Արամազդ (Զևս)
Բոլոր հայ աստվածների տերը, բոլոր աստվածների և աստվածուհիների հայրը, երկնքի ու երկրի արարիչը։ Նա անվանվեց «Մեծ ու քաջ Արամազդ»։ Արամազդը երկրի պտղաբերության աղբյուրն էր՝ դարձնելով այն պտղաբեր ու առատ: Նրա պատվին տոնակատարությունը կոչվում էր Նոր տարի, որը նշվում էր հին հայկական տոմարով մարտի 21-ին (նաև գարնանային գիշերահավասարին): Արամազդի գլխավոր սրբավայրը գտնվում էր Հին Հայաստանի պաշտամունքային կենտրոններից մեկում՝ Անի Կամախիմում։ Այնտեղ էին նաև հայ Արշագունի (Արշակունի) թագավորների գանձերն ու ցեղային դամբարանները։
Անահիտ (Արտեմիս)
Անահիտը հայոց ամենասիրված և պատվավոր աստվածուհին էր։ Նա մայր աստվածուհին էր և Արամազդի դուստրը կամ կինը։ Անահիտը քանդակվել է երեխան ձեռքերին՝ հայ մայրերի կամ կանանց սանրվածքով, և կոչվում էր «Մեծ տիկին Անահիտ»: Հին հայերը հավատում էին, որ Հայկական աշխարհը գոյություն ունի Անահիտի կամքով։ Անահիտը մայրության և պտղաբերության պաշտամունքն էր։ Անահիտի պաշտամունքը հիմնվել է Հին Հայաստանի Էրիզա ավանում և Արմավիր, Արտաշատ և Աշտիշատ քաղաքներում։ Սոփեն թաղամասում գտնվող մի լեռը հայտնի էր որպես Անահիտի գահ (Աթոր Անահտա): Ըստ Պլուտարքոսի՝ Էրիզայի տաճարն ամենահարուստն ու ազնվականն էր Հայաստանում։
Աստղիկ (հունարեն – Աֆրոդիտե, Միջագետք – Իշտար)
Պտղաբերության, սիրո, լուսատուի, գեղեցկության և ջրի հայ հեթանոս աստվածուհի: Նա ամպրոպի ու կայծակի աստծու՝ Վահագնի կինն էր կամ սիրեկանը։ Աստղիկի տաճարը, որը գտնվում էր Աստիշատում, կոչվում էր «Վահագնի սենյակ»։ Դա այն վայրն էր, որտեղ Աստղիկը հանդիպեց իր սիրելիին՝ Վահագնին։ Նրան քանդակել են առանց հագուստի, ինչպես գեղեցիկ երիտասարդ կին լողի ժամանակ։ Նրա պատվին տոնակատարությունը տեղի է ունեցել հունիսի կեսերին և կոչվել Վարդևառ (Վարդավառ): Հայաստանում մինչ օրս այն նշվում է միմյանց վրա ջուր լցնելով։
Նանե (Աթենա)
Արամազդի դուստրը։ Հայոց մայրության, պատերազմի և իմաստության աստվածուհի: Նրա պաշտամունքը սերտորեն կապված էր Անահիտի պաշտամունքի հետ։ Եվ պատահական չէր, որ նրա տաճարը գտնվում էր Եկեգյաց շրջանում (Գավառ)՝ Անահիտի տաճարի մոտ։ Այժմ հայերը սովորաբար իրենց տատիկին անվանում են «Նանե», ինչը նշանակում է, որ Նանեն ազդեցիկ աստվածուհի է եղել հին հայերի հոգևոր կյանքում:
Միհր
Միհրը երկնքի լույսի և արևի աստվածն էր։ Հարկ է նշել, որ փետրվար ամիսը, ներառյալ շատ սիրված Տրնդեզի տոնակատարությունները, նվիրված էր նրան նախաքրիստոնեական Հայաստանում։ Գառնիի հեթանոսական տաժարը նվիրված է հենց Միհր աստծուն:
Տիր (Ապոլոն)
Տիրը, ի տարբերություն մյուս աստվածների ու աստվածուհիների, չէր պատկանում Արամազդի արյունակցական շառավղին։ Նա, սակայն, հայտնի էր, որ նա իր սուրհանդակներից էր՝ ստեղծած Հայկ Նահապետի կողմից։ Նա շատ բաների, այդ թվում՝ իմաստության, արվեստի, գրավոր լեզվի, հռետորաբանության և դպրության աստվածն էր։ Հունական Հերմեսի աստծու նման նա նաև գուշակ ու երազներ բացատրող էր։ Տիրը հայտնի էր նրանով, որ գնահատում էր Հայկական լեռնաշխարհի գրողներին, ճարտարապետներին, արվեստագետներին, բանաստեղծներին։
Վահագն Վիշապաքաղ (Վահագն վիշապասպան)
Վահագնը հայ հեթանոսական ամենադաժան աստվածն էր։ Նա ամպրոպի, կրակի և պատերազմի աստվածն էր և Անահիտի և Արամազդի հետ «եռյակի» մի մասն էր։ Վահագնը առավել հայտնի է վիշապ սպանելու իր վարպետությամբ, որը պատկերված է Երևանում կանգնած նրա արձանի վրա: Մովսես Խորենացու «Հայոց պատմությունը» (մ.թ. հինգերորդ դար) վերաբերում է «Վահագնի ծնունդը» հնագույն երգին/պոեմին, որը նկարագրում է Վահագնի ծագումն ու բնությունը։ Ցավոք, երգում Վահագնի վիշապազերծության մասին հիշատակումները կորել են։ Այնուամենայնիվ, նրա Վիշապակաղ (վիշապասպան) մականունը մնացել է։
Ծովինար
Արժե նշել Ծովինարին որպես պատվավոր հիշատակումներ: Ջրի, անձրևի և ծովի աստվածուհի Ծովինարը թարգմանվում է որպես «ծովերի դուստր»։ Նա հայտնի է, որ իր կատաղությամբ անձրև բերեց երկրի վրա և մայր էր այնպիսի լեգենդների, ինչպիսիք են Սանասարն ու Բաղդասարը:
Նանե Խաչատրյան 