմացում են ապահովում։

3.Ինչո՞ւ են վարսանդը եւ առէջները համարվում բույսի գլխավոր մասեր։

Վարսանդն ու առէջը որոշում են ծաղկի սեռը և մանակ։

4.Ի՞նչ պայմաններ են անհրաժեշտ սերմերի ծլման համար:

Պետք է ջուր, լույս, ջերմություն, թթվածին, սննդարար նյութեր և այլն։

5.Ինչպե՞ս են պտուղները եւ սերմերն օգտագործվում մարդու կողմից:

Մարդիկ պտուղները օգտագործում են սննդի մեջ, յուղ են ստանում, կենդանիների կեր, դեղամիջոցներ են պատրաստում։

6.Բույսերի ի՞նչ օրգաններ են ներկայացված հետեւյալ նկարում: Ի՞նչ գիտեք դրանց մասին:

Այս նկարում պատկերված են կորիզներ, սերմեր և պտուղներ։ Ընդհանուր գեներատիվ օրգաններ, որոնք համարվում են բազմացման օրգաններ։

1.Ի՞նչ է ցողունը: Ինչպիսի՞ ցողուններ գիտեք:

Ցողունը բույսի փոխադրող, հենարանային և պաշարող գործառույթները իրականացնող մասն է։ Տարբերում են ցողունի երկու կառուցվածք՝ առաջնային և երկրորդային։ Ցողուններն լինում են ուղղաձիգ պնդացած սողացող և փաթաթվող։

2. Ինչո՞ւմ է ցողունի դերը բույսի կյանքում:

Ցողունը բույսի փոխադրող, հենարանային և պաշարող գործառույթները իրականացնող մասն է։

3. Ի՞նչ է տերևը: Ինչի՞ց է կազմված:

Տերևը բույսի այն մասն է, որը իրականացնում է օրգանական նյութերի սինթեզ և ջրի գոլորշացում։

Տերևները կազմված են տերևաթիթեղից, որը տերևակոթով միանում է ցողունին։

4. Ինչպիսի՞ տերևներ գիտեք: Ներկայացրե՛ք օրինակներ:

Տերևները լինում են երկու տեսակի։ Պարզ և բարդ։ Պարզը, եթե տերևակոթին միացած է մեկ տերևաթիթեղ։ Բարդը, եթե տերևակոթին միացած են մի քանի տերևաթիթեղներ։

Պարզ-լորենի,ծիրանենի

Բարդ-ակացիա,մասրենի

5.Ի՞նչ է պատկերված: Պատմիր դրանց մասին:

նկ.1

Այս նկարում պատկերված է, թե ինչպես է առաջանում կայծակը։ Դրական և բացասական լիցքերը իրար հպվելով առաջացնում են կայծակ։

նկ.2

Այս նկարում պատկերված են հյուսվածքներ։ Հյուսվածքը բջիջների մի խումբ է, որը իրար է միացած միջբջջային հեղուկով։

1*Մանրացումը, լուծումը, գոլորշացումը ֆիզիկական երեւույթներ են:

2*Անվանե՛ք բնության մեջ եւ կենցաղում հանդիպող օքսիդներ, նկարագրե՛ք դրանց:

Օքսիդները դրանք բարդ նյութեր են, որոնք ունեն երկու քիմիական տարր։ Դրանք ամպայման իրենց մեջ պարունակում են թթվածին։ Օրինակ ջրածնի օքսիդ՝ ջուր, ածխածնի օքսիդ՝ ածխաթթու գազ, սիլիցիումի օքսիդ՝ ավազ և այլն։

Օքսիդները լայն կիրառություն ունեն մարդու կենցաղում։ Օրինկա՝ չհանգած կիրը և ավազը օգտագործվում են շինարարությունում (ցեմենտի, բետոնի, ապակու արտադրությունում)։ Ալյումինի օքսիդը կավի բաղադրության հիմնական նյութն է, օգտագործում է խեցեգործությունում և մետաղական ալյումին ստանալու համար։ Երկաթի օքսիդից ստանում են երկաթ։

Ածխաթթու գազը լայն կիրառություն ունի հանքային ջրերի գազավորման և հրուշակեղենի արտադրության մեջ։

Կան նաև օքսիդներ, որոնք թունավոր են, ինչպես, օրինակ՝ ծծմբի օքսիդը, ազոտի օքսիդը, շմոլ գազը։

3*Ի՞նչն են անվանում դեֆորմացիա: Ներկայացրե՛ք դեֆորմացիայի օրինակներ:

Դեֆորմացիան լինում է երկու տեսակ։ Դրանք են առաձգական և պլաստիկ դեֆորմացիաները։ Պլաստիկ դեֆորմացիայի ժամանակ մարմնի վրա գործածած ուժից հետո այն չի վերադառնում իր նախկին ձևին։ Առաձգական դեֆորմացիայի ժամանակ մարմնի վրա ուժ գործածելուց հետո այն վերադառնում է իր նախկին ձևին և չափերին։

1.Բժշկական ջերմաչափն ինչո՞վ է տարբերվում սովորական ջերմաչափից:

Բճշկական ջերմաչափի սանդղակը սկսում է մարդու օրգանիզմին բնորոշ հնարավոր թվերով։

2.Ճի՞շտ է վարվում արդյոք նկարում պատկերված տղան: Հիմնավորե՛ք ձեր պատասխանը:

Տղան ճիշտ է և սխալ։ Ճիշտ է, որովհետև վազում է դեպի ծառերի խմբի մոտ, իսկ սխալ է, որովհետև կայծակահարվելու շանսը մեծանում է վազելուց։

Հարցեր.
1. Տարբեր չափերի ի՞նչ կենդանի օրգանիզմներ գիտեք: Ներկայացրե՛ք ձեզ ծանոթ օրինակներ:

Բնությունում կան միաբջիջ օրգանիզմներ և բազմաբջիջ օրգանիզմներ։ Միաբջիջ օրգանիզմների օրինակ՝ բակտերիաներ, կապտականաչ ջրիմուռներ։ Բազմաբջիջ օրգանիզմների օրինակ՝ բույսեր, կենդանիներ, մարդ

2. Ո՞րն է կենդանի օրգանիզմների տարրական միավորը:

Կենդանի օրգանիզմների տարրական միավորը բջիջն է:
3.Ո՞վ է առաջին անգամ տեսել բջիջը, ի՞նչ սարքի օգնությամբ:

Բջիջը հայտնաբերել է Ռոբերտ Հուկը 1665 թվականին իր ստեղծած մանրադիտակի օգնությամբ։
4.Ինչո՞վ են միմյանցից տարբերվում բջիջները:

Բջիջները միմյանցից տարբերվում են կառուցվածքով և կենսագործունեությամբ։
5.Որո՞նք են բուսական եւ կենդանական բջիջների հիմնական տարբերությունները:

Բուսական և կենդանական բջիջները տարբերվում են մասնագիտացմամբ:
6.Ի՞նչ են մասնագիտացված բջիջները:

Մասնագիտացված բջիջները ինչ-որ մի ֆունկցիա են կատարում:
7.Արդյոք կենդանի բջիջներն ունե՞ն ընդանրություններ: Որո՞նք են բջիջների բաղադրամասերը:

Բոլոր բջիջները կազմված են ածխածինից (C), ջրածինից (H), թթվածինից (O) և ազոտից (N):
8.Քանի՞ բջջից են կազմված տարբեր կենդանի օրգանիզմներ: Ներկայացրե՛ք օրինակներ:

Մարդը կազմված է մոտավորապես 1014 բջիջներից։ Բակտերիաները, որոշ ջրիմուռները ու սնկերը կազմված են 1 բջջից։

Փորձ.Չօգտագործելով կողմնացույց փորձիր որոշիր . ԵՐԿՐԻ ՄԱԳՆԻՍԱԿԱՆ ԲԵՎԵՌՆԵՐԸ

ԵՐԿՐԻ ՄԱԳՆԻՍԱԿԱՆ ԲԵՎԵՌՆԵՐԻ ՈՐՈՇՈՒՄԸ
Աշխատանքի նպատակը՝ որոշել Երկրի մագնիսական բեւեռների ուղղությունը:
Անհրաժեշտ սարքեր՝ ջրով լի թաս, ասեղ, խցան, հայտնի բեւեռներով մագնիս:
1. Թասը լցրե՛ք ջրով, խցանը գցե՛ք ջրի մեջ եւ դրե՛ք հորիզոնական սե- ղանի վրա:
2. Ասեղը հպե՛ք մագնիսին այնքան, մինչեւ մագնիսանա: Այնուհետեւ, փոխազդեցության մեջ դնելով մագնիսի հետ՝ որոշե՛ք ասեղի հյու- սիսային եւ հարավային բեւեռները: Հիշե՛ք, որ մագնիսների նույնանուն բեւեռներն իրար վանում են, տարանունները՝ ձգում:
3. Մագնիսը հեռացնելով՝ ասեղը զգուշորեն տեղադրե՛ք խցանի վրա: Պտտվելով` նա կկանգնի որոշակի դիրքում: Այդ դիրքում ասեղի հյուսիսային մագնիսական բեւեռին համապատասխանող ծայրը ցույց կտա Երկրի հյուսիսային աշխարհագրական բեւեռի ուղղությունը: Այդտեղ է գտնվում Երկրի հարավային մագնիսական բեւեռը: Ասեղի հակառակ ծայրն ուղղված կլինի դեպի Երկրի հյուսիսային մագնիսական բեւեռը, որը գտնվում է հարավային աշխարհագրական բեւեռում:
4. Որոշելով Երկրի հյուսիս-հարավ ուղղությունը` կարելի է գտնել նաեւ հորիզոնի մնացած կողմերը: Եթե դեմքով կանգնենք դեպի հյուսիս, ապա բացված աջ ձեռքը ցույց կտա արեւելք, իսկ ձախը՝ արեւմուտք:

Հարցեր.
1*Ի՞նչ է վառելանյութի ջերմարար ունակությունը:

Այրման ժամանակ անջատվող ջերմությունը։
2*Ինչո՞ւ է կայծակին միշտ ուղեկցում որոտ:

Կայծակին միշտ ուղեկցում է որոտ, որովհետև դրական և բացասական լիցքերը իրար հետ փոխազդելուց առաջացնում են որոտ։
3*Բեր սննդային շղթայի օրինակ,որ կազմված կլինի 4 օղակից:

Բույսերը՝ ջուր, բույսին՝ գառին, գառին՝ վայրի խոզ, խոզին՝ մարդը։
4*Ի՞նչ էներգիայով է օժտված երկնքում թռչող ինքնաթիռը:

Կինետիկ (շարժման) էներգիայով։