Ասորեստան
Ասորեստանը հին Հայաստանի հարևանն էր, որը նրա մշտական և հիմնական թշնամին էր: Դրա օրինակը Հայկի և Բելի պատմությունն է, երբ հայոց նահապետ Հայկը, ըմբոստացավ Բելի դեմ և ճակատամարտում իր նետով սպանեց նրան։
Ասորեստանը հնագույն տերություններից էր: Ասորիները սեմական ժողովուրդ են, բնակվում էին Միջագետքում: Ասորեստանի գլխավոր քաղաքն ու հոգևոր կենտրոնը Աշուրն էր։
Մ.թ.ա. 19-րդ դարում Ասորեստանը շատ ամուր պետություն էր։ Իր դիրքը Միջագետքում, շնորհիվ Եփրատ և Տիգրիս գետերի, ապահովում էր բերրի հող և լավ բերք։ Այն լավ բնակեցված էր։ Ասորեստանով էին անցնում դեպի Հայաստան, Եգիպտոս և Իրան տանող առևտրական ուղիները, ինչը նպաստում էր այդ երկրի ուղեղացմանը։
Ասորեստանի թագավոր Շամշի-Ադադը Առաջինն իրեն ենթարկեց Միջագետքի հյուսիսային մասը և իր շատ հզորացավ։ Մ․թ.ա. 18-րդ դարում Ասորեստանը հզոր թշնամի է ձեռք բերում՝ Բաբելոնը։ Այն գրավում Ասորեստանը, որն անկախանում է միայն 200 տարի անց։
Մ.թ.ա. 16-րդ դարում Ասորեստանի թշնամին Միտտանի հայկական պետությունն էր, որը պատերազմում էր Եգիպտոսի հետ Միջերկրական ծովի տարածքների համար։ Միտտանին մեծ ազդեցություն ուներ Ասորեստանի վրա և այդ պատճառով նրանց մշակույթների մեջ ընդհանուր բաներ կան։ Ասորեստանը ուներ բարձր մակարդակի գիտական, քանդակագործական և ճարտարապետական մշակույթ։ գլուխգործոցներ էին ստեղծվում:
Մ․թ․ա 14-րդ դարում Աշուր-Ուբալիտ Ա արքայի օրոք Ասորեստանը հզորանում է և գրավում Բաբելոնը, սակայն մ.թ.ա. 9-րդ դարում նրան ենթարկեցերեց իրեն ՈՒրարտու թագավորությունը, ինչը տևեց մինչև 8-րդ դարը։ Այդ ժամանակ Ասորեստանի Սարգոն Բ արքան հետ է նվաճում իր տարածքները, իսկ ՈՒրարտու թագավորությունը սկսում է աստիճանաբար թուլանալ։ Նրան փոխարինեց Երվանդունիների թագավորությունը, որը դաշինք կնքելով այլ տերությունների հետ, օրինակ Բաբելոնի մ․թ․ա․ 7-րդ դարում գրավում են Ասորեստանը։
Հայտնի է առասպելը Արա Գեղեցիկի և Շամիրամի մասին։ Շամիրամն ասորական արքայի կինն էր, որ սիրահարվում է հայոց արքա Արային: Նա սպանում է իր ամուսնուն և Արային առաջարկում է ամուսնանալ իր հետ և տիրել Ասորեստանին։ Արան հրաժարվում է և զոհվում է պատերազմում։ Շամիրամը երկար սգում է Արայի մահը:
Ալեքսանդր Մակեդոնացու մահից հետո, երբ մասնատվեց նրա կայսրությունը, նրա զորավար Սելևկիոսը հիմնադրեց Ասորիքի Սելևկյանների թագավորությանը, սակայն մ.թ.ա. 1-ին դարում Տիգրան Մեծը նստեց Ասորեստանի գահին՝ դրանով վերջ դնելով Սելևկյան թագավորությանը:
Նանե Խաչատրյան 