Հայոց լեզվի քերականություն

Մ — Ն

Բ-Պ-Փ բաղաձայններից առաջ գրվում է մ, բացառությամբ ան- նախածանցով կազմված բառերի և անբասիր բառի:

Օրինակ՝ անպետք, անպատճառ, անբավ, անբարբառ, անբիծ, անպաճույճ, անպատկառ, անպատիվ, անպիտան, անբերրի, անբարյացակամ, անպայման, անբախտ, անփույթ:

Մնացած դեպքերում Բ-Պ-Փ բաղաձայններից առաջ գրվում է մ:

Բ-ից առաջ

ակումբ, ամբաստանել, ամբաստանյալ, ամբարտավան, բամբակ, կշտամբել, արամբի, կանամբի, բամբիռ, ամբարիշտ, զամբիկ, ըմբիշ, ըմբշամարտ, բամբիշ, շամբուտ, բամբասել, բամբասանք, համբակ, ըմբռնել, դյուրըմբռնելի, դժվարըմբռնելի, անըմբռնելի, սեպտեմբեր, թմբկաթաղանթ, գմբեթարդ, ըմբոստ, ամբոխ

Պ-ից առաջ

ամպ, ամպրոպ, ամպամած, ամպագոռգոռ, ճամպրուկ, շիմպանզե, ումպ, ըմպել, ըմպանալ, ըմպելիք, շամպայն

Փ-ից առաջ

գամփռ, գամփռահաչ, ճամփա, ճամփորդ, ճամփեզր, ամփոփել, ինքնամփոփ, լուսամփոփ, ներամփոփ, խռմփալ, խռմփոց

Լրացուցիչ՝ բամփել, բանսարկու, դամբարա, զամբյուղ, դամբուլ, թմբիր, խմբակ, սմբուկ, սմբակ:

Հապավական բարդություններ

Բարդության տեսակ է հապավումները: Հապավումը կազմվում է բարդ բառերի կրճատ գրությունից: Լինում են տառային, վանկային և խառը:

ՀՀ, ԱԺ, ԱՊՀ, ԲՈՀ, բուհ, ԳԱ, ԳԱԱ, ԳԱԹ — տառային են կոչվում բառերի կամ արմատների սկզբնատառերով կազմված հապավումները:

Տնտեսվար, մանկխոր, զինկոմ, բուժֆակ, մեխմաթ, դասղեկ, գործկոմ, երիտշարժում, զինղեկ — վանկային են կոչվում բառերի կամ արմատների առաջին վանկերով կազմված հապավումները:

Քաղբանտարկյալ, քիմմաքրում, հայխնայդրամարկղ, գիտքարտուղար, բնակվարձ, պետհամարանիշ, միրպետ, շինջոկատ, պետհամալսարան — խառն են կոչվում այն հապավումները, որոնց առաջին մասը կա՛մ տառային է, կա՛մ վանկային, իսկ վերջին մասը ամբողջական բառ է:

1. Բացատրե՛ք տվյալ հապավումները.

    Բուժսարքավորում — բժշկական սարքավորում
    Գյուղտեխնիկա — գյուղական տեխնիկա
    Զինգրքույք — զինվորական գրքույք
    Ժողգործիքներ — ժողովրդի համար գործիքներ
    Ժողկրթվաժվար — ժողովրդի կրթական բաժնի ղեկավար
    Ինտերպոլ — ինտերնացիոնալ ոստիկանություն
    Կրթօջախ — կրթական օջախ
    ԱԱԽ — Ազգային Անվտանգության Խորհուրդ
    Ֆիֆա — ֆուտբոլի միջազգային ասոցիացիաների ֆեդերացիա
    ՕԳԳ — օգտակար գործողության գործակից
    ՕՄՈՆ — Օպերատիվ Մոտոռած Ուղեկցող Նյարդեր

    Իմաստաբանություն

    Բառերն ըստ իմաստի և ձևի լինում են հոմանիշ, հականիշ, համանուն և հարանուն:

    Իմաստով իրար մոտ բառերը կոչվում են հոմանիշ բառեր:
    Օրինակ՝ գավաթ — բաժակ, գունատվել — սփրթնել, գանգատվել — դժգոհել:

    Հոմանիշ կարող են լինել ոչ միայն բառերը, այլև բառերը և դարձվածքները:
    անշնորհք — ապաշնորհ, թավշել — թավշյա

    Միմյանց հակառակ իմաստ արտահայտող բառերը կոչվում են հականիշ: Լինում են նույնարմատ և տարարմատ:

    Նույնարմատ — գոհ — դժգոհ, ուշադիր — ապուշ, բախտավոր — անբախտ, հասուն — տհաս, կամեցող — չկամ, աղի — անալի:

    Տարարմատ մանր — խոշոր, բարի — չար, պարզ — բարդ, վերին — ստորին, հարավ — հյուսիս

    Համանուններ

    Ձևով նույն, բայց իմաստով տարբեր բառերը կոչվում են համանուններ:
    Օրինակ՝ այր (քարայր) — այր (տղամարդ), հոտ (բույր) — հոտ (ոչխարի խումբ), այրի (այր սեռական հոլով) — այրի (առանց կին ամուսին), անարգել (առանց արգելքի) — անարգել (վիրավորել), բալ (մառախուղ) — բալ (հատապտուղ) — բալ (միավոր), բութ (կետադրական նշան) — բութ (ոչ սուր), գանձ (թանկարժեքություն) — գանձ (պարագի վերջում երգվող հոգևոր երգ), գոլ (ֆուտբոլից) — գոլ (ոչ տաք ոչ սառը)

    Հարանուն

    Հաճախ իմաստով երկու տարբեր բառեր իրար շատ նման են լինում:
    Օրինակ՝ ավանդույթ (սովորույթ) — ավանդություն (առասպել), քառյակ (չորս տող) — քառատող (բանաստեղծության չորս տող), փաստ (անհերքելի ապացույց) — փաստարկում (պատճառաբանություն), զեկույց (կարճ տեղեկություն ղեկավարին) — զեկուցում (երկար խոսք)

    Թողնել մեկնաբանություն