Navigate Upper-Intermediate slide 109/ And now for some good news

Creative writing. Imagine that you are a TV presenter and deliver some news / good or bad, /on the news

Just over a week ago, Colossal Biosciences announced they’ve successfully birthed three dire wolf puppies — Remus, Romulus, and Khaleesi — using ancient DNA. These wolves went extinct around 13,000 years ago.

Some scientists are thrilled, calling it a breakthrough in de-extinction. Others criticize it, saying these are genetically modified gray wolves, not true dire wolves. Colossal says the pups share 99.5% of the same DNA and were created to help fight biodiversity loss.

While the debate continues, one thing is clear: science has taken a huge step toward bringing extinct creatures back to life.

Հիմնական միջազգային փաստաթղթերը մարդու իրավունքների մասին

Մարդու իրավունքների պաշտպանության կարևորագույն միջազգային փաստաթուղթը Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագիրն է, որն ընդունվել է 1948 թվականին՝ ՄԱԿ-ի գլխավոր ասամբլեայի կողմից։ Հետագայում մշակվել են նաև քաղաքացիական և քաղաքական, ինչպես նաև տնտեսական, սոցիալական և մշակութային իրավունքների մասին միջազգային դաշնագրերը։ Դրանց լրացնում են կոնվենցիաներ՝ խոշտանգումների դեմ, երեխաների և կանանց իրավունքների, ինչպես նաև խտրականության դեմ պայքարի ուղղությամբ։ Եվրոպական տարածաշրջանում առանցքային նշանակություն ունի Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիան, որը ստեղծել է նաև անկախ դատարան՝ խախտումները քննության առնելու համար։ Ժամանակակից խնդիրների արձագանքող փաստաթուղթ է նաև Մարդու իրավունքների և կենսաբժշկության մասին կոնվենցիան։ Այս բոլոր փաստաթղթերը համարվում են մարդու հիմնարար իրավունքների պաշտպանության իրավական հիմքը։

Թեմա՝ «Հայաստանի Առաջին հանրապետության ձևավորումն ու ամրապնդումը»

• Ներկայացրե՛ք ԱԺԴՀ-ի լուծարման և ազգային պետությունների ձևավորման գործընթացը

Ազգային անկախ պետականությունը ծնվեց պատմական դժվարին պայմաններում: 1918թ. մայիսին թուրքական զորքերը ներխուժել էին Արևելյան Հայաստան և Այսրկովկաս: Հայերը փորձեցին ստանալ գերմանացիների պաշտպանությունը և մեկնեցին Բեռլին:

Մայիսի 26-ին գումարվեց Անդրկովկասյան Սեյմի վերջին նիստը, որը վրացիների պնդումով ընդունեց ԱԺԴՀ-ի լուծարման մասին որոշում: Այս օրը հռչակվեց նաև Վրաստանի անկախությունը:

Հայաստանի անկախության խնդիրը քննարկվեց Հայոց ազգային խորհրդում մայիսի 28-ին: Քննարկումներից հետո Հայոց ազգային խորհուրդը վճռեց հռչակել Հայաստանի անկախությունը: Միաժամանակ որոշվեց Հայաստանի նոր պատվիրակություն ուղարկել Բաթում՝ թուրքերի հետ հաշտության պայմանագիր կնքելու նպատակով:

• Ներկայացրե՛ք Բաթումի պայմանագրի ընթացքը և արդյունքները

1918թ. մայիսի 30-ին Հայոց ազգային խորհրդի պատվիրակները հասան Բաթում՝ առաջարկելով սկսել բանակցություններ Հայաստանի ու Թուրքիայի միջև: Եթե մայիսի 27-ին Խալիլ բեյը հայտարարում էր, թե այդպիսի մարմին չի ճանաչում, ապա մայիսյան հերոսամարտերում հայկական զորքի սխրանքի ու Հայաստանի փաստացի անկախություն հայտարարելու մասին գրավոր հավաստիացում ստանալուց հետո ստիպված էր նստելու բանակցությունների:

1918թ. հունիսի 4-ին Բթումում ստորագրվեց հայ-թուրքական հաշտության պայմանագիր, որով օսմանյան կառավարությունն ընդունեց և ճանաչեց Հայաստանի անկախությունը: Սակայն հաշտության պայմանները Հայաստանի համար ծանր էին: Թուրքիան զավթեց ոչ միայն Արդվինը, Կարսը, Արդահանը, Օլթին, Կաղզվանը, Ախալքալաքը, Ախալցխան, այլև ամբողջ Սուրմալուի գավառը, Ալեքսանդրապոլի և Էջմիածնի գավառների երեք քառորդը, Երևանի գավառի կեսը, Շարուր-Դարալագյազի մեկ հինգերորդ մասը: Թուրքերին էր մնում Ալեքսանդրապոլը և երկաթուղին՝ մինչև Ջուլֆա: Պայմանագիրը գործեց մի քանի ամիս:

• Ներկայացրե՛ք հանրապետության օրենսդիր, գործադիր և դատական իշխանությունների ստեղծման գործընթացը

Անկախության հռչակումից հետո Հայոց կենտրոնական ազգային խորհուրդը սկսեց ձևավորել Հայաստանի Հանրապետության օրենսդիր և գործադիր իշխանության մարմիններ: Մինչև կառավարությունը հետ կժամաներ Երևան, նրանց տեղը պետական կառույցներ ստեղծելու և կարգուկանոն հաստատելու ուղղությամբ սկսեցին աշխատել Երևանի հայոց ազգային խորհուրդը և նահանգի դիկտատոր Արամ Մանուկյանը:

Սկզբում օրենսդիր իշխանությունը կատարում էր Հայոց ազգային խորհուրդը, որը հետո դարձավ խորհրդարան։ Գործադիր իշխանությունն իրականացվում էր կառավարության միջոցով, որի առաջին ղեկավարն էր Հովհաննես Քաջազնունին։ Դատական համակարգը նոր էր ձևավորվում՝ ստեղծվեցին առաջին դատարանները և սկսվեց օրենքների մշակման գործընթացը։

• Որո՞նք էին ՀՀ օրհներգը, զինանշանը և դրոշը, ովքեր են հեղինակները

Ընդունվեցին պետական խորհրդանիշները՝ դրոշը, զինանշանը և օրհներգը: Որոշվեց, որ պետական դրոշը լինելու է եռագույն՝ կարմիր, կապույտ, նարնջագույն: Զինանշանի հեղինակներն էին ճարտարապետ, ակադեմիկոս Ալեքսանդր Թամանյանը և նկարիչ Հակոբ Կոջոյանը: ՀՀ-ում որպես օրհներգ գործածվում էր <<Մեր հայրենիք>> հայրենասիրական երգը, որի երաժշտության հեղինակն էր Բարսեղ Կանաչյանը:

Առաջին հանրապետության դրոշը, զինանշանը և օրհներգը Հայաստանի երրորդ հանրապետությունը այսօր նույնությամբ դարձրել է իր խորհրդանիշները,

• Ներկայացրե՛ք ՀՀ բանակը

1918թ. սեպտեմբերին Առանձին հայկական կորպուսը, Բաթումը պայմանագրի համաձայն, վերակազմավորվեց դիվիզիայի, որի հրամանատար նշանակվեց գեներալ Մովսես Սիլիկայանը:

Նպաստավոր պայմաններ ստեղծվեցին ՀՀ զինված ուժերի ծավալման համար: Գեներալ Թովմաս Նազարբեկյանը նշանակվեց բանակի սպարապետ: ՀՀ-ն 1920թ. սկզբին ուներ 4 առանձին բրիգադ՝ 9 գնդով, մեկ հեծյալ բրիգադ՝ 2 գնդով, ավիաջոկատ, 2 զրահագնացք և այլ ուժեր: 1920թ. սեպտեմբերին Սևանա լճի վրա գործարկվեց <<Աշոտ Երկաթ>> ռազմանավը:

Թուրք-հայկական 1920թ. պատերազմի ժամանակ հայկական բանակը հասավ 40-հազարանոց բանակի, որից մարտական ուժերի թվակազմը 25 հազար զինվորական էր:

Թեմա՝ լոգարիթմական ֆունկցիա

բանաձև՝
а^x = b
x = log_a^b
a > 0 b > 0
a=/ 1

55. ա) log₃81
x = log₃81 = 4

բ) log₂16
x = log₂16 = 4

գ) log_0,11000
log_1/101000 = -3

դ) lg0,001
10^-3 = 0,001

56. ա) log₂⁵√4 = x
2^x = ⁵√4
2^x = 4^1/5
2^x = (2²)1/5
2^x = 2^2/5
x = 2/5

բ) lg100/√10 = x
10^x = 100/√10
10^x = 10²/10^1/2
10^x = 10^{2 — 1/2}
10^x = 10^3/2
x = 3/2

գ) log₅25³√5
5^x = 5^{2 3}√5
5x = 5² * 5^1/3
x = 2 + 1/3 = 6 + 1/3 = 7/3

57. ա) 5^2log₅12
2log₅12 = log₅12² = 144

բ) 8^4log₈3
4log₈3 =log₈3⁴ = 81

գ) 7^0,5log₇16
0,5log₇16 = log₇16^0,5 = √16 = 4

դ) 9^log₃8 = 3^2log₃8
log₃8² = 64

59. ա) 8^x = 5
x = log₈5

60. ա) log₆x = 1
x = 6¹

Navigate Upper-Intermediate Reading slides 107 -108 Binge watching, ex 3, slide 107,
Grammar Reported speech slide 157 ex-es1,2, slide 158, ex-es 1,2,3,

3. Work with a partner. Look at the highlighted words in the article and guess what they mean. Then use them in the correct form to complete the sentences.

1. The internet has transformed our way of viewing TV.
2. I like dramas with complex characters, not two-dimensional ones.
3. We watched three movies bock-to-back on Saturday afternoon.
4. The figures indicate that fewer people watch live TV than before.
5. The company did a survey to find out what customers wanted.
6. Most DVRs have a feature which enables you to skip the commercial breaks.

1. Report the comments and questions. Add an indirect object where necessary and use an appropriate tense for the words you report.

1. ‘I’m from Washington.’
   She said she was from Washington.
2. ‘There are too many commercial breaks on TV.’
   He says that there are too many commercial breaks on TV.
3. ‘I’m going to Moscow next week.’
   Harold told us that he was going to Moscow for the following week.
4. ‘My plane has been delayed.’
   Jasmina says her plane has been delayed.
5. ‘I’ll call you later.’
   Vera says she’ll call me later.
6. ‘I’m going to be late for work tomorrow.’
   Karen said she was going to be late for work the next day.
7. ‘What time does the film start?’
   Charles wants to know what time the film starts.
8. ‘Will you help me later?’
   Milos asked if I would help him later.
9. ‘How long have you worked here?’
   She wanted to know how long I had worked there.
10. ‘What are you going to say to him?’
    Renata is asking what I’m going to say to him.

2. Report these questions and answers from an interview with actor James Jones. Add an inderect object and change the tense of the words you report.

1. Where are you from?
   She asked where I was from.
   I’m originally from Texas.
   He said that he was originally from Texas.
2. Have you always wanted to be an actor?
   She asked me if I had always wanted to be an actor.
   Yes. For as long as I can remember.
   He said yes, as long as he could remember.
3. Is acting your only job?
   She wanted to know if acting was my only job.
   I’ve been a full-time actor for about five years now.
   He told me he had been a full-time actor for about five years then.
4. What kind of roles do you prefer?
   She wondered what kind of roles did I prefer.
   I’m happy to play all different kinds of roles.
   He said he was happy to play all different kinds of roles.
5. Where do you see yourself in five years’ time?
   She wondered where I saw myself in five years’ time.
   In five years’ time, I’ll be a household name.
   He said that in five years’ time, he’d be a household name.

1. Complete the news extracts using the past tense of the reporting verbs in the box.

1. The prime minister’s advisors suggested holding the elections in May.
2. Gareth’s parents persuaded him to hand himself in to the police.
3. The hospital reassured Miss Williams that she would make a full recovery.
4. The judge reminded the witness that lying in court was an offence.
5. The court was told that Harry Palmer insisted on paying for everything.
6. Susan Evans admitted stealing the coat and was fined $500.
7. Ashley predicted that Potherham United would win 2-0.
8. The minister warned Mr Jones against saying too much.

2. Report the comments, beginning with the words given.

1. ‘Don’t forget to watch the news this evening.’
   She reminded me to watch the news that evening.
2. ‘I’ll pay you back tomorrow. I promise.’
   He promised he would pay me back the next day.
3. ‘I’m really sorry I missed the meeting.’
   Maya apologized that she had missed the meeting.
4. ‘I’m not going to do it!’
   Magda refused to have done it.
5. ‘I can have a look at your computer if you like.’
   Diana has offered me a look at my computer if I liked.
6. ‘Your tickets will arrive in time. Don’t worry.’
   She assured that my tickets would arrive in time.
7. ‘You should do it. You won’t regret it.’
   Dina tried to convince me by saying I should do it and that I wouldn’t regret it.
8. ‘I didn’t tell anyone about it.’
   Yvette completely denies having told anyone about it.

3. Report these famous quotations. Change the tense of the verbs.

1. ‘I never turn on the news over the weekend.’
   Us entertainer Rush Limbaugh claime he never turned on the news over the weekend.
2. ‘There’s no such thing as good news in America.’
   Pop singer Morrissey once suggested that there were no such things as good news in America.
3. ‘I never think about the future.’
   Albert Einstein once admitted that he never thought about the future.

Navigate. Watch the video. Why we see colours, /do the ex-es 1a, 2. 3a / in 3a please prepare a one -minute talk, slide 105
Navigate. Review slide 106, ex-es 2. 3a, 5a

1a. Match sentences 1-3 to photos a-c.

1. In China, red is a very ;ucky colour and symbolizes good fortune and happiness. c
2. Red is considered a spiritual colour in India, signifying purity and commitment. a
3. In the West, red is often used as a warning, to alert people to possible dangers. b

2. Match the interviewer’s questions 1-6 to Beau Lotto’s answers a-f.

1. What first got you interested in colour? — b. Seeing colour is a key function of the brain.
2. How do we see or make sense of what we are seeing? — e. No one really knows exactlyhow the brain helps us to see.
3. What is colour for? — a. Seeing colour helps us to distinguish different surfaces.
4. Is it true that we only see in four colours? — f. We can make lots of subtle distinctions, but everything is basically red, green, blue and yellow.
5. What is your research descovering about our perception of colour? — d. Colour doesn’t really exist outside of our brain.
6. What is a practical outcome of your research? — c. If people realize that we all see colour differently, this could help them see other aspects of life differently, too.

3a. You are going to talk about your favourite colour.

My favourite colour is green. I like seeing it everywhere, because I think it brings balance with other colours. I don’t really like it in clothes, but I like it at homes, when decorating the space. I really like when people decorate with plants. Green reminds me of nature — grass, trees, even some animals.

2. Put the adjectives in brackets in the right order.

1. I bought a rare old silver teapot.
2. He was wearing a red and white woollen scarf.
3. In the window was a large green and red flag.
4. He looked like a handsome young film star.
5. She was beautiful tall and young.
6. A large grey Indian elephant trod on his toe.

3a. Complete the text with conjunctions from the box. Sometimes more than one conjuction is possible.

How shops use your senses to get you to spend more

As soon as you walk into almost any shop you’re immediately overwhelmed with sights, sounds, smells and thinngs to touch.

Supermarkets know what their most popular items are. So they don’t put them at the front of the shop in caseyou just come in and buy a carton of milk. They put them at the back so that you have walk through and see everything else. When you keep your eyes down, you will probably buy things that you hadn’t planned to get. Some shops are even designed so you have to walk around until you have seen everything.

People are more likely to buy something if it’s on the centre shelf. So shops put the most expensive items there.

They also try to stimulate your other senses with the smell of fresh baking, or by getting you to touch things because they know that unless you touch something, you are more likely to buy it.

5a. Choose the correct options to complete the statements.

1. The average American child watches around six hours of TV a day.
2. A newborn baby starts to learn his first language before he is born by hearing his mother’s voice.
3. Research shows that being able to touch an interactive screen while reading makes boys more interested in reading.
4. Babies cannot see faces when they are first born.
5. Listening to Mozart’s music will make a young child more intelligent.
6. Around 45% of US companies look at the social networking profiles of job applicants.

Մարդու իրավունքների պաշտպանության միջազգային համակարգերը

Մարդու իրավունքների պաշտպանության միջազգային համակարգը սկսվեց 1948 թվականին ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայի կողմից ընդունված Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագրով: Այս հռչակագիրը հանգեցրեց մարդու իրավունքների հիմնական պայմանագրերի ստեղծմանը, որոնք ձևավորեցին համակարգի հիմքը: Այն երկրները, որոնք վավերացրել են այս պայմանագրերը, իրավաբանորեն պարտավոր են պաշտպանել իրենց երաշխավորած իրավունքները և պատասխանատվության են ենթարկվում խախտումների համար:

ՄԱԿ-ը ստեղծել է կանոնադրական մարմիններ և պայմանագրային մարմիններ՝ համապատասխանությունը վերահսկելու համար: Այս մարմինները հետաքննություններ են անցկացնում, համագործակցում կառավարությունների հետ և հրապարակում են զեկույցներ՝ ապահովելու մարդու իրավունքների չափանիշներին համապատասխանությունը: Թեև համակարգը բարձրացրել է իրազեկությունը և նպաստել մարդու իրավունքների նկատմամբ հարգանքին, մարտահրավերները մնում են, հատկապես լուրջ խախտումների համար պետություններին պատասխանատվության ենթարկելու հարցում: Չնայած այս մարտահրավերներին, համակարգը շարունակում է զարգանալ որպես մարդու գլոբալ իրավունքների պաշտպանության հիմնական գործիք:

Սիրիական գորշ արջ

Սիրիական գորշ արջն այժմ անհետացել է Սիրիայում, Իսրայելում, Լիբանանում և Սինայի թերակղզում, բայց դեռ գոյատևում է Հայաստանում, Ադրբեջանում, Վրաստանում, Իրաքում, Իրանում, Թուրքիայում և Թուրքմենստանում: Հայաստանում այս ավելի փոքր շագանակագույն արջերն ապրում են լեռներում, որտեղ նրանք փնտրում են մրգեր, հատապտուղներ և միջատներ և ձմեռում են քարանձավներում կամ ծառերի խոռոչներում:

Խորհրդային Միության փլուզումից հետո անվերահսկելի որսը և աճելավայրերի կորուստը զգալիորեն կրճատել են նրանց թիվը: Ստույգ պոպուլյացիան հայտնի չէ, սակայն փորձագետները Հայաստանում մոտ 400–600 արջ են գնահատում։ Որոշ փոքր խմբեր, ինչպես Արագած լեռան վրա գտնվողները, կրիտիկական վտանգված են:

Կազմակերպություններն օգնում են պաշտպանել սիրիական գորշ արջերին՝ ստեղծելով անվտանգ բնակավայրեր, կանխելով որսագողությունը և փրկելով արջերին վատ պայմաններից: Նրանց ապաստարանն առաջարկում է ավելի քան 30,000 հեկտար պահպանվող հող, կա բժշկական օգնություն։

Մարգահավ

Այս թռչունը համարվում է խոցելի և ընդգրկված է որպես մոտ վտանգված: Այն հանդիպում է Արևմտյան Եվրոպայում և Արևմտյան Սիբիրում, իսկ Հայաստանում՝ հյուսիսային շրջաններում։ Բնադրում է լեռնային մարգագետիններում և սնվում է միջատներով կամ սերմերով, սակայն այդ տարածքները փոքրանում են հողագործության պատճառով։ Մենք հստակ չգիտենք, թե քանիսն է մնացել, բայց բնակչությունը, ամենայն հավանականությամբ, նվազում է հողագործության, կենդանիների արածեցման, բույսեր հավաքելու և, հնարավոր է, նույնիսկ որսագողության պատճառով: Այն պաշտպանելու համար մենք պետք է վերանայենք, թե ինչպես է օգտագործվում հողը, ստեղծել անվտանգ գոտիներ, բարձրացնել տուգանքները և օգնել մարդկանց հասկանալ, թե ինչու է այս թռչունը կարևոր:

Շելկովնիկովայի սենտաուրիա

Կրիտիկական անհետացման եզրին գտնվող այս բույսը բնիկ է Հարավային Անդրկովկասում և չափազանց հազվադեպ է Հայաստանում, հանդիպում է միայն Մեղրու ֆլորիստիկական շրջանում՝ հիմնականում Վարդանաձորի, Լիճքի և Տաշտունի լեռնանցքի շրջակայքում: Աճում է բարձրադիր ժայռոտ լանջերին (2200–2700 մ), ծաղկում է հուլիսին, պտուղները հայտնվում են օգոստոսին։ Բույսն ունի սողացող արմատներ, կոր ցողուններ և փափուկ կանաչ-մոխրագույն տերևներ, որոնք վաղ չորանում են: Նրա ծաղիկները կարող են տարբեր լինել մանուշակագույն-կապույտից մինչև բաց վարդագույն երանգներ:

Բույսի ընդհանուր բնակության տարածքը 10 կմ²-ուց պակաս է և միայն երկու հայտնի տեղանք է Հայաստանում: Սա այն դարձնում է խիստ խոցելի, հատկապես կլիմայի շարունակական փոփոխության պայմաններում: Թեև նրա բնակչության մի մասը պաշտպանված է «Արևիկ» ազգային պարկի շրջանակներում, դրա գոյատևումն ապահովելու համար անհրաժեշտ է ավելի շատ մոնիտորինգ և կենսամիջավայրի ուսումնասիրություն:

Աղբյուրներ՝ 1, 2, 3, 4

Մալայզիան շատ տարբեր մշակույթներ ունի, և յուրաքանչյուր խումբ ունի իր հատուկ տոները: Օրինակ, մուսուլմանները նշում են Հարի Ռայա Պուասան Ռամադան ամսվա վերջում, իսկ Հարի Ռայա Հաջին՝ Մեքքա ուխտագնացությունից հետո: Բուդդայականները նշում են Բուդդայի կյանքը Հարի Վեսակի վրա, չինացի մալայզիացիները նշում են չինական Նոր տարին, իսկ հնդիկ մալայզիացիները վայելում են Deepavali (լույսերի փառատոնը): Քրիստոնյաները նշում են Սուրբ Ծնունդը.

Այս տոների ժամանակ մարդիկ հաճախ ունենում են «բաց դռներ», որտեղ ցանկացած մարդ կարող է մտնել, համեղ ուտելիքներ և իրեն ընդունելի զգալ։ Օգոստոսի 31-ին բոլորի համար կա նաև մեծ ազգային տոն, որը կոչվում է Հարի Քեբանգսաան, որը նշում է Մալայզիայի անկախությունը:

Որոշ նահանգներ նույնպես ունեն իրենց արձակուրդները: Օրինակ, Սարավակը նշում է Գավայ Դյակը, որը հարգում է տեղական բնիկ խմբերի ավանդույթները, ինչպիսիք են Իբանը և Բիդայուն:

Բացի այս տոներից, մարդիկ նշում են նաև կյանքի մեծ իրադարձություններ, ինչպիսիք են ծնունդները, հարսանիքները կամ նույնիսկ թլպատումը (երիտասարդ մահմեդական տղաների համար): Սրանք մալայերեն կոչվում են kenduri և ներառում են մեծ կերակուր: Հարսանիքները հատկապես կարևոր են և կարող են լինել մեծ տոնակատարություններ՝ կա՛մ տանը՝ գյուղերում, կա՛մ հյուրանոցներում և քաղաքների սրահներում:

Մալայզիայի մշակույթը բազմազան է և միախառնված է ազդեցությունների ինչպես արևելքից, այնպես էլ արևմուտքից: Տարբեր էթնիկ խմբերով ընդգրկված էկլեկտիկ բնակչությամբ Մալայզիան հանդիսանում է ավանդույթների և սովորույթների փառահեղ հալման կաթսա, որը ընդգրկում է սերունդներ: Սա, զուգորդված արևմտյան զգայունության հետ, ներկայացնում է յուրահատուկ համադրում, որը հաճելի է փորձի համար:

Մալայզիայի գրականությունը ներկայացնում է մալայզիական կյանքի տարբեր ասպեկտներ և կազմում է Մալայզիայի մշակույթի կարևոր մասը: Մալայզիայի գրականության ամենավաղ ստեղծագործությունները փոխանցվել են բանավոր՝ սցենարների բացակայության դեպքում:Բանավոր գրականությունը ներառում է մալայական բանահյուսության մի շարք ժանրեր, օրինակ՝ առասպելներ, լեգենդներ, ժողովրդական հեքիաթներ, սիրավեպեր, էպոսներ, պոեզիա, ասացվածքներ, ծագման պատմություններ և բանավոր պատմություններ։ Բանավոր ավանդույթը բարգավաճեց մալայացիների շրջանում, բայց շարունակում է գոյատևել Մալայզիայի բնիկ մարդկանց, այդ թվում՝ Օրանգ Ասլիի և բազմաթիվ էթնիկ խմբերի մոտ Սարավակում և Սաբահում:

Վաղ մալայական գրականությունը կրել է հնդկական էպոսների ազդեցությունը, ինչպիսիք են Մահաբհարաթան և Ռամայանան, որոնք հետագայում ներառում են այլ ավանդույթներ, որոնք այժմ կազմում են մալայական գրական ժառանգությունը: Գոյություն ունեին նաև մալայական պոեզիայի մի քանի ձևեր, որոնք մինչ օրս տարածված են մնում։

19-րդ դարում Մալայական թերակղզում բանավոր գրականությունը փոխարինվեց գրավոր գրականությամբ։ Սա մասամբ վերագրվում էր 15-րդ դարում թերակղզի իսլամի ներմուծմանը և ջավիի գրի ընդունմանը: Այս ավանդույթի վրա ազդել են ինչպես ավելի վաղ բանավոր ավանդույթները, այնպես էլ Մերձավոր Արևելքի իսլամական գրականությունը: Այս ընթացքում ստեղծագործությունները տատանվում էին աստվածաբանական գրականությունից և իրավական բովանդակությունից մինչև ռոմանսներ, բարոյական անեկդոտներ, իսլամական մարգարեների հայտնի հեքիաթներ և նույնիսկ կենդանիների հեքիաթներ, որոնք գրված էին մի շարք ոճերով: