Լույսը շատ կարևոր դեր է կատարում մարդու կյանքում:

Լույսի շնորհիվ մենք կարողանում ենք ճանաչել մեզ շրջապատող աշխարհը:

Լույսն է, որ Արեգակից Երկիր հասնելով մեր մոլորակի վրա կյանքի գոյության համար անհրաժեշտ պայմանններ է ստեղծում:

Իսկ ի՞նչ է լույսը:

Լույսի բնույթի վերաբերյալ առաջին գիտական տեսությունը ստեղծել է Իսահակ Նյուտոնը 17-րդ դարում:

Ըստ Նյուտոնի.

Լույսը կազմված է փոքրիկ մասնիկներից՝ կորպուսկուլներից, որոնք լուսատու մարմինը առաքում է բոլոր ուղղություններով՝ ճառագայթների երկայնքով:

Գրեթե միաժամանակ, հոլանդացի գիտնական Քրիստիան Հյուգենսը առաջարկել է լույսի ալիքային տեսությունը:

Ըստ Հյուգենսի.

Լույսը առաձգական ալիք է՝ լույսի աղբյուրից հեռացող համակենտրոն գնդոլորտների տեսքով:

Վակումում լույսի տարածումը հերքեց լույսի՝ առաձգական ալիք լինելը: Սակայն 19-րդ դարի երկրորդ կեսին, էլեկտրամագնիսական ալիքների փորձնական ստացումը, լույսի և էլետրամագնիսական ալիքների արագության համընկնելը, թույլ տվեց Մաքսվելին և Հերցին իրենց աշխատություններում հաստատել լույսի ալիքային բնույթը և լույսը նույնացնել էլետրամագնիսական ալիքի հետ:

Լույս կամ տեսանելի ճառագայթում են անվանում 400−800ՏՀց (1ՏՀց=1012 Հց) հաճախության էլեկտրամագնիսական ալիքները, որոնք մարդու մոտ կարող են առաջացնել տեսողական զգայություններ:

Տարբեր հաճախությունների ճառագայթումները մարդու մոտ տարբեր գույների զգայություններ են առաջացնում՝ սկսած կարմիրից՝ 400−480 ՏՀց, մինչև մանուշակագույն՝ 670−800ՏՀց:

Հետագայում Ալբերտ Այնշտայնը՝ ֆոտոէֆեկտի երևույթը բացատրելիս, նորից անդրադարձավ լույսի մասնիկային բնույթին և ցույց տվեց, որ

ճառագայթելիս և կլանվելիս, լույսը իրենից ներկայացնում է լուսային մասնիկների՝ ֆոտոնների հոսք:

Այսպիսով լույսն ունի հատկությունների երկակիություն:

Սակայն անկախ այն բանից, թե ինչ բնույթ ունի լույսը՝ մասնիկների հոսք է, թե էլեկտրամագնիսական ալիք, այն ներկայացվում է որպես ճառագայթներ, որոնք սկսվում են լուսատու մարմնից և տարածվում բոլոր ուղղություններով՝ ցույց տալով լուսային էներգիայի տարածման ուղղությունը:

Տեսանելի տիրույթում ճառագայթող մարմնին անվանում են լույսի աղբյուր:

Եթե լույսի աղբյուրի չափերը շատ փոքր են մինչև լուսավորվող մարմին ընկած հեռավորության համեմատ, ապա այն անվանում են լույսի կետային աղբյուր: 

Լույսի աղբյուրները բաժանվում են նաև բնական և արհեստական աղբյուրների:

Լույսի բնական աղբյուրներն են՝ Արեգակը, աստղերը, կայծակը, լուսատիտիկը և այլն:

Լույսի արհեստական աղբյուրներն են՝ ջերմային աղբյուրները (շիկացման լամպ, գազայրիչի բոց, մոմի լույս և այլն) և ոչ ջերմային աղբյուրները (ցերեկային լույսի լամպ, լուսադիոդ, լազեր, հեռուստացույցի կամ համակարգչի էկրան):

Լույսի աղբյուր կարող են լինել ոչ միայն լուսատու մարմինները, այլև այն մարմինները, որոնք անրադարձնում են իրենց վրա ընկած լույսը բոլոր ուղղություններով, դարռնալով տեսանելի:

Այդպիսի աղբյուրներ են՝ Լուսինը, մոլորակները և մեր շուրջը գտնվող բոլոր տեսանելի առարկաները:

Լույսի տարածումը համասեռ միջավայրում:

Ֆիզիկայի այն բաժինը, որն ուսումնասիրում է լույսի հետ կապված երևույթները, կոչվում է օպտիկա:

Օպտիկայի այն բաժինը, որն ուսումնասիրում է լուսային ճառագայթների տարածման օրինաչափությունները՝ հաշվի չառնելոով նրանց ալիքային հատկությունները, կոչվում է երկրաչափական օպտիկա: 

Երկրաչափական օպտիկայի օրենքներից մի քանիսը հայտնագործվել է լույսի բնույթը պարզելուց շատ առաջ:

Այդպիսի օրենքներից է՝ լույսի ուղղագիծ տարածման օրենքը, որը ձևակերպել է հույն գիտնական Էվկլիդեսը՝ մ. թ. ա. երրորդ դարում:

Համասեռ, թափանցիկ միջավայրում լույսն ուղղագիծ է տարածվում:

Դրանում կարելի է համոզվել փորձերի օգնությամբ, որոնք հարմար է կատարել լազերային ցուցափայտի արձակած ճառագայթով: Այս կերպ կարող ենք տեսնել, որ ապակե անոթի մեջ լցված ջրում՝ համասեռ, թափանցիկ միջավայրում, լազերային ճառագայթը տարածվում է ուղիղ գծով:

Լույսի ուղղագիծ տարածման հետևանք են հստակ ստվերները, որոնք ընկնում են անթափանց մարմիններից, երբ դրանք լուսավորվում են լույսի կետային աղբյուրից:

Օրինակ՝ եթե կետային լույսի աղբյուրի և էկրանի միջև անթափանց գունդ տեղադրենք, ապա էկրանի վրա մուգ շրջանի տեսքով ստվեր կհայտնվի:

Ստվերն այն տեղն է, որտեղ չի ընկնում լույսի աղբյուրի լույսը:

Եթե լույսի կետային աղբյուրի փոխարեն օգտագործվի ավելի մեծ չափեր ունեցող աղբյուր՝ լամպ, ապա հստակ ստվերի փոխարեն լուսավորված ֆոնին կստանանք ստվեր և կիսաստվեր:

Դա ոչ միայն չի հակասում, այլ, ևս մեկ անգամ հաստատում է լույսի ուղղագիծ տարածման օրենքը:

Այն մասում, որտեղ լույս չի ընկնում լամպի և ոչ մի կետից, լիակատար ստվեր է, իսկ այն տիրույթում, որտեղ լույսը միայն որոշ կետերից է ընկնում՝ առաջանում է կիսաստվեր:

Հսկայական չափերի ստվեր և կիսաստվեր գոյանում են Արևի և Լուսնի խավարումների ժամանակ:

Արևի խավարումն առաջանում այն դեպքում, երբ Լուսինը՝ Երկրի շուրջը իր պտույտի ժամանակ, ամբողջովին կամ մասնակիորեն ծածկում է Արեգակը:

Իսկ, երբ Լուսինն է հայտնվում Երկրագնդի առաջացրած ստվերի կոնի մեջ, ապա տեղի ունենում Լուսնի խավարում:

Լուսնի խավարումների ուսումնասիրությունը հնարավորություն է տվել Արիստոտելին՝ մ. թ. ա. չորրորդ դարում, եզրակացնել, որ Երկիրը գնդաձև է, ինչի վկայությունը Լուսնի վրա Երկրագնդի ստվերի շրջանաձև լինելն է:

Առաջադրանքներ

1. Արևոտ օրը 4.5 մ բարձրություն ունեցող խնձորենին գցում է 0.75 մ երկարությամբ ստվեր, իսկ լորենին՝ 4 մ երկարությամբ ստվեր:

Ինչի՞ է հավասար լորենու բարձրությունը:

Պատասխանը գրել մետրերով՝ տասնորդական թվի ճշտությամբ:

h₁ / h₂ = l₁/ l₂
h₁ / 4,5 = 4 / 0,75
h₁ = 4 / 0,75 * 4,5 = 24

2. Ուղղաձիգ դրված քառորդ մետրանոց քանոնի ստվերի երկարությունը 0.45 մ է: Դրա օգնությամբ որոշեք հուշարձանի բարձրությունը, եթե վերջինիս ստվերի երկարությունը 4.8 մ է:

Պատասխանը գրել տասնորդականի ճշտությամբ:

h₁ / h₂ = l₁ / l₂
1/4 / h₂ = 0,45 / 4,8

h₂ = 0,45 / 4,8 * 1/4

3.Հոր հասակը 50 սմ-ով ավելի է դստեր հասակից:

Նրանց ստվերների երկարությունների տարբերությունը 65 սմ է:

Որքա՞ն է աղջկա հասակը, եթե նրա ստվերի երկարությունը 150 սմ է:

Պատասխանը ներկայացնել սմ-ով, ամբողջ թվի ճշտությամբ:

Աղբյուրներ՝ 1, 2, 3

Կատարել են՝ Իրինա Գյուրջինյանը, Գոհար Բարսեղյանը, Նանե Խաչատրյանը

Կարճատեսություն և հեռատեսություն

Մարդու աչքը օպտիկական համակարգ է։ Աչք մտնող լույսի ճառագայթները բեկվում են եղջերաթաղանթի և ոսպնյակի մակերեսին։
Ոսպնյակը թափանցիկ մարմին է, որը նման է ոսպնյակին: Հատուկ մկանը կարող է փոխել ոսպնյակի ձևը՝ այն դարձնելով կամ քիչ թե շատ ուռուցիկ։ Դրա շնորհիվ ոսպնյակը կա՛մ մեծացնում է, կա՛մ նվազեցնում իր կորությունը և դրա հետ մեկտեղ՝ կիզակետային երկարությունը։ Աչքի օպտիկական համակարգը կարելի է դիտարկել որպես փոփոխական կիզակետային երկարությամբ համընկնող ոսպնյակ, որը պատկերը նախագծում է ցանցաթաղանթի վրա:

Եթե ​​առարկան շատ հեռու է, ապա պատկերը ստացվում է ցանցաթաղանթի վրա՝ առանց ոսպնյակի մկանի լարվածության (այսինքն, երբ աչքը նայում է հեռուն, այն գտնվում է հանգիստ վիճակում)։ Երբ մոտակա առարկան հետազոտվում է, ոսպնյակը սեղմվում է և կիզակետային երկարությունը այնքան է կրճատվում, որ ստացված պատկերի հարթությունը կրկին հավասարվում է ցանցաթաղանթին:

Կարճատեսություն

Կարճատեսությունը (միոպիա) աչքի բեկունակության թերություն Է, որի հետևանքով կարճատեսությամբ տառապող անձինք վատ են տեսնում հեռվում գտնվող առարկաները։ Կարճատեսության դեպքում զուգահեռ ճառագայթներն աչքում բեկվելուց հետո կիզակետվում են ոչ թե ցանցաթաղանթի վրա (ինչպես լինում է բնականոն տեսողության դեպքում), այլ դրա առջևում, որի հետևանքով դիտվող առարկայի հստակ պատկերը ցանցաթաղանթի վրա չի ստացվում։

Կարճատեսության ժամանակ մեծ մասամբ ակնագնդի ձևի փոփոխություններն աննշան են լինում, սակայն, երբ ակնագունդը շարունակում է երկարել, կարճատեսության աստիճանը մեծանում է: Դրա առաջընթացը կարող է հանգեցնել աչքի լուրջ փոփոխությունների և տեսողության նշանակալի կորստի:

Կարճատես աչքի օպտիկական թերությունը կարելի է շտկել համապատասխան ակնոցով, որը ցանցաթաղանթի վրա վերականգնում է հեռավոր առարկաների պարզորոշ պատկերը և ուժեղացնում տեսողության սրությունը, որպես կանոն, մինչև բնականոն մակարդակը:

Կարճատեսությունը կարող է լինել բնածին կամ կարող է առաջանալ ժամանակի ընթացքում։ Կարճատեսության ժամանակ մոտ տարածությունում մարդը տարբերում է նույնիսկ ամենափոքր մանրուքները, սակայն որքան առարկաները հեռանում են, այնքան վատանում է տեսողությունը։ Կարճատեսության խնդրի լուծումը կայանում է նրանում, որ թուլացվի աչքի ռեֆրակցիոն ուժն այնպես, որ պատկերը հայտնվի ցանցաթաղանթի վրա (այսինքն աչքը վերադառնա նորմալ վիճակի)։

Հեռատեսություն

Հեռատեսությունը աչքի օպտիկական թերություն է, որի դեպքում առարկայից եկող զուգահեռ ճառագայթները կիզակետվում են ոչ թե ցանցաթաղանթի վրա, այլ նրա հետևում: Այս դեպքում ցանցաթաղանթը պատկերը փոխանցում է ոչ հստակ։

Հեռատեսության պատճառներից կարող է լինել ակնագնդի կարճ լինելը կամ աչքի ռեֆրակցիոն ուժը։ Ավելացնելով այն՝ հնարավոր է հասնել նրան, որ ճառագայթները հատվեն այնտեղ, որտեղ հատվում են նորմալ տեսողության ժամանակ։

Մարդու տարիքի հետ մեկտեղ, հատկապես մոտ տարածության վրա, վատանում է աչքի հարմարվողականությունը․ քանի որ տարիքի փոփոխման հետ մեկտեղ փոխվում է նաև տեսապակու էլաստիկությունը, թուլանում են մկաները, որոնք պահում են տեսապակին, ինչի հետևանքով էլ վատանում է տեսողությունը։ Այդ իսկ պատճառով տարիքային հեռատեսությունն առկա է գրեթե բոլոր 40-50 տարեկան մարդկանց մոտ։

Հեռատեսության ցածր աստիճանի դեպքում սովորաբար պահպանվում է բարձր տեսողությունը ինչպես հեռու, այնպես էլ մոտ տարածությունում, բայց կարող են լինել հոգնածության, գլխացավի և գլխապտույտի բողոքներ։ Միջին հեռատեսության դեպքում հեռու տարածությունում տեսողությունը լավ է պահպանվում, իսկ մոտը դժվարանում է։ Բարձր հեռատեսության դեպքում տեսողությունը վատթարանում է և հեռու, և մոտ տարածությունում, քանի որ աչքի բոլոր հնարավորությունները պատկերը ցանցաթաղանթի վրա կենտրոնացնելու համար սպառվում են։

Տևողությունը` 13.02-28.02

Մասնակիցներ՝ Ավագ դպրոցի 9-12 րդ դասարանի սովորողներ

Նպատակը`

Իմանալ, թե ինչպես է մագնիսական դաշտը ազդում Երկրի կենսաբանական օբյեկտների վրա
Սովորել աշխատել տեղեկատվության հետ
Բացահայտել մագնիսական դաշտերի հատկությունները և վերլուծել ազդեցությունը կենդանի օրգանիզմների վրա

Խնդիրները`

Ուսումնասիրել մագնիսական դաշտերի ազդեցությունը բուսական և կենդանական օրգանիզմների վրա
Ուսումնասիրել մագնիսական դաշտի ազդեցության աստիճանը մարդու առողջության վրա
Բացահայտել մագնիսական դաշտերի դրական և բացասական կողմերը
Գտնել արդյունավետ միջոց՝ լուծելու մագնիսական դաշտերի ազդեցության խնդիրը

Աղբյուր

Մագնիսական դաշտի ազդեցությունը կենդանի օրգանիզմների վրա

Էլեկտրական էներգիան մարդկության ամենամեծ հայտնագործությունն է, առանց որի քաղաքակրթությունն իր ներկայիս ձևով չէր լինի: Էներգիայի այս տեսակը լայնորեն օգտագործվում է մարդկության կողմից:

Էլեկտրամագնիսական դաշտ միշտ առաջանում է, երբ ազատ էլեկտրոնները շարժվում են հաղորդիչում, ուստի էլեկտրական էներգիայի փոխանցումն ուղեկցվում է ինտենսիվ էլեկտրամագնիսական ճառագայթմամբ։

Որոշ դեպքերում էլեկտրամագնիսական ճառագայթումն ավելի վնասակար ազդեցություն է ունենում կենդանի օրգանիզմի վրա, քան ճառագայթումը: Փաստն այն է, որ ճառագայթային ֆոնը միշտ եղել է մեր մոլորակի վրա և որոշակի ժամանակներում դրա մակարդակն ավելի բարձր է եղել, քան Չեռնոբիլի բացառման գոտում։ Երկրի էլեկտրամագնիսական դաշտի մակարդակն ամեն տարի միայն ավելանում է, ինչը կապված է մարդու գործունեության հետ։ Էլեկտրահաղորդման գծերը և որոշ այլ էլեկտրակայաններ ստեղծում են արդյունաբերական հաճախականությունների էլեկտրամագնիսական դաշտեր (50 Հց) հարյուրավոր անգամ ավելի բարձր բնական դաշտերի միջին մակարդակից:

Էլեկտրամագնիսական դաշտի բացասական ազդեցությունն դրսևորվում է դաշտի ուժգնությամբ: Մարդկանց մոտ խախտվում է էնդոկրին համակարգի աշխատանքը, նյութափոխանակության պրոցեսները, ուղեղի և ողնուղեղի գործառույթները և այլն։

Մինչ օրս, ըստ բնապահպանների և հիգիենիստների, հայտնի է, որ էլեկտրամագնիսական ճառագայթման բոլոր միջակայքերը ազդում են մարդկանց առողջության և աշխատանքի վրա և ունեն երկարաժամկետ հետևանքներ: Էլեկտրամագնիսական դաշտերի ազդեցությունը մարդու վրա, դրանց բարձր տարածվածության պատճառով, ավելի վտանգավոր է, քան ճառագայթումը։

Արդյունաբերական հաճախականության էլեկտրական դաշտերը շրջապատում են մարդուն շուրջօրյա՝ էլեկտրական լարերի, լուսավորության սարքավորումների, կենցաղային էլեկտրական սարքերի, էլեկտրահաղորդման գծերի և այլնի ճառագայթման պատճառով: Արդյունաբերության և առօրյա կյանքում էլեկտրամագնիսական ճառագայթման էներգիայի բեռը անընդհատ աճում է էլեկտրամագնիսական բնույթի ֆիզիկական դաշտերի աղբյուրների ցանցի արագ ընդլայնման, ինչպես նաև դրանց հզորության բարձրացման պատճառով:

Մարդը չի կարողանում ֆիզիկապես զգալ իրեն շրջապատող էլեկտրամագնիսական դաշտը, սակայն դա հանգեցնում է նրա հարմարվողական պաշարների նվազմանը, իմունիտետի, աշխատունակության նվազմանը, դրա ազդեցության տակ մարդու մոտ զարգանում է քրոնիկական հոգնածության համախտանիշ, մեծանում է հիվանդությունների ռիսկը։ Հատկապես վտանգավոր է էլեկտրամագնիսական ճառագայթման ազդեցությունը երեխաների, դեռահասների, հղիների և վատառողջ մարդկանց վրա։

Էլեկտրամագնիսական դաշտի կենսաբանական գործողության հնարավոր մեխանիզմները

Կենդանի օրգանիզմների վրա էլեկտրամագնիսական ճառագայթման գործողության մեխանիզմը դեռ վերջնականապես վերծանված չէ։ Կան մի քանի վարկածներ, որոնք բացատրում են էլեկտրամագնիսական դաշտի կենսաբանական ազդեցությունը։

Հիմնականում դրանք հանգում են հյուսվածքների հոսանքների ցուցմանը և դաշտի անմիջական ազդեցությանը բջջային մակարդակում, հիմնականում՝ թաղանթային կառուցվածքների վրա դրա ազդեցությամբ:

Ենթադրվում է, որ էլեկտրամագնիսական դաշտի ազդեցությամբ կարող են փոխվել կենսաբանական թաղանթների միջով դիֆուզիայի արագությունը, կենսաբանական մակրոմոլեկուլների կողմնորոշումն ու հաստատումը և, ի լրումն, ազատ ռադիկալների էլեկտրոնային կառուցվածքի վիճակը։

Էլեկտրամագնիսական ճառագայթման ազդեցությունը քիմիական ռեակցիաների վրա

Կենդանի օրգանիզմները բարդ տարասեռ համակարգեր են, որոնցում բիոկոլոիդները և ֆիզիկաքիմիական ռեակցիաները առաջատար դեր են խաղում: Մի քանի գիտնականներ ցույց են տվել, որ կոլոիդային համակարգերում ռեակցիաների արագությունը կախված է արեգակնային ակտիվությունից և գեոմագնիսական բևեռների նկատմամբ գտնվելու վայրից:

Էլեկտրամագնիսական դաշտի ազդեցությունը բջջի վրա…

Հայտնի է, որ բջջային թաղանթները շատ զգայուն են տարբեր քիմիական և ֆիզիկական նյութերի, այդ թվում՝ ճառագայթման ազդեցության նկատմամբ: Թաղանթների մորֆոլոգիական և ֆունկցիոնալ խանգարումները հայտնաբերվում են ճառագայթումից գրեթե անմիջապես հետո և շատ ցածր չափաբաժիններով: Իոնային կազմի փոփոխությունը, որը տեղի է ունենում այս դեպքում, կարող է բջջում պրոլիֆերատիվ պրոցեսներ սկսել։ Բացի կենսաբանական թաղանթների թափանցելիությունը փոխելուց և նատրիումի կատիոնների ակտիվ տեղափոխումը արագացնելուց, էլեկտրամագնիսական ճառագայթումը ակտիվացնում է չհագեցած ճարպաթթուների պերօքսիդացումը և միտոքոնդրիայում օքսիդացման և ֆոսֆորիլացման գործընթացները:

Ենթադրվում է, որ բջջային մակարդակում այս բոլոր փոփոխությունները զարգանում են հետևյալ պատճառներով.

Էլեկտրամագնիսական դաշտը գործում է լիցքավորված մասնիկների և հոսանքների վրա, ինչի արդյունքում դաշտի էներգիան բջջային մակարդակում վերածվում է էներգիայի այլ տեսակների։ Էլեկտրական դաշտում ատոմները և մոլեկուլները բևեռացված են, բևեռային մոլեկուլները կողմնորոշված ​​են մագնիսական դաշտի տարածման ուղղությամբ։ Էլեկտրոլիտներում, որոնք հյուսվածքների հեղուկ բաղադրիչներն են, իոնային հոսանքները առաջանում են արտաքին դաշտի ազդեցությունից հետո:

Փոփոխական էլեկտրական դաշտը առաջացնում է կենդանի օրգանիզմների հյուսվածքների տաքացում ինչպես դիէլեկտրիկի (ջլեր, աճառ, ոսկորներ) փոփոխական բևեռացման, այնպես էլ հաղորդիչ հոսանքների առաջացման պատճառով: Ջերմային էֆեկտը էլեկտրամագնիսական դաշտի էներգիայի կլանման հետևանք է։ Որքան մեծ է դաշտի ուժը և ազդեցության ժամանակը, այնքան ավելի արտահայտված են այդ ազդեցությունները: Գերտաքացման նկատմամբ առավել զգայուն են տեսողության, ուղեղի, երիկամների, լեղապարկի և միզապարկի օրգանները։

Թույլ էլեկտրամագնիսական դաշտերի ազդեցությունը կենդանի օրգանիզմների վրա…

Թույլ էլեկտրամագնիսական դաշտերը ջերմային ազդեցության շեմից պակաս ինտենսիվությամբ նույնպես ազդում են կենդանի հյուսվածքի փոփոխությունների վրա:

Բջջային հեռախոսի, համակարգչի և այլ ժամանակակից ռադիոէլեկտրոնային միջոցների ազդեցությունը տարբեր օրգանիզմների վրա՝ ինչպես աշխատող, այնպես էլ անջատված վիճակում գնահատելու նպատակով կատարված ուսումնասիրությունների արդյունքները հիասթափեցնող են եղել և ցույց են տվել դրանց ծայրահեղ բացասական ազդեցությունը պետության վրա։ կենսաբանական օբյեկտների, որոնք դրսևորվել են.

• միկրոօրգանիզմների շարժիչային ակտիվության և գոյատևման նվազեցման մեջ.
• միկրոօրգանիզմների մահացության բարձրացման մեջ.
• հյուսվածքների վերածննդի վատթարացում;
• սաղմնային և թրթուրների զարգացման խախտում.
• կենսաքիմիական ռեակցիաների, նյութափոխանակության խանգարումների նվազեցման մեջ.
• մարմնի բոլոր կենսական համակարգերում էներգետիկ ներուժի նվազեցման մեջ:

Տարբերակ 1

I. Դադարի վիճակում գտնվող լիցքավորված մարմնի շուրջը գույություն ունի…

Պատ.՝ 3. էլեկտրական և մագնիսական դաշտեր

II. Ուղիղ հոսանքի մագնիսական դաշտում ինչպե՞ս է դասավորվում երկաթի խարտվածքը.

Պատ.՝ 2. հաղորդչի երկայնքով՝ ուղիղ գծերով

III. Դադարի վիճակում գտնվող լիցքավորված մարմնի շուրջը գույություն ունի…

Պատ.՝ 2. նիկել

IV. Դադարի վիճակում գտնվող լիցքավորված մարմնի շուրջը գույություն ունի…

Պատ.՝ 2. հարավային

V. Պողպատե մագնիսը մեջտեղից կտրում ենք՝ այն բաժանելով երկու կտորների: Կտրվածքի Ա և Բ ծայրերը օժտված կլինե՞ն մագնիսական հատկություններով:

Պատ.՝ 2. Ա ծայրը կլինի մագնիսի հյուսիսային բևեռը, իսկ Բ-ն՝ հարավային

VI. Երկու մագնիսների նույնանուն բևեռներին մոտեցվում են գնդասեղներ: Ինչպե՞ս կդասավորվեն գնդասեղները, եթե նրանց բաց թողնենք:

Պատ.՝ 3. գնդասեղները իրար կվանեն

VII. Ինչպե՞ս են ուղղված մագնիսական գծերը պայտաձև մագնիսի բևեռների միջև (մագնիսական սլաքի սև ծայրը նրա հյուսիսային բևեռն է)

Պատ.՝ 2. Բ-ից Ա

VIII. Նկար 95-ում պատկերված է երկու բևեռների միջև մագնիսական դաշտի ուժագծերի տեսքը: Այդ դաշտը ստեղծվել է նուրյնանու՞ն, թե՝ տարանուն բևեռների միջև

Պատ.՝ 2. տարանուն

IX. Մագնիսների ո՞ր բևեռներն են պատկերված նկար 96-ում

Պատ.՝ 2. Ա-ն հարավային, Բ-ն հյուսիսային

X. Հյուսիսային մագնիսական բևեռը դասավորված է աշխարհագրական …. բևեռի մոտ, իսկ հարավայինը՝ … մոտ

Պատ.՝ 1. հարավային … հյուսիսայինի

Երկիրը ընդհանրապես իրենից ներկայացնում է հսկայական գնդաձև մագնիս: Երկրի մագնիսական դաշտը ներերկրային ծագում ունի։ Երկրի միջուկը հեղուկ է և պատրաստված է երկաթից; Նրանում պտտվում են շրջանաձև հոսանքներ, որոնք առաջացնում են երկրի մագնիսական դաշտը. հոսանքների շուրջ միշտ մագնիսական դաշտ կա։ Այն սիմետրիկ չէ։

Երկրի մագնիսական և աշխարհագրական բևեռները չեն համընկնում միմյանց հետ։ Հարավային մագնիսական S բևեռը գտնվում է աշխարհագրական հյուսիսային բևեռի մոտ՝ Վիկտորիա լճի հյուսիսային ափի մոտ (Կանադա): Հյուսիսային մագնիսական N բևեռը գտնվում է աշխարհագրական հարավային բևեռի մոտ՝ Անտարկտիդայի ափին: Երկրի մագնիսական բևեռները շարժվում են:

Երկրի մագնիսական դաշտը հաստատուն չի մնում, այն ժամանակի ընթացքում դանդաղ փոփոխություններ է ապրում (այսպես կոչված՝ աշխարհիկ տատանումներ)։ Բացի այդ, բավականաչափ երկար ընդմիջումներից հետո կարող են տեղի ունենալ մագնիսական բևեռների դիրքի փոփոխություններ դեպի հակառակը (ինվերսիաներ): Վերջին 30 միլիոն տարվա ընթացքում հակադարձումների միջև միջին ժամանակը կազմել է 150,000 տարի:

Բայց հատկապես մեծ փոփոխություններ կարող են տեղի ունենալ Երկրի մագնիսոլորտում: Երկրին մոտ տարածության այս շրջանը, որտեղ կենտրոնացած է Երկրի մագնիսական դաշտը, տարածվում է Արեգակի ուղղությամբ 70–80 հազար կմ հեռավորության վրա, իսկ հակառակ ուղղությամբ՝ միլիոնավոր կիլոմետրեր։ Երկրի մագնիտոսֆերան ներխուժում են բազմաթիվ լիցքավորված մասնիկներ, որոնք արևային քամու մաս են կազմում (արևային ծագման պլազմայի հոսք):

Արեգակնային քամու մասնիկները, հիմնականում պրոտոններն ու էլեկտրոնները, գրավվում են Երկրի մագնիսական դաշտի կողմից և տարվում ուժի գծերով պարուրաձև հետագծերով:

Արեգակնային ակտիվության բարձրացման ժամանակ արևային քամու ուժգնությունը մեծանում է։ Միևնույն ժամանակ արևային քամու մասնիկները իոնացնում են մթնոլորտի վերին շերտերը հյուսիսային լայնություններում (որտեղ կենտրոնացած են մագնիսական դաշտի գծերը) և առաջացնում այնտեղ փայլեր՝ բևեռափայլեր։

Երկրի մագնիսական դաշտում հազվադեպ օդում թթվածնի ատոմները և ազոտի մոլեկուլները սովորաբար փայլում են այսպես: Երկրի մագնիսական դաշտը պաշտպանում է իր բնակիչներին արևային քամուց:

Մագնիսական փոթորիկները Երկրի մագնիսական դաշտի զգալի փոփոխություններն են ուժեղացված արևային քամու ազդեցության տակ, Արեգակի վրա բռնկումների և դրանց ուղեկցող լիցքավորված մասնիկների հոսքերի հետևանքով:

Մագնիսական փոթորիկները սովորաբար տևում են 6-ից 12 ժամ, այնուհետև երկրի դաշտի բնութագրերը կրկին վերադառնում են իրենց նորմալ արժեքներին: Բայց այդքան կարճ ժամանակում մագնիսական փոթորիկը ուժեղ ազդեցություն է թողնում ռադիոկապի, հեռահաղորդակցության գծերի, մարդկանց և այլնի վրա։

Մարդկությունը վաղուց սկսել է օգտագործել Երկրի մագնիսական դաշտը։ Արդեն XVII–XVIII դդ. սկզբին։ կողմնացույցը (մագնիսական ասեղ) լայնորեն կիրառվում է նավիգացիայի մեջ։

Երկրի ո՞ր վայրում բացարձակապես անհնար է վստահել մագնիսական ասեղին, քանի որ նրա հյուսիսային ծայրը ուղղված է դեպի հարավ, իսկ հարավային ծայրը դեպի հյուսիս: Տեղադրելով կողմնացույցը հյուսիսային մագնիսական և հյուսիսային աշխարհագրական բևեռների միջև (մագնիսականին ավելի մոտ), կտեսնենք, որ սլաքի հյուսիսային ծայրն ուղղված է դեպի առաջինը, այսինքն՝ հարավը, իսկ հարավը՝ հակառակ ուղղությամբ, այսինքն՝ հյուսիս։

Երկրի մագնիսական դաշտը ծառայում է բազմաթիվ կենդանի օրգանիզմների տիեզերքում կողմնորոշվելու համար։ Որոշ ծովային բակտերիաներ գտնվում են հատակի տիղմում Երկրի մագնիսական դաշտի գծերի նկատմամբ որոշակի անկյան տակ, ինչը բացատրվում է դրանցում մանր ֆերոմագնիսական մասնիկների առկայությամբ։ Ճանճերը և այլ միջատները գերադասելիորեն վայրէջք են կատարում Երկրի մագնիսական դաշտի մագնիսական գծերի վրայով կամ երկայնքով: Օրինակ, տերմիտները կանգնում են այնպես, որ պարզվում է, որ դրանք մի ուղղությամբ գլուխներ են՝ որոշ խմբերում՝ զուգահեռ, մյուսում՝ մագնիսական դաշտի գծերին ուղղահայաց։

Երկրի մագնիսական դաշտը նաև ծառայում է որպես չվող թռչունների հղման կետ։ Գիտնականները վերջերս իմացել են, որ թռչունները աչքերի շրջանում ունեն փոքրիկ մագնիսական «կողմնացույց»՝ հյուսվածքային մի փոքրիկ դաշտ, որում տեղակայված են մագնիտետի բյուրեղները, որոնք մագնիսական դաշտում մագնիսանալու հատկություն ունեն։ Բուսաբանները հաստատել են բույսերի զգայունությունը մագնիսական դաշտերի նկատմամբ։ Պարզվում է, որ ուժեղ մագնիսական դաշտն ազդում է բույսերի աճի վրա։

Բացի մեր արեգակնային համակարգում գտնվող մեր մոլորակից, Յուպիտերը, Սատուրնը, Մարսը, Մերկուրին ունեն մագնիսական դաշտ:

1.Փորձի ընթացքում միմյանց վանող երկու՝ A և B մագնիսներից B-ի բևեռները հայտնի են:

Նկարներից որու՞մ է ճիշտ պատկերված A մագնիսի բևեռները:

Պատ.՝ ա

2. Նկարի հարթությանն ուղղահայաց պտտման առանցք ունեցող մագնիսական սլաքին մոտեցրին հաստատուն մագնիս:

Ինչպե՞ս կպահի իրեն մագնիսական սլաքը:

Պատասխան՝

• կպտտվի 90°-ով ժամսլաքին հակառակ
• կպտտվի 180°-ով
• կպտտվի 90°-ով ժամսլաքի ուղղությամբ
• կմնա նույն դիրքում

3. Հաշվի առնելով նկարում պատկերված մագնիսի փոխազդեցության ուժերի ուղղությունները, որոշե՛ք նրանց բևեռները:

Պատասխան՝

• 1−S, 2−N, 3−N
• 1−N, 2−S, 3−N
• 1−N, 2−N, 3−S

4. Ի՞նչպես են ուղղված մագնիսական գծերը նկարում պատկերված երկու միատեսակ, փոխուղղահայաց, մագնիսներից հավասարապես հեռացված M կետում:

Նշել ճիշտ ուղղությունը ցույց տվող թիվը:

Պատ.՝ 5, 7

5. Երկաթե խարտուքի և երկու հաստատուն մագնիսների միջոցով ստացվել է հետևյալ պատկերը:

Որոշեք անհայտ մագնիսական բևեռը:

Պատասխան՝

• N
• S

6. Զսպանակավոր կշեռքից կախված արծաթե չորսուն մոտեցրեցին սեղանի վրա դրված հաստատուն մագնիսին, ինչպես պատկերված է նկարում:

Նշված 1, 2, 3 դիրքերից, որոնցում կշեռքի ցուցմունքը կլինի առավելագույնը:

Պատասխան՝

• այդպիսի դիրք չկա
• 3 դիրքում
• 1 դիրքում
• 2 դիրքում

7. Ձողաձև մագնիսը պահում է թուջե մի քանի գլաններ:

Ո՞ր բևեռով պետք է մոտեցնել երկրորդ մագնիսը այդ գլանները իրարից պոկելու համար:

Պատասխան՝

• S
• N

Ի՞նչ է էլեկտրական լիցքը

Շփման հետևանքով մարմիննեը ձեռք են բերում նոր հատկություն՝ բացի տիեզերական ձգողության ուժից այլ ուժով փոխազդելու հատկություն։ Այդ հատկությունը բնութագրում են մի ֆիզիկական մեծությամբ, որն անվանում են լիցք։

Քանի՞ տեսակի են էլեկտրական լիցքերը և ինչպես են միմյանց հետ փոխազդում

Լիցքերը լինում են երկու տեսակի՝ դրական (+) և բացասական (-):

Նույն նշանի լիցքեր ունեցող մարմինները վանում են իրար, իսկ հակառակ նշանի լիցքեր ունեցող մարմինները ձգում են միմյանց:

Ձևակերպել ատոմի կառուցվածքը

Ատոմի կենտրոնում դրական լիցքավորված միջուկն է։ Միջուկից՝ նրա չափերից շատ ավելի մեծ հեռավորությամբ պտտվում են էլեկտրոնները։ Միջուկում կան նաև դրականապես լիցքավորված լիցքեր։ Դրանց անվանել են պրոտոններ։ Պարունակվում են նաև չեզոք մարմիններ, որոնք կոչվում են նեյտրոններ։

Ի՞նչ է էլեկտրական դաշտը

Էլեկտրական դաշտը մատերիայի հատուկ տեսակ է, որը գոյություն ունի ցանկացած լիցքավորված մարմնի շուրջ:

Ի՞նչ է էլեկտրական հոսանքը

Էլեկտրական հոսանք են անվանում լիցքավորված մասնիկների ուղղորդված (կարգավորված) շարժումը:

Ո՞ր մեծությունն են անվանում հոսանքի ուժ

Էլեկտրական հոսանքը քանակապես բնութագրող ֆիզիկական մեծությունը կոչվում է հոսանքի ուժ: Հոսանքի ուժը ցույց է տալիս հողորդիչի լայնական հատույթով մեկ վայրկյանի ընթացքում անցնող լիցքի քանակը:

Ո՞ր մեծությունն են անվանում էլեկտրական լարում

Լարումը սկալյար ֆիզիկական մեծություն է, որը հավասար է դաշտի կատարած աշխատանքի  հարաբերությանը հաղորդչով տեղափոխված լիցքի քանակին ՝ U = A/q

Ո՞ր մեծությունն են անվանում էլեկտրական դիմադրություն

Էլեկտրական հոսանքի նկատմամբ հաղորդչի հակազդեցությունը բնութագրող ֆիզիկական մեծությունը կոչվում է հաղորդչի էլեկտրական դիմադրություն և նշանակվում  R տառով:

Ձևակերպել Օհմի օրենքը

Հոսանքի ուժը շղթայի տեղամասում հավասար է այդ տեղամասի լարման և նրա դիմադրության հարաբերությանը:

Ձևակերպել Ջոուլ — Լենցի օրենքը

Հոսանքակիր հաղորդչում անջատված ջերմաքանակը հավասար է հոսանքի ուժի քառակուսու, հաղորդչի դիմադրության և նրանով հոսանքի անցման ժամանակի արտադրյալին:

էլեկտրականություն և մագնիսականություն: Ի՞նչն է ավելի արդյունավետ, մագնիսը թե՞ էլեկտրամագնիսը:

Էլեկտրականություն

Էլեկտրականությունը մեր տրամադրության տակ գտնվող էներգիայի ամենաօգտակար տեսակներից է: Էլեկտրականությամբ են աշխատում գրպանի լապտերները, հեռուստացույցները, սառնարանները, լվացքի մեքենաները, էլեկտրաքարշները և շատ սարքեր ու սարքավորումներ: Էլեկտրականությունը ստացվում է ինչպես մեր ձեռքին գտնվող փոքրիկ մարտկոցներից, այնպես էլ մեզանից հեռու գտնվող հսկա գեներատորներից:

Հազարամյակներ շարունակ մարդիկ ականատես են եղել բնության ահեղ երևույթին՝ կայծակի շլացուցիչ բռնկմանը, և միայն մեզանից շուրջ 100 տարի առաջ նրանք սովորեցին օգտագործել բնության այդ ուժը:

Բնության մեջ կան լիցքավորված մանրագույն մասնիկներ: Դրանց մի մասն ունի դրական, մյուսը՝ բացասական լիցք: Բացասական լիցքով ամենափոքր մասնիկները կոչվում են էլեկտրոններ: Դրանք կարող են ուղղորդված շարժվել մետաղե հաղորդիչների ներսում: Հենց այդ լիցքավորված մասնիկների կանոնավոր հոսքը մի ուղղությամբ՝ էլեկտրական հոսանքն է:

Այն նյութերը, որոնց միջով կարող է էլեկտրական հոսանք անցնել, կոչվում են հաղորդիչներ: Մետաղները, օրինակ՝ պղինձը և ալյումինը, լավ հաղորդիչներ են: Ածխածինը (գրաֆիտ) նույնպես հաղորդիչ է: Նյութերը, որոնք հոսանք չեն հաղորդում, կոչվում են մեկուսիչներ: Վերջիններիս թվին են պատկանում ռետինը և պլաստմասսաները: Էլեկտրական մալուխների հաղորդալարը պատրաստվում է պղնձից և փաթաթվում մեկուսիչով, որպեսզի հոսանքը մի հաղորդալարից չանցնի մյուսին կամ մալուխին ձեռք տվողին:

Մագնիսականություն

Մագնիսականությունը դա մագնիսական փոխազդեցությամբ պայմանավորված երևույթների համախումբ է՝ որոշակի մետաղների և մագնիսների ներգրավման և վանման երեւույթ: Ֆիզիկայում մագնիսականությունը սահմանվում է որպես մագնիսների գրավիչ ուժ, որոնք ունեն դրական և բացասական բևեռ, որը հայտնի է որպես դիպոլ: Այսպիսով, մագնիսական դիպոլի հատկությունը հայտնում է, որ ինչպես բևեռները վանում են, և հակառակ բևեռները ձգվում են: Այդ փոխազդեցությունը մակրոսկոպիկ մասշտաբներով դրսևորվում է էլեկտրական հոսանքների, հոսանքի և մագնիսի, ինչպես նաև մագնիսների միջև: Ավելի ընդհանուր ձևով մագնիսականությունը կարելի է սահմանել իբրև լիցքավորված շարժվող մասնիկների փոխազդեցության հատուկ տեսակ, որն իրագործվում է մագնիսական դաշտի միջոցով:

Մագնիսականությունը լայն կիրառություն է գտել ժամանակակից գիտության և տեխնիկայի բազմազան բնագավառներում: Մեր օրերում նյութի մագնիսական հատկությունների ուսումնասիրման հիման վրա հաջողվել է ստեղծել նոր մագնիսական նյութեր, որոնք օգտագործվում են էլեկտրատեխնիկայում, ռադիոտեխնիկայում և ավտոմատիկայում: Այն նաև կիրառություն ունի պինդ մարմնի ֆիզիկայում, քիմիայում, կենսաբանության և բժշկության մեջ:

Էլեկտրամագնիս և մագնիս

Մշտական մագնիսը այն առարկան է, որը պատրաստված է նյութից, որը մագնիսացված է և ստեղծում է իր կայուն մագնիսական դաշտը: Ինչպես անունն է հուշում, մշտական մագնիսը «մշտական» է: Սա նշանակում է, որ այն միշտ ունի մագնիսական դաշտ և միշտ ցուցադրելու է մագնիսական վարքագիծ:

Էլեկտրամագնիսը պատրաստված է մետաղալարից, որը գործում է որպես մագնիս, երբ դրա միջով էլեկտրական հոսանք է անցնում: Հաճախ էլեկտրամագնիսը փաթաթվում է պողպատի նման ֆերոմագնիսական նյութի միջուկի շուրջ, որն ուժեղացնում է կծիկի արտադրած մագնիսական դաշտը:

Մշտական մագնիսի մագնիսական հատկությունները գոյություն ունեն, երբ մագնիսը (մագնիսացվում է): Էլեկտրամագնիսական մագնիսը ցուցադրում է մագնիսական հատկություններ միայն այն դեպքում, երբ դրա վրա էլեկտրական հոսանք է կիրառվում: Այսպիսով, դուք կարող եք տարբերակել երկուսը: Մագնիսները, որոնք դուք ամրացրել եք ձեր սառնարանում, մշտական մագնիսներ են, մինչդեռ էլեկտրամագնիսները AC շարժիչների հիմքում ընկած սկզբունքն են:

Մշտական մագնիսի ուժը կախված է դրա ստեղծման համար օգտագործվող նյութից: Էլեկտրամագնիսի ուժը կարող է ճշգրտվել էլեկտրական հոսանքի քանակով, որը թույլ է տալիս հոսել դրա մեջ: Արդյունքում, նույն էլեկտրամագնիսը կարող է ճշգրտվել տարբեր ուժի մակարդակների համար:

Եթե մշտական մագնիսը կորցնի իր մագնիսական հատկությունները, ինչպես դա անում է տաքացնելով մինչև (առավելագույն) ջերմաստիճան, ապա այն կվերածվի անօգուտ, և նրա մագնիսական հատկությունները կարող են վերականգնվել միայն վերամագնիսացման միջոցով: Ընդհակառակը, էլեկտրամագնիսը կորցնում է իր մագնիսական ուժը ամեն անգամ, երբ էլեկտրական հոսանքը հանվում է և նորից դառնում մագնիսական, երբ էլեկտրական դաշտը մտնում է:

Մշտական մագնիսի հիմնական առավելությունը էլեկտրամագնիսների նկատմամբ այն է, որ մշտական մագնիսը չի պահանջում էլեկտրական էներգիայի անընդհատ մատակարարում իր մագնիսական դաշտը պահպանելու համար: Այնուամենայնիվ, էլեկտրամագնիսների մագնիսական դաշտը կարող է արագորեն կառավարվել լայն տիրույթում՝ վերահսկելով էլեկտրամագնիսին մատակարարվող էլեկտրական հոսանքի քանակը:

1․Ի՞նչ ջերմաքանակ կանջատվի 100 վ-ում 25 Օմ դիմադրություն ունեցող մետաղե պարույրում, եթե այն միացված է 120 Վ լարման ցանցին:

t = 100վ | I = U/R = 120/25 = 4,8Ա
R = 25Օմ | Q = I²Rt = 4,8² * 25 * 100 = 57 600Ջ
U = 120Վ
__________
Q = ?

2․ Ջեռուցիչ տարրի դիմադրությունը 200 Օմ է, նրանով անցնող հոսանքի ուժը՝ 0.6 Ա:

Ի՞նչ ջերմաքանակ կանջատվի նրանում 10 վ-ի ընթացքում:

R = 200Օմ | Q = I²Rt = 720Ջ
I = 0,6Ա
t = 10վ
________
Q = ?

3․ Շղթայի տեղամասում միմյանց հաջորդաբար միացված են R1=20 Օմ և R2=80 Օմ դիմադրություններով ռեզիստորներ: Տեղամասի ծայրերում լարումը 200 Վ է: 2 րոպեի ընթացքում ի՞նչ ջերմաքանակ կանջատվի հաղորդիչներից յուրաքանչյուրում:

R1 = 20Օմ | R = R1 + R2 = 20 + 80 = 100Օմ
R2 = 80Օմ | I = U/R = 200/100 = 2Ա
U = 200Վ | Q = I²Rt = 2² * 100 * 120 = 48 000Ջ
t = 2ր = 120Վ
____________
Q = ?

4․ Նույն չափերի 0.1 Օմ⋅մմ²/մ  տեսակարար դիմադրությամբ երկաթե և 1.1 Օմ⋅մմ²/մ տեսակարար դիմադրությամբ նիքրոմե հաղորդալարերը միացված են շղթային հաջորդաբար: Ինչի՞ է հավասար նույն ժամանակամիջոցում առաջին և երկրորդ հաղորդալարերում անջատված ջերմաքանակների հարաբերությունը:

ρ1 = 0,1Օմ * մմ²/մ | I1 = I2
ρ2 = 1.1Օմ * մմ²/մ | L1 = L2
t1 = t2 | S1 = S2
______________ | Q1 : Q2 = ρ1 : ρ2 = 0,1 : 1,1 = 1/11
Q1 : Q2 = ?

5․ Էլեկտրական արդուկի 0.017 Օմ⋅մմ²/մ տեսակարար դիմադրությամբ պղնձե  սնուցող հաղորդալարի երկարությունը 2 մ է, լայնական հատույթի մակերեսը՝ 1.5մմ²։ Որքա՞ն ջերմաքանակ կանջատվի այդ հաղորդալարում 10 րոպեի ընթացքում, եթե շղթայում հոսանքի ուժը 3 Ա է:

ρ = 0,017Օմ * մմ²/մ | R = ρL/S = 0,017 * 2 / 1,5 = 0,0227Օմ
L = 2մ = 2000մմ | Q = I²Rt = 3² * 0,0227 * 600 = 123Ջ
S = 1,5մմ²
t = 10ր = 600վ
I = 3Ա
_________________
Q = ?

6․ Բնակարանի տաքացման համար օգտագործվող 100 Օմ դիմադրություն ունեցող էլեկտրական ջերմատաքացուցիչը  նախատեսված է 3.5 Ա հոսանքի ուժի համար: Որքա՞ն էներգիա կծախսի այդ ջերմատաքացուցիչը 5 ժամ անընդհատ աշխատելու դեպքում:

R = 100Օմ | U = IR = 3,5 * 100 = 350Վ
I = 3,5Ա | A = IUt = 3,5 * 350 * 18 000 = 22 050 000Ջ
t = 5ժ = 18 000վ
______________
A = ?

7․ Նկուղում էլեկտրական լամպը մոռացել էին անջատել: Որքա՞ն աշխատանք էր իզուր կատարվել 10 ժամում, եթե լամպը միացված էր 127 Վ լարման ցանցին և նրանով անցնող հոսանքի ուժը 0.8 Ա էր:

t = 10ժ = 36 000վ | A = IUt = 0,8 * 127 * 36 000 = 3 657 600 Ջ
U = 127Վ
I = 0,8Ա
_______________
A = ?

8․ 30 Օմ դիմադրություն ունեցող էլեկտրական փոշեկուլը միացրեցին 120 Վ լարման ցանցին: Որքա՞ն աշխատանք կկատարի նրանում հոսանքը 8 րոպեի ընթացքում:

I = 30Օմ | A = IUt = 30 * 120 * 480 = 1 728 000 Ջ
U = 120Վ
t = 8ր = 480վ
____________
A = ?

9․ Էլեկտրական մսաղացի տեղեկագրում գրված է 127 Վ և 2.5 Ա: Որքա՞ն է նրա էլեկտրաշաժիչի հզորությունը:

U = 127Վ | P = A/t
I = 2,5Ա |
________
P = ?

P = A/t

10․ 9 Վ լարման և 1 Ա հոսանքի ուժի դեպքում ռադիոընդունիչի մարտկոցի լիցքավորումը տևեց 1 ժամ:

Որոշե՛ք հոսանքի կատարած աշխատանքը այդ ընթացքում:

1. Ինչի՞ է հավասար նկարում պատկերված շղթայի տեղամասի ընդհանուր դիմադրությունը, եթե միմյանց զուգահեռ միացված միատեսակ լամպերից յուրաքանչյուրի դիմադրությունը 60 Օմ է:

1/R = 1/R₁ + 1/R₂ = 1/60 + 1/60 + 1/60 = 3/60 = 20 Օմ

2. Շղթայի տեղամասի ընդհանուր դիմադրությունը 84 Օմ է: Շղթայի տեղամասը բաղկացած է միմյանց հաջորդաբար միացված 2 միատեսակ լամպերից և ռեոստատից:

Որոշեք լամպերից յուրաքանչյուրի դիմադրությունը, եթե ռեոստատի դիմադրությունը՝ 2 Օմ է:

84 — 2 = 82

82 : 2 = 41 Օմ

3. Լարումը նկարում պատկերված շղթայի տեղամասում 50 Վ է, իսկ հոսանքի ուժը՝ 2.5 Ա:

Որոշեք երկրորդ ռեզիստորի դիմադրությունը, եթե առաջինինը՝ 7 Օմ է:

R = U/I

R = 50/2,5 = 20

R2 = R — R1 = 20 — 7 = 13 Օմ

4. 150 Օմ և 400 Օմ դիմադրություններով երկու ռեզիստորներ հաջորդաբար միացված են հոսանքի աղբյուրին: Երկրորդ ռեզիստորի ծայրերում լարումը 300 Վ է:

Որոշեք հոսանքի ուժը շղթայում և լարումը տեղամասի ծայրերում:

U2 = IR2

300 = I * 400

I = 300/400 = 3/4 = 0,77

U1 = IR1

300 = 0,77 * 150 = 115,5

5. Շղթան կազմված է միմյանց հաջորդաբար միացված երեք հաղորդիչներից, համապատասխանաբար՝ 2 Օմ, 3 Օմ և 5 Օմ դիմադրություններով:

Լարումը այդ տեղամասի ծայրերում 40 Վ է:

Որոշեք լարում յուրաքանչյուր հաղորդչի ծայրերին:

U = IR

R = R1 + R2 + R3 = 2 + 3 + 5 = 10

40 = I * 10

I = 40/10 = 4

U1 = IR1 = 4 * 2 = 8Վ

U2= IR2 = 4 * 3 = 12Վ

U3 = IR3 = 4 * 5 = 20Վ

6. 300 Օմ դիմադրություն ունեցող ալյումինե հաղորդալարը բաժանեցին 4 հավասար մասի և դրանք միացրեցին միմյանց զուգահեռաբար:

Որոշեք ստացված հաղորդալարի դիմադրությունը:

300/4 = 75 Օմ

7. Նկարում պատկերված շղթայում լարումը 80 Վ է, A ամպերաչափը ցույց է տալիս 1.6 Ա, իսկ առաջին հաղորդիչի դիմադրությունը՝ R1=120 Օմ:

Որոշե՛ք երկրորդ հաղորդչի դիմադրությունը՝ R2-ը, ինչպես նաև A1 և A2 ամպերաչափի ցուցմունքները:

Պատասխանը գրել հարյուրերորդականի ճշտությամբ:

8. Նույն հաստության պղնձե հաղորդալարերից առաջինի երկարությունը 30 սմ է, իսկ երկրորդինը՝ 3 մ է:

Ո՞ր հաղորդալարի դիմադրությունն է ավելի մեծ և քանի անգամ:

9. Եռակցման ապարատը միացված է լարման ցանցին 100 մ երկարության և 10 մմ² լայնական հատույթի մակերեսով պղնձե հաղորդալարով:

Որոշեք լարումը հաղորդալարի ծայրերին, եթե նրանով անցնող հոսանքի ուժը 150 Ա է:

Պղնձի տեսակարար դիմադրության արժեքը վերցրեք տեսական  մասում բերված աղյուսակից:

Պատասխանը գրել տասնորդականի ճշտությամբ:

10. Որքա՞ն է էլեկտրամագնիսի կոճին փաթաթված պղնձե հաղորդալարի երկարությունը, եթե նրա լայնական հատույթի մակերեսը 0.18 մմ² է, իսկ դիմադրությունը` 40 Օմ:

Մետաղների տեսակարար դիմադրության արժեքը վերցրեք տեսական մասում բերված աղյուսակից: