Առաջին անգամ շների մեջ էնտերիտը ԱՄՆ-ում հաստատվել է 1978 թվականին: Ռուսաստանում հիվանդության առաջին դեպքը գրանցվել է 1980 թվականին: Չնայած այն հանգամանքին, որ այս հիվանդության պատմությունը բավականին կարճ է, այս ընթացքում գրանցվել են բազմաթիվ մահեր: Այս պահին էնտերիտը շների հինգ ամենատարածված հիվանդություններից մեկն է: Դա պայմանավորված է նրանով, որ կենդանիները գործնականում չունեն բնական իմունիտետ էնտերիտի նկատմամբ: Այնուամենայնիվ, այժմ ավելի հեշտ է դարձել դրանով զբաղվելը, հիմնականը `ժամանակին նկատել և կանխել հիվանդության տեսքը:

Էնտերիտ — աղիքներում բորբոքային պրոցեսով բնութագրվող հիվանդություն: Ամենից հաճախ, էնտերիտը առաջանում է վիրուսով: Դժվար դեպքերում այն ​​ունակ է ազդել նաև այլ ներքին օրգանների ՝ սրտի, երիկամների, լյարդի վրա: Հաստատված է, որ շնային կենդանիները ենթակա են էնտերիտի:

Այնուամենայնիվ, կան ցեղատեսակներ, որոնք դա հատկապես դժվար են հանդուրժում: Նրանց թվում են Դոբերմանները, Ուիփեթները և Արևելյան Եվրոպայի հովիվները:

Էնտերիտն արագ է ընթանում: Ախտանիշների դրսևորումը ուղեկցվում է կենդանու սեկրեցներում պաթոգեն միկրոօրգանիզմների տեսքով: Սովորաբար դա տեղի է ունենում վարակի 3-4-րդ օրը: Կախված վնասվածքներից, էնտերիտը բաժանվում է առաջնային և երկրորդային: Առաջնային էնտերիտով միայն աղիքներն են բորբոքվում: Երկրորդային էնտերիտը կոչվում է այն դեպքում, երբ դա միայն մեկ այլ, ավելի հաճախ վարակիչ հիվանդության ախտանիշ է:

Կախված հարուցիչից՝ էնտերիտը բաժանվում է պարվովիրուսի, կորոնավիրուսի և ոչ վիրուսային, ինչը ավելի քիչ է տարածված, քան մյուսները: Սենյակային ջերմաստիճանում էնտերիտի վիրուսը կարող է ապրել մինչև վեց ամիս, ուստի կենդանին կարող է վարակվել այն սենյակում, որտեղ մանրէները շատ ավելի վաղ են ստացվել:

Քոթոթներին էնտերիտից պաշտպանելու համար հարկավոր է նախապես պատրաստվել:

Էնտերիտը պատշաճ կերպով բուժելու համար անհրաժեշտ է ժամանակին ախտորոշել: Դա անելու համար դուք անպայման պետք է կապվեք անասնաբուժական կլինիկայի հետ: Միայն բժիշկը կարող է ճշգրիտ ախտորոշում կատարել `հիմնվելով լաբորատոր հետազոտությունների վրա: Հիվանդությունը ինքնին որոշելուց բացի, փորձարկումները պարզ կդարձնեն, թե որ տեսակի վիրուսն է առաջացրել հիվանդությունը: Որպեսզի ժամանակին դիմեք բժշկի, դուք պետք է ուշադիր հետեւեք ձեր ընտանի կենդանու վիճակին: Անասնաբույժ ուղևորության ազդանշաններն են.

• Դիարխիա և փսխում, լարոտ և փրփրուն, չմարսված սնունդով:
• Ջրազրկում
• Գործունեության կորուստ, հոգնածություն:
• Բարձրացված ջերմաստիճան:

Բարձր մահացությամբ սուր վիրուսային հիվանդություն, որը հայտնի է որպես շների ցրվածություն, Կարեի հիվանդություն կամ մսակեր կենդանիների ժանտախտ, վերջինների ընտելացումից հետո տառապում է շների բուծողներին և նրանց կենդանիներին:

Ո՞ր շներն են վտանգված

1905 թ.-ին ֆրանսիացի հետազոտող Կարեն ապացուցեց հիվանդության վիրուսային բնույթը, որն ուղեկցվում էր տենդով, կենտրոնական նյարդային համակարգի վնասմամբ, թոքաբորբով, լորձաթաղանթների կատարով և մաշկի ցանով:

Պատվաստված կամ բնականաբար հիվանդ ժանտախտի քյոթներից ծնված քոթոթները գրեթե երբեք չեն հիվանդանում: Հազվադեպ կաթնասուն տարիքի քոթոթները նույնպես հիվանդանում են: Գուցե միայն վատ պահպանմամբ / սնմամբ:

Վիրուսի նկատմամբ զգայունությունը որոշվում է ցեղատեսակի կողմից: Ավելի քիչ դիմացկուն ցեղատեսակների մեջ կան տնային ցեղատեսակներ, ներառյալ դեկորատիվ շներ, հարավ-ռուսական / գերմանական հովիվ շուն և սիբիրյան լայկա: Առավել դիմացկուն են տերիերներն ու բռնցքամարտիկները:

Բացի այդ, վիտամինի պակասությունը, հելմինտիկ ներխուժումը, ոչ պատշաճ սնունդը, ֆիզիկական վարժությունների պակասը, խոնավ ցուրտ եղանակը և դրա հետ կապված բուծումը նպաստում են վարակի առաջացմանը:

Սատկած կենդանիների օրգաններում վիրուսը ապրում է մինչև վեց ամիս, արյան մեջ `մինչև 3 ամիս, ռնգային խոռոչի սեկրեցներում` մոտ 2 ամիս: Մի քանի ֆիզիկական գործոններ և պարզ ախտահանիչները ոչնչացնում են վիրուսը.

• արևի ճառագայթներ և ֆորմալին / ֆենոլային լուծույթներ (0,1–0,5%) — մի քանի ժամ անց;
• 2% նատրիումի հիդրօքսիդի լուծույթ — 60 րոպեում;
• ուլտրամանուշակագույն ճառագայթում կամ լիզոլի 1% լուծույթ `30 րոպեի ընթացքում;
• ջեռուցում մինչև 60 ° С — 30 րոպեում:

Եփելիս հարուցիչը միանգամից մահանում է:

Շնային ժանտախտի վիրուսի աղբյուրը վայրի մսակերներն ու թափառող կենդանիներն են, իսկ հարուցիչի աղբյուրը հիվանդ շներն են, ինչպես նաև նրանք, ովքեր ինկուբացիոն շրջանում են: Վիրուսը մարմնից դուրս է գալիս փռշտոցի և հազի ժամանակ, կղանքներով, մեզիով և մաշկի սատկած մասնիկներով: Շունը գործում է որպես վիրուսի կրող մինչև 2-3 ամիս:

Վիրուսը մարմնին է մտնում շնչառական տրակտով կամ մարսողական տրակտով: Ոչ վաղ անցյալում ապացուցվեց նաև վարակման ուղղահայաց մեթոդը, երբ վարակիչ վիրուսի պլասենցայի միջոցով ցրված վիրուսը փոխանցվում է սերունդ:

Հարուցիչը տեղավորվում է շան անկողնային պարագաների, դունչների, խնամքի իրերի, ինչպես նաև տիրոջ հագուստի և կոշիկների վրա: Մսակեր ժանտախտի դեպքերը առնվազն 70-100% են, իսկ մահացությունը տատանվում է 25-75% միջակայքում:

Սկսվում է ռինիտը, որի ժամանակ քթի խոռոչներից հոսում է շիճուկ-թարախային էքսուդատը, քթանցքերը կպչում են իրար, իսկ քթանցքային հայելու վրա հայտնվում են ընդերքներ: Շնչառությունն ուղեկցվում է այտուցներով և հազ է առաջանում `սկզբում չոր, բայց հետագայում` խոնավ: 2-3-րդ շաբաթում կատարային խանգարումները հաճախ միանում են նյարդայիններին, որոնք այնուհետև գերակշռում են:

Կատաղությունը վարակիչ հիվանդություն է, որը բնորոշվում է նյարդային համակարգի ծանր ախտահարումով և ջղաձգությամբ, լուծանքով, ինչպես նաև կլման և շնչառական մկանների կծկանքով:

Պատճառներ
Վարակի հիմնական աղբյուրը հիվանդ կենդանիներն են` շները, կատուները, ուղտերը, ձիերը, իսկ վայրի կենդանիներից` գայլը, աղվեսը, շնագայլը, որոնք բնության մեջ կատաղության վիրուսի հիմնական կրողներն են: Մարդը վարակվում է կատաղությամբ հիվանդ կենդանու կծելուց, ինչպես նաև թուքը վնասված մաշկի , հազվադեպ` շրթունքների, քթի, աչքերի լորձաթաղանթների վրա ընկնելիս, այնուհտեև վիրուսը նյարդացողուններով թափանցում է գլխուղեղ և ողնուղեղ` առաջացնելով բորբոքումներ:

Պաթոգենեզ
Կենդանիների հիվանդության գաղտնի շրջանը 14-16 օր է, որից հետո հիվանդ կենդանին դառնում է անհանգիստ, գրգռված, նկատվում է առատ թքարտադրություն, հրաժարվում է խմելուց և ուտելուց, առաջնում են ջղաձգումներ, լուծանք և կենդանին սատկում է: Կենդանու թուքը 8-10 օր (մինչև հիվանդության արտահայտված ախտանշանների ի հայտ գալը) վարակիչ է: Մարդկանց մոտ հիվանդության գաղտնի շրջանի տևողությունը 10 օրից մինչև 1 տարի է և պայմանավորված է կծած տեղով (գլուխը, դեմքը, վիզը, ձեռքի մատները կծելիս այդ տևողությունը կարճ է, իսկ իրանը, ոտքը կծելիս` երկար): Հիվանդության առաջին ախտանշանները համարյա միշտ դրսևորվում են կծած տեղում. առաջանում է քոր, լինում են մղկտացող, ձգող ցավեր, սպին բորբոքվում է, դառնում ցավոտ: Նկատվում են թուլություն, գլխացավ, երբեմն` բերանում չորության զգացում, ախորժակն ընկնում է, տեսողական և լսողական գրգռիչների (պայծառ լույս, ուժեղ ձայն) նկատմամբ դառնում են գերզգայուն: Այնուհետև առաջանում է անքնություն, հիվանդն ունենում է վախի, տագնապի, թախծի, երբեմն` կրծքում ճնշման զգացողություն, դժվարանում է կլումը: Հիվանդության խորացմանը զուգընթաց դժվարանում է ջուր կուլ տալը, նույնիսկ դրան նայելիս առաջանում է ջղաձգության նոպա: Այս երևույթն անվանում են ջրավախություն: Հիվանդը չի կարողանում նույնիսկ թուքը կուլ տալ:

Բուժում
Բուժումն անարդյունավետ է, հիվանդը մահանում է:

Կանխարգելում
Մարդու կատաղության կանխման միակ միջոցը հակակատաղության վակցինայի պատվաստումն է: Ուստի կենդանիների կծելուց հետո պետք է ամնիջապես դիմել բժշկի` վերքերը մշակելու և անհրաժեշտության դեպքում պատվաստումներ կատարելու համար: Հարկավոր է խստորեն պահպանել որոշակի ռեժիմ. բացառել սպիրտային խմիչքների օգտագործումը, խուսափել ֆիզիկական բեռնվածությունից, գերսառեցումից և գերտաքացումից: Կանխարգելման նպատակով կատարվում է ընտանի կենդանիների պարտադիր գրանցում և պատվաստում:

Պաթոգենեզ
Կենդանիների հիվանդության գաղտնի շրջանը 14-16 օր է, որից հետո հիվանդ կենդանին դառնում է անհանգիստ, գրգռված, նկատվում է առատ թքարտադրություն, հրաժարվում է խմելուց և ուտելուց, առաջնում են ջղաձգումներ, լուծանք և կենդանին սատկում է: Կենդանու թուքը 8-10 օր (մինչև հիվանդության արտահայտված ախտանշանների ի հայտ գալը) վարակիչ է: Մարդկանց մոտ հիվանդության գաղտնի շրջանի տևողությունը 10 օրից մինչև 1 տարի է և պայմանավորված է կծած տեղով (գլուխը, դեմքը, վիզը, ձեռքի մատները կծելիս այդ տևողությունը կարճ է, իսկ իրանը, ոտքը կծելիս` երկար): Հիվանդության առաջին ախտանշանները համարյա միշտ դրսևորվում են կծած տեղում. առաջանում է քոր, լինում են մղկտացող, ձգող ցավեր, սպին բորբոքվում է, դառնում ցավոտ: Նկատվում են թուլություն, գլխացավ, երբեմն` բերանում չորության զգացում, ախորժակն ընկնում է, տեսողական և լսողական գրգռիչների (պայծառ լույս, ուժեղ ձայն) նկատմամբ դառնում են գերզգայուն: Այնուհետև առաջանում է անքնություն, հիվանդն ունենում է վախի, տագնապի, թախծի, երբեմն` կրծքում ճնշման զգացողություն, դժվարանում է կլումը: Հիվանդության խորացմանը զուգընթաց դժվարանում է ջուր կուլ տալը, նույնիսկ դրան նայելիս առաջանում է ջղաձգության նոպա: Այս երևույթն անվանում են ջրավախություն: Հիվանդը չի կարողանում նույնիսկ թուքը կուլ տալ:

Ժամանակահատված՝ երկարաժամկետ

Մասնակիցներ՝ միջին դպրոցի տարատարիք սովորողներ

Նախագիծ՝ անթափոն կենցաղ

Նախագծի համակարգող՝ Հասմիկ Ուզունյան

Նպատակ՝ միջին դպրոցի սովորողների հետ գործնական և տեսական մի շարք դասընթացների միջոցով կոտրել կարծրատիպերը և ձևավորել աղբը տեսակավորելու մշակույթ

Նախապատրաստական աշխատաքներ՝

Մենք կրթահամալիրում ներկայացնում ենք անթափոն կենցաղ նախագիծը, որի շրջանակներում առաջին աշխատանքը այն է, որ մենք պետք է ստեղծենք տարրաներ թափոնների համար: Դրանից հետո գործարաններում աշխատողները կգան կվերձնեն թափոնները կամ էլ մենք կտանենք գործարան։

Այս տեսակը հասարակ է և հարմար, բայց մարդկանց ուշադրությունը գրավելու համար կարելի է ստեղծել ավելի կրեատիվ աղբամաններ:

Այս տարբերակը ավելի կրեատիվ է և զարգացած: Այն ուշադրություն կգրավի:

Նաև այս տարբերակն է շատ հարմար:

“Մխիթար Սեբաստացի” կրթահամալիրի ուսումնական ագարակում կա թռչնանոց: Հավերը ձու են ածում ու հավկիթները բաժանվում են մեր կրթահամալիրի դպրոցներին և սովորողները, ուսուցիչները ուտում են: Հավկիթները վնասակար չեն, քանի որ հավերը սնվում են բնական սնունդով: Նաև մենք կնքում ենք հավկիթները՝ նշում ենք ամիսը և ամսաթիվը: Նաև իրականացնում ենք արտադրական ուսուցում և վաճառում ենք հավկիթները:

Մարդու էխինոկոկը մակաբուծային հիվանդություն է՝ պայմանավորված ժապավենաձև երիզորդերի ներթափանցմամբ։

Տարբերակվում է կիստոզ և ալվեոլյար էխինոկոկային հիվանդություն։

Վարակումը տեղի է ունենում ձվադրված մակաբույծների կուլ գնալու պարագայում՝ սննդի, ջրի կամ վարակված կենդանիների միջոցով:

Էխինոկոկի բուժումը տևական է, կարող է պահանջել վիրահատական միջոցառումներ, թանկ ու ժամանակատար դեղորայքային բուժում:

Էխինոկոկը համարվում է կենդանիների միջոցով տարածվող հիվանդություն: Էխինոկոկի հարուցիչն, անցնելով մարդու օրգանիզմ, տարիներ շարունակ կարող է որևէ դրսևորում չունենալ: Անգամ տասնամյակներ անց, այն կարող է ունենալ իր արտահայտությունը՝ ուռուցքների, բշտերի, բորբոքային դրսևորումների տեսքով:

Էխինոկոկերի բազմացումն ու տարածումն օրգանիզմում անխուսափելի է: Մանկական տարիքում դրա դրսևորումները չափազանց բարդ են և կարող են սպառնալ երեխաների զարգացմանը:

Էխինոկոկի ու դրա բարդությունների լիարժեք բուժումը չափազանց ծախսատար է, իսկ ուշացած դեպքերում՝ գրեթե անհնար:

Ե՞րբ և ինչու՞ կասկածել էխինոկոկոզի որևէ տեսակի առկայության մասին.

Բշտերի առկայություն,

Երբ մարդն ունի սուբֆեբրիլ ջերմություն,

Թուլություն, գլխապտույտներ,

Փսխում է առանց պատճառի,

Քաշի չհիմնավորված կորուստ,

Երբևէ շփում է ունեցել կենդանիների հետ

Վաղ մանկական տարիքում ընտանի կենդանիներ են եղել

Ընդունված է համարել, որ էխինոկոկի վարակումն առաջին հերթին հնարավոր է վարակված շների միջոցով: Հետևաբար մշտապես կոչեր են հնչում անտուն, հատկապես հովվաշների հետ շփումից հեռու մնալ:

Այսօր գնացինք ագարակ, որտեղ մեզ դիմավորեց ընկեր Կարոն։ Մենք կարդացինք, պատմեցինք որոշ շների տեսակների մասին։ Հետո ընկեր Կարոն հանեց գերմանական հովվաշանը վանդակից և մենք բոլորս հերթով նրան ման էինք տալիս։ Հետո գնացիքն մյուս շների մոտ և սիրեցինք իրենց։

Ռոթվայլերն հովվաշան ամենահին ցեղատեսակներից է։ Որոշ ուսումնասիրողներ շնատեսակի պատմությունը հասցնում են Հռոմեական կայսրության ժամանակաշրջան և այն ծագած են համարում հռոմեական մասթիֆից. հռոմեական հսկա բանակների համար մշտապես թարմ մսի ապահովման համար նրանք իրենց հետ տանում էին նաև նախիրներ։ Հռոմեական հովվաշներն օգտագործվում էին մինչև 3-4-րդ դարերը։

Ճանապարհորդող մսագործների կողմից այս ցեղատեսակի շներն օգտագործվում էին միջնադարյան շուկաներում` իրենց վզերին ամրացված քսակները պահպանելու համար։ Նրանք նաև քշում էին նախիրները դեպի շուկա, դրանք պաշտպանելով ավազակներից և գազաններից։ Սակայն այն ժամանակ, երբ երկաթգիծը սկսեց օգտագործվել անասունը շուկա տեղափոխելու համար, այս ցեղատեսակի կարիքը, ինչպես և ռոթվայլերների քանակը նվազեց այնքան, որ 1882 թ. Հայլբրոնում անցկացված շների ցուցահանդեսին ներկայացված էր ցեղատեսակի ընդամենը մեկ ցածրորակ ներկայացուցիչ։ Առաջին աշխարհամարտի ծավալումը ոստիկանական շների մեծ պահանջարկ ստեղծեց, ինչը պատճառ դարձավ, որպեսզի ռոթվայլերներով նորից հետաքրքրվեն։ Առաջին և Երկրորդ աշխարհամարտերի ընթացքում ռոթվայլերներն օգտագործվում էին որպես սուրհանդակ, բարձկան, բուժօգնության և պահակաշներ։

Գերմաներենում ցեղատեսակն անվանում են Ռոթվայլական մսագործաշուն, քանի որ հնում այն օգտագործվում էր որպես հովվաշուն, և մորթած միսը շնասայլակով շուկա հասցնելու համար։ Ներկայում ռոթվայլերներն օգտագործվում են որպես փրկարարական և չտեսնողների ուղեկցող շներ, պահակաշներ և ոստիկանական շներ։

Ռոթվայլերները մեծ ուժի տեր են, սև` հստակ առանձնացված աշխետ կամ շագանակագույն խայտերով, որոնց ընդհանուր քանակը չի գերազանցում շան մարմնի գունավորման 10%-ը։ Նրանց հուժկու արտաքինը չի նվազեցնում ռոթվայլերների ազնվությունը, որը նրանց օգնում է լինել լավ ընկեր, ծառայող և աշխատող շուն։ Այս ցեղատեսակը դիմացկուն է, հասկացող և ուժեղ։

Չափանիշների համաձայն ռոթվայլերն անչար է, հակված է լինել հանգիստ, շատ նվիրված է, ենթարկվող, աշխատասեր։ Արտաքնապես ահեղ է և հզոր։ Բնավորությամբ ինքնավստահ է, հակամետ և անվախ։ Իրենց շրջապատին արձագանքում են աչալրջությամբ։

Սիբիրյան հասկին աննկարագրելի գեղեցիկ ցեղատեսակ է` խիտ մազածածկույթով, տարբեր գույներով ու նշաններով:

Նրանք ծագումով Սիբիրից են, և դա է պատճառը, որ շատ նման են Սիբիրյան գայլերին։

Այս ցեղատեսակի շները ստեղծված են եղել սահնակ քաշելու համար: Սիբիրյան Հասկիները սիրում են ոռնալ և հազվադեպ են հաչում: Նրանք վատ հսկիչներ են և անծանոթներին չեն կասկածում, ներառյալ գողերին։ Նրանց չափազանց դժվար է վարժեցնելը։

Գերմանական Հովվաշունն ամենահայտնի ցեղատեսակներից է: Նա շատ խելացի է և կարող է կատարել տարբեր աշխատանքներ: Այս շունն նվիրված է ու համարձակ: Հովվաշունը բազմակողմանի զարգացած ցեղատեսակ է, որը գերազանց կատարում է այն ամենն, ինչ սովորեցնում են։ Նրանք աշխատում են որպես պահապան և օգնական հաշմանդամներին, ոստիկանության և ռազմական ծառայություններում, որսորդության, որոնողական և փրկարարական ոլորտներում և նրանք հավատարիմ ընկերներ են իրենց տերերի համար։

Հովվաշունը համարվում է էներգիայով լի շուն, ում անհրաժեշտ է մշտական մարզանքներ։ Առանց դրանց նա կձանձրանա և կսկսի հաչել ու ծամել։ Այս ցեղատեսակն ունի կասկածամիտ բնավորություն, ինչն էլ դարձնում է նրան հիանալի հսկիչ, բայց ոչ ընտանիքի շուն, ով հյուրերին կդիմավորի, քանի որ շատ կասկածամիտ է անծանոթների նկատմամբ։

Գերմանական Հովվաշունը համարվում է 10 ամենահայտնի շներից մեկը: Այս ցեղատեսակն ունի համեմատաբար նոր ծագում (1899) և իր ծագման համար պարտական է հեծելազորային սպա Մաքս ֆոն Շտեֆանիցը նպատակ ուներ ստեղծել գերմանական այնպիսի ցեղատեսակ, որը նման չէր լինի ոչ մեկի։ Եվ, բազմաթիվ փորձերից հետո, նրա մոտ ստացվեց ստեղծել մի յուրահատուկ ցեղատեսակ, որը հետո կոչվեց Հովվաշուն։