Վերջին օրերին աշխարհի տարբեր լրատվամիջոցներում հրապարակվում են նյութեր մի արջի մասին, որը ապրում է Հայաստանում շատ վատ պայմաններում: Նրան արդեն 30 տարի պահում են Արմավիրի կենդանաբանական այգում, փոքր վանդակում: Նա շատ ծեր է և արդեն կուրացել է: Նրան երբեք վանդակից բաց չեն թողել և պահում են շատ վատ պայմաններում: Կարող են օրերով չկերակրել, չեն մաքրում վանդակը և դուրս չեն հանում խեղճ արջին:

Արջն ունի բժշկական օգնության և խնամքի կարիք: Նրա նման ևս 20 արջ բնակվում են Հայաստանում տարբեր մասնավոր կենդանաբանական այգիներում և ոչ ոք չի հոգում նրանց իրավունքների մասին: Կենդանիների փրկության միջազգային կազմակերպությունը աշխարհում շատ նման արջերի է օգնել և ցանկանում է օգնել Նելսոն արջուկին:

Արջուկի տերը ասում է, որ չի թողի, որ արջին տանեն, քանի որ «շատ է նրան սիրում», բայց նրա արարքները հակառակ բանի մասին են խոսում: Սա բոլոր մարդկանց է վերաբերում՝ եթե պատրաստվում եք կենդանի պահել, կապ չունի վայրի թե տնային, դուք պետք է մեծ պատասխանատվություն կրեք, քանի որ դա խաղալիք չէ, այլ կենդանի էակ:

Անհրաժեշտ են օրենքներ, որոնք կպաշտպանեն կենդանիներին մարդկանց վատ վերաբերմունքից և կպատժեն այն մարդկանց, ովքեր օգտագործում են կենդանիներին իրենց զվարճանքի համար: Իմ կարծիքով դա ճիշտ չէ վայրի կենդանուն պոկել իր բնական միջավայրից և պահել, որպես տան կենդանի: Վայրի կենդանիների տեղը բնության գրկում է, իսկ տնային կենդանիները արդեն իրենց կյանքի սկզբից սովոր են տնային պայմաններում ապրել:

Պետք է ամեն ինչ անել, որ Նելսոն արջուկը իր ծերությունը լավ պայմաններում անցկացնի:

Փետրվար

Կենսաբանություն Տնային աշխատանք

Կենսաբանություն Տնային աշխատանք

Կենսաբանություն Տնային աշխատանք

Մարտ

Կենսաբանություն Տնային աշխատանք

Պատրաստում եմ հաց Նախագիծ

Կենսաբանություն Տնային աշխատանք

Ապրիլ

Կենսաբանություն Տնային աշխատանք

Կենսաբանություն Տնային աշխատանք

Կենսաբանություն Փափկամարմիններ

Կենսաբանություն Տնային աշխատանք

Հետաքրքիր փաստեր Երկկենցաղների մասին

Կենսաբանություն Տնային աշխատանք

Մայիս

Ապրիլ ամսվա ամփոփում

Կենսաբանություն Կաթնասուններ

Կաթնասունների  ընդհանուր բնութագիրը:

Հղումներն են

՝http://www.filin.vn.ua/

http://www.theanimalworld.ru/շ

Կաթնասուններ

Կաթնասունները ողնաշարավորների ամենազարգացած խումբն են: Նրանք հանդիպում են ամբողջ Երկիր մոլորակում: Բնակվում են ցամաքում և ջրում: Կաթնասունների ոտքերը գտնվում են իրանի տակ: Մարմինը զարգացած է գլխից, պարանոցից, իրանից, վերջույթներից և պոչից: Հողում բնակվող կաթնասունների մարմինը գլանաձև երկկարացված է, պարանոցը կարճ է, առջևի ոտքերը բահանման են և հարմարվել են փորելուն: Ջրային կաթնասունների մարմինն ունի ջրահոսելի ձև, իսկ առջևի վերջույթները լողաթաթեր են: Կաթնասունների մաշկը բաղկացած է երկու շերտից՝ վերամաշկից և բուն մաշկից: Վերամաշկից են առաջանում մաշկի ածանցյալները՝ մազերը, եղունգները, սմբակները, եղջյուրները և այլն: Քիստերը երկար և կոշտ մազերն են, դրանց տակ գտնվող աղվամազը նուրբ է և խիտ, այն իր մեջ պահում է օդ, որը տաքանում է և պահպանում է մարմնի ջերմությունը: Նաև կան շոշափելիքի օրգաններ՝ վիբրիսներ, որոնք կոշտ մազեր են: Կաթնասունների գլխի վրա են տեղակայված հոտառության, տեսողական, լսողական, համի, շոշափելիքի օրգանները: Կաթնասունների մաշկը պարունակում է մի քանի տեսակի գեղձեր՝ ճարպային գեղձեր, հոտ արձակող գեղձեր, քրտնագեղձեր, կաթնագեղձեր: Ճարպագեղձերը մաշկի և մազերի օծման համար են, հոտ արձակող գեղձերը ծառայում են պաշտպանության, բնակության տարածքը նշելու և հակառակ սեռին գտնելու համար: Քրտնագեղձերը կատարում են ջերմակարգավորման ֆունկցիան: Կաթնագեղձերում արտադրված կաթը միակ լիարժեք սնունդն է ձագի կյանքի սկզբնական շրջանում: Կաթնացունների ողնաշարը կազմված է հինգ բաժնից՝ պարանոցային, կրծքային, գոտկային, սրբանային և պոչային: Համարյա թե բոլոր կաթնասունների պարանոցային բաժինը կազմված է 7 ողից: Դրանք կողերի հետ միասին կազմում են ամուր կրծքավանդակ: Լավ զարգացած են մեջքի ու վերջույթների մկանները: Մարսողական համակարգը սկսվում է ներբանային խոռոչով, որի շուրջը կան շրթունքներ, որոնք որոշ կաթնասունների մոտ չկան: Հետո բուն բերանային խոռոչ, կլան, կերակրափող, ստաամոքս, բարակ, հաստ և ուղիղ աղիներ: Շնչառական համակարգի օրգաններն են քթի խոռոչը, կոկորդը, շնչափողը, բրոնխները, թոքերը: Արյունատար համակարգը կազմված է արյան շրջանառության մեծ և փոքր շրջաններից: Սիրտը քառախորշ է: Արտաթորության համակարգը գտնվում է ողնաշարի գոտկային բաժնի երկու կողմերում գտնվող լոբաձև զույգ երիկամներով: Դրանից դուրս եկող միզատարներով մեզը լցվում է միզապարկը և այնտեղից էլ հեռացվում օրգանիզմից: Նյարդային համակարգը կազմված է գլխուղեղից, ողնուղեղից, նյարդերից և նյարդային հանգույցներից: Կաթնասունների զգայարանները լավ զարգացած են: Շատերը ունեն լավ լսողություն: Լավ լսողություն ունեն հատկապես գիշերային կենդանիները և բաց տարածություններում ապրող կաթնասունները: Նաև կաթնասունների մեծ մասը օժտված է լավ հոտառությամբ: Դա օգնում է գիշատիչներին գտնել մեծ հեռավորության վրա գտնվող իրենց զոհին: Որոշ կաթնասուններ արձակում են ուլտրաձայներ, որոնք անդրադառնում են հանդիպակած առարկաներից և ընկալվում շատ սուր լսողությամբ:

^{₍₂₄₀₎}

Ինչպե՞ս է բազմանում անձրևորդը:

Անձևորդերը երկսեռ են և կատարվում է խաչաձև բեղմնավորում: Այն կատարվում է կոկոնի մեջ, որի ներսում ձվաբիջը բեղմնավորվում է: Բեղմնավորման նաև մասնակցում է լորձեր առաջացնող մարմնի հաստ մասը: Երկու որդ փոխանակվում են սերմահեղուկներով, իսկ հետո հեռանում են միմյանցից: Ամեն մի օղակ սկսում է արտադրել լորձ և առաջանում է կցորդ, որի մեջ են ընկնում սերմահեղուկը ու ձվաբջիջները և այդպես կատարվում է բեղմնավորումը: Ձվաբջիջներով բեղմնավորված կցորդը դուրս է ընկնում, կարծրանում է և դառնում է բոժոժ, որտեղ և կզարգանան ձվերը:

Նկարագրե՛ք փափկամարմինների արտաքին կառուցվածքը:

Փափկամարմինները գլխի վրա ունեն երկու աչք և երկու կամ չորս շոշափուկ: Կան փորոտանի փափկամարմիններ, որոնք ունեն խեցի, բայց կան տեսակներ, որոնք չունեն: Փափկամարմինները կարող են ապրել տարբեր տեղեր՝ ցամաքում, ծովում կամ քաղցրահամ ջրերում: Փափկամարմինները սնվում են տարբեր բույսերով և ունեն բերանային ապարատ, որը կոչվում է քերիչ: Քերիչով նրանք քերում են բույսը, իսկ հետո սնվում դրանով:

Ինչպե՞ս են շնչում միջատները:

Միջատների մեծ մասի մոտ շնչառական համակարգը կազմված է ամբողջ մարմնով տարված շնչուղինեից, որոնք դուրս են գալիս դեպի դուրս շնչանցքներով: Շնչառական համակարգը միջատների մոտ լինում է բաց կամ փակ: Փակ տարբերակում շնչուղիներ կան, իսկ շնչանցքներ չկան, իսկ բաց տարբերակում և՛ շնչուղիները կան և՛ շնչանցները: Փակ շնրչառական համակարգը մակաբույծ միջատների համար է, որոնք կարող են շնչել ջրի տակ կամ լուծված թթվածինը՝ տիրոջ հեղուկների խոռոչներում:

Միջատների բազմացում՝ լրիվ կերպարանափողություն, թերի կերպարանափոխություն:

Լրիվ կերպարանափոխություն

Լրիվ կերպարանափուխությունը կազմված է չորս փուլից: Դրանք են՝ ձու-թրթուր-հարսնյակ-հասուն կենդանի: Մեծ մասամբ լինում է, որ միջատների թրթուրը ընդհանրապես նման չէ հասուն կենդանուն, բայց նրանք նման չեն ոչ միայն արտաքին այլ նաև ներքին՝ բերանային ապարատով և վերջույթների կառուցվածքով: Օրինակ՝ թիթեռի թրթուրը ունի կրծող բերանային ապարատ, իսկ հասուն թիթեռը ունի ծծող բերանային ապարատ: Թրթուրի մարմնի բաժիները՝ կուրծքը, գլուխը, փորիկը տարբերակված չեն, թևեր չի ունենում, զգայարանները շատ զարգացած չեն:

Թերի կերպարանափոխություն

Թերի կերպարանափոխությունը կազմված է երեք փուլից՝ ձու-թրուր-հասուն կենդանի: Թերի կերպարանափուխության ժամանակ թրթուրը նման է հասուն կենդանուն, բացի թևերից: Թրթուրի և հասուն միջատի տարբերությունները ժամանակի ընթացքում վերանում են:

Նկարագրե՛ք երկկենցաղների արտաքին կառուցվածքը:

Երկկենցաղները թեփուկներ չունեն՝ մերկ են: Նրանք արտադրում են շատ լորձ, իսկ որոշ երկկենցաղների տեսակներում լորձը թունավոր է: Նրանց վրա որս չեն անումայլ գիշատիչները: Լորձը պաշտպանում է երկկենձաղների փոշուց և բակտերիաներից: Մաշկով նրանք շնչում են: Նաև ջուր են խմում, քանի որ բերանով չեն խմում:

Նկարագրե՛ք երկկենցաղների կմաղքը:

Ի տարբերություն ձկների, երկկենցաղների կմաղքը ավելի զարգացած է: Նրանց կմաղքը կազմված է զանգից, ողնաշարից, գոտիներից և վերջույթներից:
Գանգը կազմված է գանգատուփից:
Ողնաշարը կազմված է չորս մասից՝ պարանոցային, իրանային, սրբանային, պոչային:
Առջևի գոտին՝ ուսագոտին ծառայում է, որպես հենարան դեմի վերջույթների համար: Ետևի գոտին՝ կոնքագոտին ծառայում է, որպես հենարան հետևի վերջույթների համար: Բոլոր ողնաշարավորներն ունեն մի զույգ վերջույթներ: Կան առջևի վերջույթներ և ետևի վերջույթներ: Առջևի վերջույթները կազմված են կենտ բազուկոսկրից, զույգ նախաբազկի ոսկրերից, դաստակից և ունի չորս մատներ: Ետևի վերջույթները կազմված են կենտ ազդոսկրերից, զույգ սրունքի ոսկրերից, թաթից, լողաթաղանթով միացած հինգ մատներից:

Միջատներ՝թիթեռներ, 1 , սարդեր, զատիկներ, 1

Լրացուցիչ աշխատանք

Գտնել լեգենդներ միջատների մասին, պատրաստել ուսումնական նյութեր

Զատիկ

Գոյություն ունի զատիկների ավելի քան 5000 տեսակ: Նրանք կարող են լինել կարմիր կամ ուրիշ գույնի և տարբեր գույների կետեր են լինում: Նաև կետերի քանակը տարբերվում է: Զատիկներին ժողովուրդը կարող է անվանել նաև արևներ, որովհետև նրանք սիրում են տաքություն և ապրում են արևադարձային շրջանում: Զատիկները հենց այնպես չունեն այդպիսի վառ գույն՝ դա այլ կենդանիներին զգուշացնում է, որ նա համով չէ: Վտանգի ժամանակ զատիկները արտադրում են դեղին հեղուկ՝ ոտիկներից, որ պաշտպանվեն: Մեկ-մեկ նրանք կարող են ձևացնել, որ մահացած են: Զատիկները ոչ միայն սիրուն են, այլ նաև շատ օգտակար են բանջարանոցի համար: Նրանք սնվում են միջատներով, որոնք վնասակար են մարդու համար կարևոր բույսերի համար: Մեկ զատիկը իր ամբողջ կյանքում կարող է ուտել 5000-ին մոտ միջատներ: Այդ պատճառով նրանք համարվում են գիշատիչ: Քանի որ այս միջատները տաքություն են սիրում՝ ամառվա վերջ նրանք թռնում են՝ ձմեռելու: Ձմեռում են մեծ կուտակումով՝ քարերի տակ, չոր տերևների տակ, ծառի կեղևի տակ և մեծ քնակության պատճառով նրանք տաքանում են: Ձմեռելուց հետո զատիկները սկսում են ձվերը դնել: Դա նրանք անում են տերևների ներքևի մասում: Ձվերը երկարացված ձև ունեն և դեղին են: Զատիկների ձվերի քանակը կարող է լինել 200-ից մինչև 400: 5-8 օր հետո հայտնվում են սև որդեր-թրթուրներ: 20 օրից այդ որդը դառնում է անշարժ հարսնյակ: Իսկ 1-2 շաբաթ հետո հարսնյակից դուրս է գալիս զատիկը: Զատկի չափը կախված է նրանից, թե ինչպես է սնվել զատիկը՝ լինելով դեռ թրթուր:

Թիթեռ

Թիթեռների մոտ՝ ինչպես միջատների մեծ մասի մոտ կա երկու թև և դրանք պատված են թեփուկներով: Բերանային ապարատը ծծող տիպի է: Այն իրանից ներկայացնում է կնճիթ, որոնց միջոցով նրանք խմում են նեկտարը: Թիթեռների թրթուրը արտաքինից նման չէ թիթեռին: Այն ունի որդաձև մարմին: Գլուխը պատված է ամուր կուտիկուլով, իսկ բերանային ապարատը կրծող տիպի է, որովհետև նրանք սնվում են բույսերի տերևներով: Ամենահայտնի թրթուրն է կաղամբի թիթեռը: Սկզբից այն թրուր է և այն շատ վնասակար է բանջարանոցի համար: Ինչ-որ ժամանակ հետո այն դառնում է հարսնյակ և այնտեղից դուրս է գալիս սպիտակ թիթեռ: Թիթեռները սնվում են նեկտարով և նրանք ձվերը դնում են կաղամբի տերևների տակի մասերում:

ԼԵԳԵՆԴՆԵՐ ՄԻՋԱՏՆԵՐԻ ՄԱՍԻՆ

1. Մի շատ գեղեցիկ առասպել – Մի շատ գեղեցիկ առասպել կա թիթեռի մասին, որի հեղինակն անհայտ է: Այն պատմում է մի տղայի մասին, որի ձեռքին նստել էր թիթեռը: Մայրն ասում է, որ դա հաջողության և բոլորին հայտնի գեղեցկության խորհրդանիշ է, և նրան չի կարելի նեղացնել:Բոլոր թիթեռները` և ցերեկային, և գիշերային, առաջանում են ձվից (բոժոժ), որից էլ սկսվում է նրանց կյանքը: Իսկ հետո նրանք մեծանում են, բացում թևերը….իսկ նրանց յուրաքանչյուր երանգը ինչ-որ բան նշանակում է. ոսկեգույնը`ոսկե կանոն, երկնագույնը` արդարություն, կանաչը`բարգավաճում, աճ, արծաթագույնը`նրբություն:

2. Թիթեռ – Թիթեռների տարբեր տեսակներ կան, օրինակ` սովորական ցեցը, որը փչացնում է հագուստը, չի կարող թռչել, իսկ թռչող թիթեռը, որի հետևից վազում ենք տան մեջ, որ բռնենք,նրա արու տեսակն է, որն ընդհանրապես չի ուտում, քանի որ բերան չունի:

3. Սարդոստայնի ամրությունն ուղղակի անհավատալի է: Գիտնականները հաշվարկել են, որ սարդոստայնից ստացված թելը, մատիտի հաստության լինելու դեպքում, կարող է Boeing 747 տեսակի ինքնաթիռ կանգնեցնել:  Սարդոստայնը բնության ամենաամուր նյութերից է: Օրինակ` Հարավային Ամերիկայում կան կամուրջներ, որոնք պատրաստված են միմիայն սարդոստայնից, և հեշտությամբ դիմանում են դրանցով տեղափոխվող կապիկների քաշին: Նոր Գվինեայում սարդոստայնից պարաններ են հյուսում, որոնք օգտագործում են ձկնորսությամ մեջ:

1. Բոլոր երկկենցաղները գիշատիչ են: Երկկենցաղների մարմնում նյութափոխանակությունը շատ դանդաղ է, հետեւաբար, նրանք կարող են գոյատեւել միայն բարձր կալորիականությամբ կենդանիների սննդի վրա:

2. Ատամներ, որոնք ունեն որոշ երկկենցաղներ, նախատեսված չեն արտադրությունը մարզելու համար: Սա գործիք է նրա բռնելու եւ գրավման համար: Սննդի երկկենցաղները ամբողջությամբ կուլ են տվել:

3. Ամֆիբիաների կյանքը սկսվում է ջրի մեջ, բայց նրա հիմնական մասը անցնում է ցամաքով: Կան եռամիբներ, որոնք ապրում են բացառապես ջրային միջավայրում, բայց հակադարձ բացառություններ չկան, կան միայն տեսակներ, որոնք ապրում են միայն թաց ջունգլիներում ծառերի վրա: Այսպիսով, «երկկենցաղները» զարմանալիորեն ճշգրիտ անուն են:

4. Մաշկը, որ երկկենցաղները որպես խոցելի պատրաստող մաշկի թափանցելիությունը նրանց օգնում է նորմալ շնչել: Նրանք ունեն շատ թույլ թոքեր, ուստի անհրաժեշտ օդը մաշկի միջով քաշվում է մարմնի մեջ:

5. ԵՄԲԻԲՅԱՆ — Էակներ արարածների միակ դասը, որոնց սերունդներն իրենց զարգացման մեջ անցնում են հատուկ բեմի միջոցով `մետամորֆոզ: Այսինքն, մեծահասակների արարածի չվավեր պատճենը հայտնվում է թրթուրներից, իսկ մյուս օրգանիզմը, որը հետագայում վերածվում է մեծահասակ մարդու: Օրինակ, գլխաշորերը գորտեր են Մետամորֆոզի փուլում: Ավելի բարդ օրգանիզմների մշակման մեջ չկա մետամորֆոզի փուլ:

Երկկենցաղներ, դրանց դերը բնության մեջ, թունավոր, վառ գունավորում ունեցող երկկենցաղներ,պատրաստեք տեսադաս, աշխատանքը դրեք ձեր բլոգներում: Կարող եք ընտրել կոնկրետ որևէ  երկկենցաղ, որը ձեզ ավելի է հետաքրքրում և պատրաստել նյութ հենց նրա վերաբերյալ

Երկկենցաղները չորքոտանի ողնաշարավոր կենդանիների դաս է, որն ներառում է սալամանդրերին, տրիտոններին, գորտերին, դոդոշներին և այլն։ Երկկենցաղները վարում են ջրացամաքային ապրելակերպ: Ապրում են լճերում, գետերի ափերին, ճահիճներում, ստվերոտ և խոնավ անտառներում։ Երկկենցաղների ճնշող մեծամասնությունը թրթուրային շրջանում ապրում է ջրում և շնչում խռիկներով (շերեփուկ), իսկ հասուն շրջանում (գորտեր, դոդոշներ)՝ ցամաքում և շնչում է թոքերով ու մաշկով, որտեղից էլ ծագել է նրանց անունը՝ երկկենցաղներ։

ԱՐԼԵՔԻՆ ԳՈՐՏ

Այս անսովոր գորտը երկկենցաղների վտանգված տեսակ է և ապրում է Պանամայում և Կոստա Ռիկայում: Չնայած գորտերի վտանգված տեսակի կարգավիճակին, սեռում կան դրա 110 տեսակ: Բոլորն էլ շատ վառ գունավոր են:

Սեռի տեսակների մեծամասնությունը դեռ ուսումնասիրված չէ. Դրանք չափազանց հազվադեպ են հանդիպում:

Գորտերի այս տեսակն ապրում է խոնավ անտառներում, լեռնահովիտներում:

Այս երկկենցաղների գույնը միշտ շատ վառ է և կարող են լինել՝ նարնջագույն և կանաչ, կարմիր և դեղին և նույնիսկ մանուշակագույն: Արլեքին գորտը իր անունը ստացել է իր վառ գույնից: Որձերի երկարությունը հասնում է 4 սանտիմետրի, իսկ էգերինը` 3.5 սանտիմետրի:

Արլեքին գորտի պայծառ գույնը պատահական չէ. Այն զգուշացնում է, որ վնասակար է այն ուտելը: Այն իսկապես թունավոր է: Եթե ​​մի ձուկ ուտի նրան, նա չի գոյատևի, քանի որ նրա մաշկի մեջ շատ ուժեղ թույն կա:

Այս գորտը սնվում է միջատներով (ճանճեր, մրջյուններ, թրթուրներ), փոքր արտրոպոդներով:

Գիտնականները կարծում են, որ Կոստա Ռիկայի և Պանամայի արևադարձային գոտիներում, ավելի քան 1,5 հազար մետր բարձրության վրա, գլոբալ տաքացման պատճառով լուրջ վտանգ կա, որ էկոհամակարգի և կլիմայի փոփոխության պատճառով Արլեքին գորտի տեսակին պատկանող գորտերը կարող են նվազել, ինչպես նաև ուրիշ կենդանիները:

Փափկամարմինները ունեն մոտ 130.000 տեսակ և բազմազանությամբ գրավում են երկրորդ տեղը կենդանիների թագավորությունում: Կան փափկամարմինների 7 դաս, որոնցից երեքը կներկայացնեմ: Դրանք են՝ փորոտանիների դասը, երկփեղկանիների դաս, գլխոտանիների դասը:

Փափկամարմինների դասին է պատկանում նրանց մեծամասնությունը, մոտ 90.000 տեսակ: Նրանց մարմնի ձևերը բազմազան են, գլուխը հստակորեն առանձնացված է իրանից և կրում է 1−2 զույգ շոշափուկներ և 1 զույգ աչքեր: Փորոտանիների մեծ մասի մարմինը ծածկված է պարուրաձև խեցիով, սակայն կան տեսակներ, որոնցք խեցի չունեն: Մեծամասամբ ապրում են ծովում, սակայն կան նաև քաղցրահամ ջրերում և ցամաքում ապրող տեսակներ: Հիմնականում սնվում են բույսերով, ունեն հատուկ օրգան՝ քերիչ, որի օգնությամբ քերում են բույսը:

Երկփեղկանիները ապրում են ծովերում և քաղցրահամ ջրամբարներում, վարում են սակավաշարժ կամ անշարժ ապրելակերպ: Սնվում են մանր խեցգետնակերպերով, նախակենդանիներով և միաբջիջ ջրիմուռներով: Այս դասի ներկայացուցիչների առանձնահատկությունն է երկփեղկանի խեցին, որը շրջապատում է կենդանու մարմինը: Փեղկերը միացած են առաձգական կապաններով և կարող են բացվել: Երկփեղկանիները չունեն արտահայտված գլուխ, նրանց մարմինը երկարավուն է և սեղմված կողքերից, ունի երկկողմանի համաչափություն: Առջևում գտնվում է բերանը, իսկ ետևի մասում՝ հետանցքը:

Գլխոտանիների դասը ամենազարգացածն է փափկամարմինների մեջ և ունի մոտ 700 կենդանատեսակ: Գլխոտանիները ապրում են ծովերում և հասնում են խոշոր չափերի: Նրանք գիշատիչներ են: Գլխոտանիների մարմինն ունի երկկողմանի համաչափություն և կազմված է գլխից, իրանից և 8−10 երկար շոշափուկներից: Ձագարի օգնությամբ կենդանին լողում է: Մկանների կծկման շնորհիվ ջուրը թիկնոցային խոռոչից դուրս է նետվում ձագարի միջով և հրում է կենդանու մարմինը հակառակ ուղղությամբ: Շոշափուկները տեղակայված են գլխի վրա և շրջապատում են բերանային անցքը: Նրանց վրա կան ծծաններ, որոնք թույլ են տալիս կենդանուն ամրանալ հատակին և որս անել: Շոշափուկները նաև օգտագործվում են հատակով շարժվելու համար: Գլխոտանիներն ունեն պաշտպանական հատուկ օրգան՝ թանաքային գեղձ: Այն իրենից ներկայացնում է մուգ գույնի հեղուկ պարունակող պարկ, որի ծորանը բացվում է թիկնոցային խոռոչում: Հանկարծակի անհանգստության դեպքում կենդանին դուրս է նետում թանաքը, և այն քողարկում է կենդանուն՝ առաջացնելով նրա շուրջ սև կամ գորշ գույնի ամպ:

Կլոր և օղակաձև որդեր ասկարիդ:

Կպատմեմ կլոր որդերի տեսակին պատկանող՝ ասկարիդի մասին: Բոլոր կլոր որդերի կառուցվածքը նույնն է, դա նաև վերաբերվում է ասկարիդին: Այս մակաբույծը ապրում է բարակ աղիքում: Այն շատ դեպքերում հանդիպում է երեխաների մոտ: Ասկարիդը ոչ մի ձև չի կպնում բարակ աղիքի պատերին: Այն գտնվում է այնտեղ ազատորեն և անընդհատ շարժվում է պերիստալտիկայի շարժման դեմ: Սնվում է ասկարիդը աղիքի միջի կիսամարսված նյութերով: Ասկարիդները բաժանված են սեռերի և իգական սեռի արգանդում առաջանում են ձվեր, որոնք հետագայում դուրս են գալու մարդու աղիքից: Նրա համար, որ հետագա զարգացումը տեղի ունենա՝ որ ձվի մեջ առաջանա թրթուր, ձուն պետք է գտնվի արտաքին միջավայրում, օդային հասանելիությամբ երկու-երեք շաբաթ: Մարդը վարակվում է ասկարիդով, օգտագործելով, որպես սնունդ վատ մաքրված բանջարեղեն և մրգեր և նաև ջրով: Նրանից հետո, որ ասկարիդի ձվերը ընկնում են մարդու աղիք, ձվից դուրս են գալիս թրթուրները: Այդ թրթուրները ծակում են աղիքի պատերը, և արյունի հոսքի հետ հայտնվում են թոքերում: Թոքերում թրթուրները տեղաշարժվում են սկզբից բրոնխներ, հետո շնչափողի մեջ և դուրս են գալիս բերանային անցք: Այդ ընթացքում գրգռում են վերին շնչուղիները: Մարդու մոտ առաջանում է հազ: Հետո մարդը կրկին կուլ է տալիս թրթուրները՝ նորից ընկնելով բարակ աղիքի մեջ: Թրթուրներից դառնում են առանձնյակներ: Այդպես բոլորաշրջանը կրկնվում է, այսինքն առանձնյակ ասկարիդների մեջ առաջանում են ձվեր արգանդում, և նրանք դուրս են գալիս արտաքին շրջապատ: Ասկարիդով վարակելու մեծ մասը լինում է ճանճերի պատճառով, որովհետև նրանք տեղափոխում են ձվերը, իրենց ոտիկների օգնությամբ:

Լրացուցիչ աշխատանք

Պատրաստել ուսումնական նյութ անձրևավորդի կառուցվածքը, նրա դերը բնության մեջ թեմայով

Անձրևավորդերը ազատ ապրող օրգանիզմներ են: Ապրում են հողի մեջ և սնվում են մեռոկացած բույսերի մնացորդներով: Սնվելու շնորհիվ անձրևավորդերը լավացնում են հողի բերքատվությունը և առաջացնում են հումուսը: Անձրևավորդերը պատկանում են օղակաձև որդերի դասին, որովհետև նրանց մարմինը բաժանված է յուրահատուկ օղակների՝ տարբեր հատվածների: Որդի ներքին մասը նույնպես բաժանված է հատվածների: Մարմնի սկզբի մասում գտնվում է բերանը, իսկ հետևի մասում հետանցքը: Մարսողական համակարգը սկսվում է մարմնի սկզբի մասից՝ բերանից, այդպես անցնում է դեպի բկանցք, կերակրափող, գեղձային մկանային ստամոքս, հետո բարակ աղիք, հաստ աղիք և վերջանում է հետանցքով: Հաստ աղիքը իր մոտ նաև անվանում են ուրիշ ձև՝ հետևի աղիք: Արյունատար համակարգը անձրևային որդի մոտ փակ է: Անձրևավորդը ունի սիրտ՝ գոտու հատվածի վրա գտնվող հաստության մեջ: Այնտեղ գտնվում է անոթ, որի պատերը հաստեցված են մկաններով և այդ մկանների կծկման շնորհիվ, արյունը տարածվում է ամբողջ մարմնով: Աչքեր անձրևային որդը չունի, որովհետև դրանք իրեն պետք չեն: Անձրևային որդերին բնորոշ է րեգեներացիան: Եթե մենք նրանց կտրենք, կստանանք երկու անձրևային որդ, որոնք իրենց կաճեցնեն բացակայող օրգանները: