Ընկեր Մարգարիտի և ընկեր Սամվելի հետ գնացինք Հայաստանի պատմության թանգարան՝ տեսնելու Անահիտ աստվածուհու բրոնզե արձանից պահպանված գլուխը և ձեռքերը, որոնք մինչ այս գտնվում էին Բրիտանիայի թանգարանում: Դրանք գտնվում էին մի գեղեցիկ ցուցասրահում և արձանի կողքերը նաև կային Անահիտի հետ կապված ուրիշ հնագույն գտածոներ՝ վզնոցներ, մատանիներ, կոպեկներ, փոքրիկ քանդակներ և շատ այլ իրեր: Մեր գիդը պատմեց ամեն ինչ այդ զարդերի, և, իհարկե, արձանի մասին, ինչից հետո մենք այցելեցինք կողքի սրահները, որտեղ արդեն հելենիզմից անցում էր կատարվում քրիստոնեություն: Այնուհետև շրջեցինք թանգարանի այլ սրահներով, տեսնելով այլ հետաքրքիր իրեր:

Այս այցելությունը, թեև կարճ էր, բայց շատ հետաքրքիր անցավ և ինֆորմացիայով լի:

Բանաձև՝ S_n = 2a₁ + (n-1) * d / 2 * n
կամ Sn = a₁+ an /2 * n

43. S₆ = a₁ + a₆/2 * n = -3+17/2 * 6 = 42
a₆ = a₁ + (6-1)d = -3 + 5d = -3 + 20 = 17
d = a₂ — a₁ = 1-(-3) = 4

45. S₈ = a₁ + a₈/2 * n = 2 + 23/2 * 8 = 100
a₈ = 2 + (8 — 1) * d = 2 + 7d = 2 + 21 = 23
d = a₂ — a₁ = 5 — 2 = 3

47. S10 = a₁ + a₁₀/2 * n = -2 + 34/2 * 10 = 160
a₁₀ = -2 + (10-1) * d = -2 + 9d = -2 + 36 = 34
d = a₂ — a₁ = 2 — (-2) = 4

Բանաձև՝ S_n ; an > 0

73. d = 15,5 — 17 = -1,5
an = a₁ + (n-1) * d > 0
17 + (n-1)(-1,5) > 0
17 — 1,5n + 1,5 > 0
-1,5n > -18,5
n < 18,5/1,5
n < 12,ɑ
a₁…..a₁₂ > 0
S₁₂ ; a12 > 0

Navigate Reading Rules at work/slide 69/ Most European Companies Ban Work Emails Outside working hours, slide 69, ex-es 4,
Try to make up a rule / strange, funny, creative,fair or unfair/ for the office, school..

4. Choose the correct options to complete the sentences.

1. Employers have been accused of taking advantage of their employees.
2. Employer’s expectations have been blamed for increasing working hours.
3. As a result, the government has prohibited employers from contacting workers outside office hours.
4. However, the new rules will not apply to all jobs.
5. Lawyers whose clients count on them at all times, will still be available out of hours.

A school rule

Every day students must sleep after lunch, like in kindergardens.

Հասարակագիտություն 11-Իրավունքի հիմունքներ

Դատական իշխանության համակարգը Հայաստանում․ Դատարան, Արդարադատություն, Փաստաբանական գործունեություն, Դատախազություն, ոստիկանություն

Դատական իշխանությունը դատարաններին պատկանող բացառիկ իրավունքն է հատուկ կարգով քննել և լուծել իրավական վեճերն օրինականության, մարդու իրավունքների պաշտպանության նպատակով:

Դատարանը պատասխանատու է արդարադատություն իրականացնելու համար։ Այն գործում է օրենքի հիման վրա և քննում է քաղաքացիական ու քրեական գործեր։ Դատավորները լսում են կողմերին, ուսումնասիրում ապացույցները և կայացնում որոշումներ՝ ապահովելով արդարություն։ Դատարանները նաև վերահսկում են օրենքների ճիշտ կիրառումը և պաշտպանում մարդկանց իրավունքները։

Արդարադատությունը իրականացնում է միայն դատարանը՝ օրենսդրական պահանջների ու ընթացակարգի խստագույն պահպանմամբ, և ուղղված է դատական գործեր քննելուն և լուծելուն: Դրա սկզբունքները ելակետային, առանցքային դրույթներ են, որոնք դրված են դատավարական գործոնեությունը կարգավորող օրենքների հիմքում:

Փաստաբանական գործունեությունը ոչ կառավարական հատուկ կազմակերպություն է, որն իրավաբանական օգնության միջոցով իրականացնում է մարդու իրավունքների խախտումների կանխումը, դրանց պահպանման համար երաշխիքների ստեղծումը, կենսագործման ճանապարհին եղած արգելքների վերացումը:

Դատախազությունն այլ պետական մարմիններից անկախ գործող, միասնական կենտրոնացված համակարգ է, որը ղեկավարում է գլխավոր դատախազը:

Ոստիկանությունը գործադիր իշխանության համակարգի պետական կառավարման մարմին է, որն իր առջև դրված խնդիրներն իրականացնելիս ունի օրենքով սահմանված հարկադրանք կիրառելու իրավունք:

Իրավաբանական տերմինների բառարան

Իրավաբանական տերմինների բառարանից դուրս գրել 5 իրավաբանական տերմին։

Ինկասացիա — կանխիկ դրամի և այլ արժեքների միջբանկային փոխադրումները, բանկերում դրանց ընդունման և հանձնման գործընթացը

Ցիստեռն — շարժական անոթ, մշտապես ամրացված վագոնի, ավտոմեքենային, կամ փոխադրման այլ միջոցներին, նախատեսված գազային, հեղուկ և այլ նյութերի փոխադրման և պահման համար

Աերոդրոմ — հողային տարածքը կամ ջրային տարածքը, որը նախատեսված է այդ տարածքում օդանավերի ժամանման, մեկնման և երթևեկության նպատակներով

Ոչ կանոնավոր փոխադրում` կազմակերպությունների կամ քաղաքացիների առանձին պատվերներով իրականացվող փոխադրում, որի իրականացման պայմանները յուրաքանչյուր դեպքում որոշվում են պատվիրատուի և փոխադրողի փոխհամաձայնությամբ

Ձայնային ճնշում — ձայնային տատանումների հետևանքով առաջացող օդի կամ գազի ճնշման փոփոխական բաղադրիչ

Թեմա՝ «Հայոց Մեծ եղեռնը»

• Ե՞րբ և որտե՞ղ էր կայացվել հայերին բնաջնջելու երիտթուրքերի որոշումը։ Պարզաբանե՛ք հայերի ցեղասպանության պատճառները։ Ի՞նչ դեր է խաղացել Բ․ Շաքիրի գլխավորած կազմակերպությունը հայկական ջարդերի իրագործման մեջ։

Հայերի ոչնչացման ծրագիրը երիտթուրքերի կուսակցությունը հաստատել էր 1910-1911թթ. Սալոնիկում կայացած գաղտնի խորհրդակցությունների և ժողովների ընթացքում: Այսինքն՝ հայերի հայրենազրկման և ոչնչացման ծրագիրը պետականորեն մշակվել ու նախապատրաստվել էր օսմանյան Թուրքիայի կողմից մինչև Առաջին աշխարհամարտը:

Հայերի բնաջնջումով, ըստ այդ ծրագրի, կփակվեր նաև Հայկական հարցը: Հայերի ցեղասպանություն պատճառների շարքում դեր է խաղացել նաև տնտեսական գործոնը: Հայ արդյունաբերողներն ու դրամատերերը կարողացել էին խոշոր կապիտալ կուտակել: Հայերի բնաջնջմամբ թուրքերը ազատվում էին անցանկալի մրցակիցներից ու տիրանալու նրանց ֆինանսական միջոցներին ու ունեցվածքին:

Երիտթուրքերի պարագլուխներից Բեհաէդդին Շաքիրի անմիջական ղեկավարությամբ ստեղծվաած <<Հատուկ կազմակերպություն>> մարմինը: Այստեղ հիմնականում ընդգրկվեցին բանտերից ազատված և քրեական անցյալ ունեցող հանցագործներ:

• Ներկայացրե՛ք Մեծ եղեռնի իրականացման փուլերը։ Ե՞րբ սկսվեցին համատարած կոտորածներն ու տեղահանությունը։

Հայերի ոչնչացման ծրագիրն գործադրվեց ամբողջ արևմտահայության նկատմամբ: Հայոց ցեղասպանության այդ փուլը հայտնի է Մեծ եղեռն անունով:
Երիտթուրքերն իրենց ծրագիրն իրականացրին քայլ առ քայլ: Սկզբնական ամիսներին հայերի կոտորածներ տեղի ունեցան Կովկասյան ճակատի մերձակա գոտում:

Թուրքական իշխանությունը նախ և առաջ ուզում էր վերացնել հայերի կռվելու ունակ ներուժը: Օսմանյան բանակ էր զորակոչվել ավելի քանի 300 հազար հայ: Շուտով նրանց մեկուսացնում են և խումբ առ խումբ վերացնում:

Մյուս քայլով երիտթուրքերը նպատակադրվել էին վերացնել հայության ազգային, քաղաքական և հոգևոր ղեկավար ուժերին ու գործիչներին: Առաջին ձերբակալությունները տեղի են ունենում 1914թ. հոկտեմբերին: 1915թ. ապրիլի 11 (24) և հաջորդած օրերին Կ. Պոլսում կալանավորվեց 2300-ից ավելի մարդ: Աքսորված հայ մտավորականների մեծամասնությունը դաժանորեն սպանվեց: Քչերը միայն փրկվեցին:

1915թ. ապրիլից սկսվեց նաև ցեղասպանական մեծածավալ գործողությունը. հայությունը ենթարկվեց կոտորածների, բռնի տեղահանության և աքսորի: Հարյուր հազարավոր հայերի կոտորեցին, մեծ թվով բռնի տեղահանվածներ սպանվեցին աքսորի ճանապարհին: Ողջ մնացածները հասան համակենտրոնացման ճամբարներ: Ցեղասպանությունը շարունակվեց նաև հաջորդ տարվա ընթացքում: Իրականացվում էր նաև հայերի բռնի մահմեդականացում:

Մեծ եղեռնը սկսվել է 1914թ. հոկտեմբերին և շարունակվել մինչև 1916թ. ամառը: 2,5 միլիոն հայերից 1,5 միլիոնը դարձավ Մեծ եղեռնի զոհ:

• Թվարկե՛ք Արևմտյան Հայաստանի և կայսրության այն բնակավայրերը, որտեղ կազմակերպվել են ինքնապաշտպանական մարտեր։ Նկարագրե՛ք մարտերը և վերհանե՛ք դրանց պատմական նշանակությունը։

Առաջին ինքնապաշտպանական կռիվները տեղի ունեցան Վանի նահանգում: Դրանք նաև տեղի ունեցան Շատախ գավառում, Վան քաղաքում, Տարոնում, Մուշում, Սասունում, Շապին Կարահիսարում, Սուետիա գավառում, Եդեսիայում և այլն:

Հայերը կարողացան որոշ քաղաքներում և գյուղերում զինված դիմադրություն կազմակերպել, որի արդյունքում տասնյակ հազարավոր մարդիկ փրկվեցին:

Թեմա 12՝ Ազգային շահեր
ա/ «Ազգ» հասկացության քաղաքական կողմերը
բ/ «Ազգային շահ» հասկացության քաղաքական բնութագրիչները
գ/ Ազգային շահերի դասակարգումը
Դասագիրք՝ Հասարակագիտություն-11, էջ 217-220

Առաջադրանք

1․ Փորձե՛ք բնորոշել «Ազգային շահ» հասկացությունը։

<<Ազգային շահ>> հասկացությունը ցույց է տալիս, թե ինչն է օգտակար և լավագույն որևէ երկրի (ժողովրդի) համար և՛ երկրի ներսում, և՛ մյուս պետությունների հետ ունեցած հարաբերություններում:

2․ Ի՞նչ գործոններ են ազդում ազգային շահերի ձևավորման վրա։

Ազգային շահերի ձևավորման վրա ազդում են տնտեսական, սոցիալական, ռազմական, քաղաքական և այլ գործոններ: Նաև որոշում է տվյալ ժողովրդի, երկրի ազգային պատմական փորձի բովանդակությունն ու բնույթը:

3․ Ի՞նչ խմբերի են բաժանվում ազգային շահերն ըստ իրենց նշանակության։ Ազգային ո՞ր շահերն են անվանում գլխավոր կամ հիմնական։

Ազգային շահերը տարբերվում են իրենց նշանակությամբ: Դրանք կարող են լինել՝

• կենսականորեն կարևոր (կամ գլխավոր) և երկրորդական
• երկարատև և ժամանակավոր

Գլխավոր ազգային շահերը որոշվում են կարևորագույն աշխարհաքաղաքական բնութագրիչներով՝ տվյալ պետության տեղն ու դերը միջպետական հարաբերությունների համակարգում, նրա վարկանիշները, ռազմական հզորությունը, իր ինքնիշխանությունը պաշտպանելու և դաշնակիցների անվտանգությունը երաշխավորելու կարևորությունները և այլն:

Navigate Reading Finders Kippers /slides 67-68
Navigate slide 68, ex-es 5,6

5. Match the highlighted words in the blog post to meanings 1-8.

1. things that people have left in public place by accident — lost property
2. against the law — illegal
3. give or be a good reason for something — justify
4. the facts and events that affect what happens in a particular situation — circumstances
5. a court sentence — where you will go to jail only if you commit another crime within a specified time — suspended sentence
6. by chance, not planned — accidentally
7. left and no longer wanted or needed — abandoned
8. small things that you own which are worth a lot of money — valuables

6. Complete the sentences about the couple who found the gold coins, using vocabulary from exercises 3 and 5.

1. According to the report, the coins are two hundred years old, so the owner must be dead.
2. The coins were lost or abandoned two hundred years ago and were only found accidentaly.
3. The coins may be from a bank robbery or something else illegal.
4. In these circumstances, the coins ought to be in a museum.
5. It wouldn’t matter if the coins were only claimed a small amount, but they’re very valuable.
6. The couple should get a suspended sentence instead of getting to keep the coins.

21. a4 — a2 = 8

a4 = a1 + (4 — 1)d = a1 + 3d

a2 = a1 + (2 — 1)d = a1 + d

a1 + 3d — (a1 + d) = 8

a1 + 3d — a1 — d = 8

2d = 8

d = 4

23. a5 — a2 = 24

a5 = a1 + (5 — 1)d = a1 + 4d

a2 = a1 + (2 — 1)d = a1 + d

a1 + 4d — (a1 + d) = 24

a1 + 4d — a1 — d = 24

3d = 24

d = 8

25. a6 — a4 = -8

a6 = a1 + (6 — 1)d = a1 + 5d

a4 = a1 + (4 — 1)d = a1 + 3d

a1 + 5d — (a1 + 3d) = -8

a1 + 5d — a1 — 3d = -8

2d = -8

d = -4

27. a8 — a5 = 27

a8 = a1 + (8 — 1)d = a1 + 7d

a5 = a1 + (5 — 1)d = a1 + 4d

a1 + 7d — (a1 + 4d) = 27

a1 + 7d — a1 — 4d = 27

3d = 27

d = 9

29. a2 — a6 = 8

a2 = a1 + (2 — 1)d = a1 + d

a6 = a1 + (6 — 1)d = a1 + 5d

a1 + d — (a1 + 5d) = 8

a1 + d — a1 — 5d = 8

-4d = 8

d = -2

31. a4 + a6 = 10   a5=?

a5 = 10/2 = 5

33. a6 + a8 = 8  a7 = ?

a7 = 8/2 = 4