Հայկական ոսկերչությունն իր հնագույն արմատներով և զարգացող արհեստագործությամբ վկայում է ազգի հարուստ ժառանգության և ավանդույթներին անսասան նվիրվածության մասին: Հին ժամանակներից ի վեր և՛ տղամարդիկ, և՛ կանայք իրենց զարդարում էին նրբագեղ զարդերով, ոչ միայն որպես աքսեսուարներ, այլ որպես մշակութային ինքնության և հոգևոր նշանակության հզոր խորհրդանիշներ: Յուրաքանչյուր զարդ, որը պատրաստված է մետաղներից և զարդարված թանկարժեք քարերով, իր հետ կրում է ավանդույթների և սիմվոլիզմի ժառանգություն, որը փոխանցվել է սերնդեսերունդ որպես նվիրական ժառանգություն:
Հետաքրքիր է, որ այս զարդանախշերը հայ հասարակության մեջ ծառայում էին բազմաբնույթ դերեր՝ արտացոլելով սոցիալական կարգավիճակը, գենդերային դերերը և ծիսական նշանակությունը: Օրինակ՝ տղամարդկանց մոտ արծաթե և ոսկե գոտիները նշանակում էին համապատասխանաբար առնականություն և բարգավաճում: Զմրուխտներով, փիրուզով, մարգարիտներով և խորհրդանշական նռան քարերով զարդերը հայկական ավանդական հագուստի անբաժանելի մասն էին, որը հայտնի է որպես «Տարազ», որը հաճախ փոխանակվում էր որպես հարսանեկան նվեր՝ խորհրդանշելով ընտանեկան կապերն ու բարգավաճումը:
Հայկական ոսկերչության մեջ ներկառուցված սիմվոլիկան նույնքան գրավիչ է, որի յուրաքանչյուր մոտիվն ու զարդը խորը մշակութային իմաստներ են կրում: Օրինակ, նուռը, որը հայ դիցաբանության մեջ ամենուրեք պտղաբերության և առատության խորհրդանիշն է, զարդարում է ժամանակակից բազմաթիվ նմուշներ՝ նշելով անհատականությունն ու ժառանգությունը: Նմանապես, հավերժական մոտիվը, որը համատարած է հնագույն խաչքարերում և ժամանակակից զարդերում, մարմնավորում է հայ ժողովրդի հավերժական ոգին` խորհրդանշելով նրա մնայուն ինքնությունն ու ժառանգությունը:
Ըստ էության, հայկական զարդերը զուտ զարդարանքից ավելի են՝ ծառայելով որպես անցյալի հետ շոշափելի կապ և մշակութային հպարտության վառ արտահայտություն: Իր բարդ ձևավորումների և հավերժական սիմվոլիզմի միջոցով այն շարունակում է գերել սրտերն ու մտքերը՝ պահպանելով հայկական ժառանգության էությունը գալիք սերունդների համար:
Նանե Խաչատրյան 