Առաջադրանք 277

V=18,75լ=0,01875մ³
p=800կգ/մ³
g=9,8Ն/կգ
——————————
P=?
P=mg
p=m/V
m=pV=0,01875մ³*800կգ/մ³=15կգ
P=15կգ*9,8Ն/կգ
M=0,01875մ³

Լուծել․Գ.Մխիթարյանի <<Գիտելիքների ստուգման առաջադրանքներ մաս I  >>-ից էջ81-ից մինչև էջ 88:

Տարբերակ 1

I.
Ավտոբեռնիչը բարձրացնում է բեռը:
Պատ.՝ 3:

II.
A=Fs
F=6Ն
s=2մ
A=6*2
A=12Ջ
Պատ.՝ 3:

III.
S=5մ
A=20Ջ
P=A/S=20Ջ/5մ=20Ն*մ/58=4Ն
Պատ.՝ 1:

IV.
A=Fs
F=5000Ն
s=200մ
A=F*s=5000Ն*200մ=10000=10000կՋ
Պատ.՝ 2:

V.
1կՋ=1000Ջ
1Ջ=1Ն*Ջ
A=f*s=mgs=10կգ
9,8Ն/կգ*500Ն=500Ջ
Պատ.՝ 2:

VI.
A=Fs
F=60Ն
s=50մ
A=60*50
A=3000Ջ
Պատ.՝ 1:

VII.
m=P*V
p=1500կգ/մ³
V=0,5մ³
m=1500կգ/մ^3_*0,5մ³=750կգ
F=mg
g=10Ն/կգ
F=750կգ*10Ն/կգ=7500Ն
A=Fs
s=4մ
A=7500Ն*4մ=30 000Ջ
Պատ.՝ 3:

Տարբերակ 2

I.
Ապակու հարթ հորիզոնական մակերևույթով գլորվում է գնդիկը
Պատ.՝ 3:

II.
A=Fs
F=8Ն
A=32Ջ
S=?
S=A:F
S=32:8=4մ
Պատ.՝ 3:

III.
A=12Ջ
s=3մ
P-?
A=p*s
P=A/s=12Ջ/3մ=4Ն
Պատ.՝ 3:

Թեման․Պարզ մեխանիզմներ:Լծակ:Լծակի կանոնը:Թեք հարթություն:Մեխանիզմի օգտակար գործողության գործակից:Ճախարակ:

1.Որո՞նք են պարզ մեխանիզմները

Այն մեխանիկական սարքերը, որոնք ծառայում են ուժերի մոդուլները կամ ուղղությունները փոխելու համար, կոչվում են մեխանիզմներ։ 

2.Ի՞նչ է լծակը:

Լծակը սովորաբար մի ձող է, որը կարող է պտտվել անշարժ հենարանի (առանցքի) շուրջը:

3.Ի՞նչն են անվանում ուժի բազուկ

Հենման կետից մինչև ուժի ազդման գիծ հեռավորությունը կոչվում է ուժի բազուկ:

4.Ճախարակի ինչ տեսակներ գիտենք:

Կա անշարժ ճախարակ, շարժական ճախարակ և բազմաճախարակ:

5.Ո՞ր ճախարակն է կոչվում անշարժ:

Եթե բեռը ճախարակի միջոցով բարձրացնելիս ճախարակի առանցքը մնում է անշարժ, ապա դա անշարժ ճախարակ է:

6.Ո՞ր ճախարակն է կոչվում շարժական:

Եթե բեռը ճախարակի միջոցով բարձրացնելիս ճախարակի առանցքը շարժվում է, ապա դա շարժական ճախարակ է:

7.Ի՞նչ նպատակով է օգտագործվում անշարժ ճախարակը:

Անշարժ ճախարակի միջոցով բեռը կարող ենք բարձրացնել վերև, բայց ուժի շահում չենք ունենում:

8.Ի՞նչ նպատակով է օգտագործվում շարժական ճախարակը:Այն օգտագործելիս ինչքան ենք շահում ուժի մեջ:

Շարժական ճախարակի միջոցով մենք ուժի մեջ շահում ենք 2 անգամ:

9.Ի՞նչ է բազմաճախարակը:Այն օգտագործելիս որքան ենք շահում ուժի մեջ:

Բազմաճախարակը կազմված է երեք անշարժ և երեք շարժական ճախարակներից: Այսպիսով մենք ուժի մեջ շահում ենք 6 անգամ:

10.Գծել անշարժ և շարժական ճախարակների սխեմաները:

Անշարժ ճախարակի սխեմա

Շարժական ճախարակի սխեմա

11.Ո՞ր աշխատանքն է կոչվում օգտակար

Այն աշխատանքը, որը բերում է արդյունքի և որի համար ստեղծված է տվյալ մեխանիզմը կոչվում է օգտակար:

12.Ո՞ր աշխատանքն է կոչվում լրիվ կամ ծախսված

Այն ամբողջ աշխատանքը, որը կատարված է մեխանիզմը գործածելու համար կոչվում է լրիվ կամ ծախսված:

13.Ինչո՞ւ լրիվ աշխատանքը միշտ մեծ է օգտակար աշխատանքից

Օգտակար աշխատանքը լրիվ աշխատանքի մի մասն է, որը մարդը կատարել է մեխանիզմների օգնությամբ: Լրիվը՝ ամբողջ կատարված աշխատանքն է:

14.Ո՞ր մեծությունն է կոչվում մեքենայի կամ մեխանիզմի օգտակար գործողության գործակից

Այն ֆիզիկական մեծությունը, որը ցույց է տալիս, թե օգտակար աշխատանքը լրիվ աշխատանքի որ մասն է, կոչվում է մեխանիզմի օգտակար գործողության գործակից (կրճատ՝ ՕԳԳ)։

15.Ձևակերպել մեխանիկայի <<ոսկե կանոնը>>

Մեխանիզմի օգնությամբ քանի անգամ շահում ենք ուժի մեջ, նույնքան անգամ կորցնում ենք ճանապարհի մեջ և հակառակը:

16.Հնարավո՞ր է արդյոք,որ ՕԳԳ-ն մեծ լինի 100%-ից

Ոչ, քանի որ A_օգ միշտ փոքր է A_լր-ից, ապա ՕԳԳ-ն միշտ փոքր է 1-ից կամ 100%-ից:

Սովորել. Է. Ղազարյանի դասագրքից՝ էջ 90-ից մինչև էջ 100

Գ.Մխիթարյանի <<Գիտելիքների ստուգման առաջադրանքներ մաս I>>-ից էջ 81-ից մինչև էջ 85

Տարբերակ 1

I.
Աշպատանք կատարվում է, երբ ավտոբեռնիչը բարձրացնում է բեռը:
Պատ.՝ 3:

II.
A=Fs
F=6Ն s=2մ
A=6Ն*2մ=12Ջ
Պատ.՝ 3:

III.
S=5մ
A=20Ջ
P=A/S=20Ջ/5մ=20Ն*մ/58=4Ն
Պատ.՝ 1:

IV.
F=5000Ն
S=200մ
A=F*s=5000Ն*200մ=10000=10000կՋ
Պատ.՝ 2:

V.
1կՋ=1000Ջ
1Ջ=1Ն*Ջ
A=f*s=mgs=10կգ
9,8Ն/կգ*500Ն=500Ջ
Պատ.՝ 2:

VI.
A=Fs
F=60Ն
s=50մ
A=60*50
A=3000Ջ
Պատ.՝ 1:

VII.
m=P*V
p=1500կգ/մ³
V=0,5մ³
m=1500կգ/մ^3_*0,5մ³=750կգ
F=mg
g=10Ն/կգ
F=750կգ*10Ն/կգ=7500Ն
A=Fs
s=4մ
A=7500Ն*4մ=30 000Ջ
Պատ.՝ 3:

Տարբերակ 2

I.
Ապակու հարթ հորիզոնական մակերևույթով գլորվում է գնդիկը
Պատ.՝ 3:

II.
A=Fs
F=8Ն
A=32Ջ
S=?
S=A:F
S=32:8=4մ
Պատ.՝ 3:

III.
A=12Ջ
s=3մ
P-?
A=p*s
P=A/s=12Ջ/3մ=4Ն
Պատ.՝ 3:

IV.
F=2500Ն
s=400մ
A=?
A=Fs=2500Ն * 400մ=1 000 000Ջ=1000կՋ
Պատ.՝ 4:

V.
F=100Ն
s=5մ
A=?
A=Fs=100Ն * 5մ=500Ջ
Պատ.՝ 2:

VI.

VII.

Տարբերակ 3

Լուծել Է. Ղազարյանի դասագրքից էջ 174-ի խնդիրներ 107-ից մինչև 110

107.
A=Fs
F=20Ն s=5մ
A=20Ն_^*5մ
A=100Ջ

108.
s=A:F
A=32Ջ F=8Ն
s=4մ

109.
A=Fs
F=mg
g=10Ն/կգ m=10կգ s=5մ
F=10^_*10=100Ն
A=100*5=500Ջ

110.
m=P*V

P=2000կգ/մ³

V=0,25մ³

m=2000կգ/մ^3_*0,25մ³=500կգ

F=mg

g=10Ն/կգ

F=500կգ*10Ն/կգ=5000Ն

Թեման.Մեխանիկական աշխատանք:Հզորություն:

Դասարանում քննարկվող հարցեր.

1.Ե՞րբ է ֆիզիկայում օգտագործվում <<աշխատանք>> հասկացողությունը

Ֆիզիկայում “աշխատանք” հասկացությունը օգտագործվում է միայն այն ժամանակ, երբ դիտարկվում է մարմնի շարժումը որևէ ուժի ազդեցությամբ: Նման դեպքերում ասում են, որ կատարվում է մեխանիկական աշխատանք:

2.Ի՞նչ մեծություններից է կախված մեխանիկական  աշխատանքը

Մեխանիկական աշխատանքը կախված է մարմնի վրա ազդող ուժից և անցած ճանապարհից:

3.Ինչպե՞ս հաշվել աշխատանքը:Ո՞րն է աշխատանքի բանաձևը

Աշխատանք = ուժ ^_x ճանապարհ

A=Fs

4.Ի՞նչ միավորով է արտահայտվում աշխատանքը, միավորների ՄՀ-ում

Արտահայտվում է ջոուլով:

Ջ

5.Ի՞նչն է կոչվում հզորություն

Հզորություն կոչվում է այն ֆիզիկական մեծությունը, որը հավասար է աշխատանքի հարաբերությանն այն ժամանակամիջոցին, որի ընթացքում կատարվել է այդ աշխատանքը:

6.Ինչպես հաշվել հզորությունը:Ո՞րն է հզորության բանաձևը և միավորը

Հզորություն = աշխատանք : ժամանակամիջոց

N=A:t

Հզորության միավորը վատտն է:

Վտ

7.Ինչպե՞ս հաշվել աշխատանքը՝իմանալով հզորությունը և աշխատանքը կատարելու ժամանակամիջոցը

Աշխատանք = հզորություն ^_x ժամանակամիջոց

A=Nt

Կատարած աշխատանքը իմանալու համար պետք է հզորությունը բազմապատկել այն ժամանակամիջոցով, որի ընթացքում կատարվել է այդ աշխատանքը:

 Սովորել Է..Ղազարյանի դասագրքից էջ82-ից մինչև էջ89

Սովորել. Է.Ղազարյանի դասագրքից պատրաստել նյութ էջ89-ի«Հետաքրքիր է իմանալ»թեմայից

Հետաքրքիր է իմանալ

Հզորության “ձիաուժ” միավորի մասին

Քանի դեռ Ջեմս Ուատտը չէր կատարելագործել շոգեմեքենան, և քանի դեռ այն
չէր դադարել պարզապես թանկարժեք խաղալիք լինելուց, հզորության միավորի սահ-
մանման անհրաժեշտություն չկար։
Այն ժամանակ լուրջ, մտահոգող խնդիրներից էր հանքահորերից պոմպերով ջուրը հանելը: Սկզբնական շրջանում այդպիսի գործերի համար ձիեր օգտագործելն Անգլիայում բավական թանկ էր։ Այդ պատճառով էր, որ շոգեմեքենայի գյուտարարին հետաքրքրում է, թե քանի՞ ձիու կփոխարինի մեկ մեքենան, և ինչպե՞ս արտահայտել մեքենայի հզորությունը ձիու հզորությամբ, այսինքն՝ այն աշխատանքով, որ ձին կատարում է 1 ժամում, 1 րոպեում, 1 վայրկյանում:
Ուատտը փորձնականորեն որոշում է, որ ձին 75 կգ զանգվածով բեռը
1 վայրկյանում բարձրացնում է 1մ: Այսինքն՝ 1 վայրկյանում ձին կատարում է 75կգ _* 9,8 Ն/կգ _* 1մ=735 Ջ աշխատանք։ Ձիու զարգացրած միջին հզորությունն անվանել են ձիաուժ (կրճատ ձ.ու.): Ուատտը հաշվել է, որ

1ձ.ու. (ձիաուժ) = 735Ջ/1վ = 735Վտ:

Համեմատելու համար նշենք, որ ժամանակակից ավտոմեքենաների շարժիչ-
ները զարգացնում են 60 — 500 ձ.ու. հզորություն:
Չնայած անվանմանը՝ պետք է հիշել, որ ձիաուժը ոչ թե ուժի, այլ հզորության միավոր է:

Խնդիրների լուծումներ “Է. Ղազարյանի դասագիրք”-ից Էջ 173

Խնդիր 82.

m=2տ=2000կգ

g=9,8 Ն/կգ F=mg=2000կգ*9,8 Ն/կգ=19 600 Ն

Խնդիր 83.

m=0,5կգ

g=9,8 Ն/կգ F=mg=0,5կգ*9,8 Ն/կգ=4,9 Ն

Խնդիր 84.

Միևնույն զանգվածով պղնձե և փայտյա գնդերի վրա կազդի նույն ծանրության ուժը:

Խնդիր 85.

Ոչ, զանգվածը մնում է նույնը:

Նպատակը՝ կարողանալ օգտվել ուժաչափից և նրանով չափել ուժերը՝ ծանրության ուժը, առաձգականության ուժը, մարմնի կշիռը, շփման ուժ:

Անհրաժեշտ սարքեր և գործիքներ՝ ամրակալան, կցորթիչ, թաթիկ, ուժաչափ, մարմին (փայտյա չորսու), տարբեր ողորկության աստիճանի հարթություններ (հղկաթղթով պատված, ապակեպատ, կաշվեպատ և այլն)…

Աշխատանքի ընթացք՝ ուժաչափից օգտվելուց առաջ ես պետք է որոշեմ իմ ուժաչափի սանդղակի (սանդղակը գործիքների վրա արված նրբագծերի և որոշ նրբագծերի կողքին գրված թվային մեծությունների ամբողջականությունն է) ամենափոքր բաժանման արժեքը և չափման սխալը: Որպեսզի որոշեի սանդղակի բաժանման արժեքը, վերցրեցի սանդղակի վրա երկու իրար մոտիկ նրբագծեր (օրինակ՝ 2 Ն և 3 Ն): Ընտրեցի այդ երկուսը և այնուհետև մեծ թվից հանեցի փոքր թիվը (3Ն-2Ն=1Ն): Ստացված արդյունքը բաժանեցի նրանց միջև արված բաժանումների թվին (10^բաժ.ա.=1Ն:10=0,1Ն):
Չափման սխալը հավասար է բաժանման արժեքի կեսին.
Չափման սխալը հավասար է C₁=+- 0,5 Ն

Փորձ 1.

Ծանրության ուժը, առաձգականության ուժը մարմնի կշիռը և շփման ուժը որոշելու համար կցորդիչը ամրացրեցի ամրակալանին, նրասնց ամրացրեցի նաև թաթիկով: Թաթիկին ամրացրեցի ուժաչափը: Ուղղահայաց փայտյա չորսուն կապեցի ուժաչափից, սպասեցի մինչև նա գտնվի դադարի վիճակում կեռիկի նկատմամբ և որոշեցի այդ երեք ուժերը, քանի որ նրանք հավասար են թվային արժեքով:

Ստացվեց՝ 1,7Ն +- 0,05Ն սա նշանակում է, որ այդ ուժերի իսկական արժեքը գտնվում են հետևյալ սահմանում:
1,65Ն < F < 1,75Ն

Կատարել Գ.Մխիթարյանի <<Գիտելիքների ստուգման առաջադրանքներ մաս I>>-ից էջ 48-ից մինչև էջ 51-ը

16. Շփման ուժ
Դադարի շփում
Շփումը բնության մեջ և տեխնիկայում

Տարբերակ 1

I. Սահնակը սարից սահում է … ուժի ազդեցությամբ և սահելով կանգ է առնում … ուժի պատճառով.

ծանրության … շփման

Պատ.՝ 4:

II. Փոքրանում է

Պատ.՝ 3:

III. Ուղղված է արագության հակառակ ուղղությամբ

Պատ.՝ 3:

IV. Հավասար բեռնավորման դեպքում սահքի շփման ուժը միշտ … գլորման շփման ուժից.

Մեծ է

Պատ.՝ 2:

V. 15կՆ

Պատ.՝ 3:

Տարբերակ 2

I. Երկու բիլիարդի գնդիկներ իրար բախվելով՝ վանում են իրար … ուժի հաշվին, որից հետո կանգ են առնում … ուժի հաշվին:

Առաձգականության … շփման

Պատ.՝ 2:

II. Փոքրանում է

Պատ.՝ 3:

III. Առաջինը

Պատ.՝ 1:

IV. Չորսուի հավասարաչափ շարժման համար անհրաժեշտ է, որպեսզի 1 ուժը …. 3 ուժին.

Հավասար լինի

Պատ.՝ 1:

V. 150կՆ

Պատ.՝ 1:

Տարբերակ 3

I. Սարից իջնելիս հեծանվորդի արագությունը մեծանում է … ուժի ազդեցությամբ, իսկ սարից իջնելուց հետո արագությունը սկսում է փոքրանալ ի հաշիվ … ուժի.

Ծանրության … շփման

Պատ.՝ 4:

II. Մեծանում է

Պատ.՝ 2:

III. Այդպիսի մարմինը կարող է գտնվել միայն դադարի վիճակում:

Պատ.՝ 1:

IV. Մեծ է

Պատ.՝ 1:

V. 12կՆ

Պատ.՝ 3:

Տարբերակ 4

I. Ֆուտբոլի գնդակը հարվածի ժամանակ թռչում է … ուժի ազդեցությամբ, իսկ գետնին ընկնելուց հետո կանգ է առնում ի հաշիվ … ուժի.

Ծանրության … շփման

Պատ.՝ 4:

II. Փոքրանում է

Պատ.՝ 3:

III. Կազդի միայն շփման ուժը

Պատ.՝ 2:

IV. Հպվող մակերևույթների նյութերի տեսակները:

Պատ.՝ 1:

V. 30կՆ

Պատ.՝ 2: