Հայոց լեզու Տնային աշխատանք

  1. Տրված վերաբերական բառերով նախադասություններ կազմի՛ր: Ինչպիսի՞ վերաբերմունք են արտահայտում դրանք:
    • Թերևս, միգուցե, կարծես, մի՞թե, երևի:

      Թերևս նա չի կարող գալ մեր հետ:
      Միգուցե չգա՞ս: Ոնց որ վատ ես զգում քեզ:
      Կարծես չի պատասխանում, զբաղված է երևի:
      Մի՞թե նա հիանալի չի պարում:
      Երևի մտնենք սրճարան՝ սոված ենք:

      Բոլոր վերաբերմունքները երկբայական են:
  2. Տրված կապերով կազմի՛ր նախադասություններ: Ո՞ր հարցին են պատասխանում դրանց հետ գործածվող գոյականները:
    • Պես, հետ, առանց, վրա, համար:

Եկեք նրա պես հագնվենք:
Ոչ, ես նրա հետ չեմ գալու զբոսանքի:
Դե ինչ, եկեք գնանք սրճարան առանց նրա:
Քո վրա միջատ է նստած:
Նա այդ մեքենայի համար շատ փող է տվել:

Բոլոր գոյականները պատասխանում են “ինչի՞, ու՞մ” հարցին:

Հայոց լեզու Դասարանական աշխատանք

  • Կատարում ենք առաջադրանքները:
    1. Վերաբերականները խմբավորե՛լ ըստ տեսակների։
      • Բարեբախտաբար (զգացողական), արդարև (հաստատական), անշուշտ (հաստատական), միայն (սահմանափակման), ահավասիկ (ցուցական), ի դեպ (զիջական), անպատճառ (հաստատական), ահա (ցուցական), անպայման (հաստատական), իսկապես (հաստատական), իրոք (հաստատական), հիրավի (հաստատական), ո՛չ (ժխտական), չէ՛ (ժխտական), գուցե (երկբայական), երևի (երկբայական), իմիջիայլոց (զիջական), թերևս (երկբայական), կարծեմ (երկբայական), կարծես (երկբայական), միգուցե (երկբայական), այնուամենայնիվ (զիջական), մի՞թե (երկբայական), արդյոք (երկբայական), երանի զգացական), ցավոք (զգացական), նույնիսկ (սաստկական), մանավանդ (սաստկական), մինչև իսկ (սաստկական), գեթ (սահմանափակման), լոկ (սահմանափակման), գոնե (սահմանափակման), կարծես թե (երկբայական), սոսկ (սահմանափակման), միայն թե (սահմանափակման), անկասկած (հաստատական), հապա (կամային), մի (կամային), համենայն դեպս (զիջական), այսուհանդերձ (զիջական)։
    2. Տրված մակբայները բաժանի՛ր իմաստային չորս խմբերի:
      • Դեմ առ դեմ, կամաց-կամաց, առավոտյան, շատ-շատ, քիչ, երեկ, արագ, բարեկամաբար, օրեցօր, հեռու, կիսով չափ, նախօրոք, լրջորեն, ամենուր, տեղ-տեղ:

        Դեմ առ դեմ-տեղի
        կամաց-կամաց-ձևի
        առավոտյան-ժամանակի
        շատ-շատ-չափ ու քանակ
        քիչ-չափ ու քանակ
        երեկ-ժամանակի
        արագ-ձևի
        բարեկամաբար-ձևի
        օրեցօր-ժամանակի
        հեռու-տեղի
        կիսով չափ-չափ ու քանակի
        նախօրոք-ժամանակի
        լրջորեն-ձևի
        ամենուր-տեղի
        տեղ-տեղ-տեղի
    3. Ընթերցում ենք տեքստն ու քննարկում մեզ ծանոթ խոսքի մասերի առանձնահատկությունները:
      • Ուզո՞ւմ եք տեսնել, թե մարդկանց ստեղծած սարքավորումներն ու մեքենաներն ինչպե՛ս են փոխվելու: Նստենք ժամանակի մեր մեքենան, երկու կամ երեք դար առաջ գնանք: Ահա մեր առջև գեղեցիկ ու լայն մի փողոց է: Փողոցի կողքի թմբերը ծածկված են գույնզգույն ծաղիկներով կամ գորգով: Երկնքում պայծառ ու լուսավոր մի ամպ է թրթռում: Պարզում ենք, որ դա արհեստկան արև է: Մարդիկ դրանով կարգավորում են Երկրի կլիման, որպեսզի իրենց կյանքը կախված չլինի բնության քմահաճությունից:

Հայոց լեզու Տնային աշխատանք

  1. Տրված բառերով բաղադրյալ բառեր կազմի՛ր:
    • Կեր, գնաց, ասաց, անվան, մարդիկ:

      Կեր-կերակուր
      Գնաց-արագագնաց
      Ասաց-հեքիաթասաց
      Անվան-անվանափոխություն
      Մարդիկ-տղամարդիկ
  2. Տրված բառերը բաժանի՛ր բաղադրիչների (օրինակ ՝ հրաշամանուկ- հրաշ-ա-մանուկ) և պարզի՛ր, թե բառաշարքերից յուրաքանչյուրն ի՞նչ ընդհանրությամբ է կազմված:

ա) Սահմանադիր, զմրուխտափայլ, կանխավճար, սնափառ, բաղաձայն, պարտատեր,
կենսախինդ, ջրամուկ,արևամանուկ, ձեռագործ, նորամուտ:

Սահմանադիր-սահման-ա-դիր
Զմրուխտափայլ-զմրուխտ-ա-փայլ
Կանխավճար-կանխ-ա-վճար
Սնափառ-սն-ա-փառ
Բաղաձայն-բաղ-ա-ձայն
Պարտատեր-պարտ-ա-տեր
Կենսախինդ-կենս-ա-խինդ
Ջրամուկ-ջր-ա-մուկ
Արևամանուկ-արև-ա-մանուկ
Ձեռագործ-ձեռ-ա-գործ
Նորամուտ-նոր-ա-մուտ

“ա” բառերի շարքում բառերը բարդ էին և իրար հետ կապված էին ա հոդակապով

բ) Կենարար, կենսուրախ, զուգընթաց, ջրկիր, ջրհեղեղ, բանբեր, քարտաշ, տնպահ,
լուսնկա, մթնկա, ձնծաղիկ, ռնգեղջյուր, քարափ, մոլեռանդ, հրձիգ, քարտաշ, ակնհայտ:

Կենսարար-կենս-արար
կենսուրախ-կենս-ուրախ
զուգընթաց-զուգ-ընթաց
ջրկիր-ջր-կիր
ջրհեղեղ-ջր-հեղեղ
բանբեր-բան-բեր
քարտաշ-քար-տաշ
տնպահ-տն-պահ
լուսնկա-լուսն-կա
մթնկա-մթն-կա
ձնծաղիկ-ձն-ծաղիկ
ռնգեղջյուր-ռնգ-եղջյուր
քարափ-քար-ափ
մոլեռանդ-մոլ-եռանդ
հրձիգ-հր-ձիգ
քարտաշ-քար-տաշ
ակնհայտ-ակն-հայտ

“բ” բառերի շարքում բառերը բարդ էին և հոդակապով կապված չէին

Հայոց լեզու Դասարանական աշխատանք

  • Կատարում ենք առաջադրանքները:
    1. Գտնում ենք մեզ ծանոթ խոսքի մասերը, բնութագրում, բացատրում կետադրությունը:

Մի անգամ Սահարայի բեդվին ցեղերի մի քանի առաջնորդներ Փարիզի մոտ մեծ ջրվեժ
տեսան: Սովորական ջրվեժ էր, որ բյուրեղապակե կոթողի նման ընկնում էր ցած:
Բայց բեդվինները հիացել էին: Անապատում մարդիկ քանի՜ օր են թափառում ջրհորին հասնելու համար: Քանի՜ ժամ են փորում նորից ու նորից փլչող ավազը, մինչև որ փոսի հատակին ջրիկ ցեխ երևա: Ջրի ամենափոքրիկ շիթերից անգամ հողի վրա բոցկլտում են խոտի վառ կանաչ կայծերը: Երբ մի տեղ անձրև է գալիս, ամբողջ Սահարայից մարդիկ շտապում են տեսնելու այդ տեղը: Բեդվինները պատրաստ են հարյուրավոր կիլոմետրեր կտրել, որպեսզի տեսնեն, թե խոտն ինչպե՞ս է աճում:
Բեդվինները ուղղակի չէին կարողանում այդտեղից հեռանալ: Նրանք խնդրեցին շտապեցնող հյուրընկալին.
-Սպասենք, մինչև ջուրը վերջանա:

2. Ըստ տրված կաղապարների՝ կազմում ենք բարդ նախադասություններ:

  • Թեկուզ……….., այնուամենայնիվ…………..:
  • Թեպետ……….., սակայն…………..:
  • Չնայած որ……….., բայց…………..:
  • Թեև…………., բայց և այնպես …………….:
  • Եթե…………., ապա …………….:
  • Քանի որ…………., հետևաբար …………….:
  • Որովհետև……., ուստի …………….:
  • Քանզի…………., ուրեմն …………….:
  • Ոչ թե …………., այլ …………….:

3. Բառակապակցությունների իմաստներն արտահայտում ենք մեկական բառերով:

Ինքն իրենից գոհ, իրեն հավանող, իր կյանքի պատմությունը, ինքն իրեն կրթել, իրեն
ժխտել, իրեն սիրելը, իրեն կառավարելը:

4. Կետադրում ենք բարդ նախադասությունները:

  • Երբ քարը կայծ տվեց և կայծից վառոդը բռնկվեց ձորերը դղրդացին ահավոր արձագանքից:
  • Երբ ծանոթ արտին հասավ հենվեց հրացանին ու միտք արավ:
  • Քաղցած աղվեսը փչակում հաց ու միս գտավ որ հովիվներն էին թողել:
  • Ալքիոնեն մի թռչնակ է որ մենակություն է սիրում և ապրում է ծովափին:
  • Մի շուն որ ձու կուլ տալու սովորություն ուներ մի անգամ ձվի փոխարեն խխունջ կուլ տվեց:
  • Արծիվը ցած սուրաց ու բռնեց այն աքաղաղին որն ընկերոջը հաղթել ու պարծենում էր:
  • Գայլը մի անգամ որոշեց փոխել իր տեսքը որովհետև այդպես ավելի շատ որս անելու հույս ուներ:
  • Պատմության մեջ հայտնի են դեպքեր երբ դատարանը հեղինակին ստիպել է ուտել իր գրած գիրքը:
  • Քանի որ գրքի բովանդակությունը թունավոր է թող հեղինակն ինքը թունավորվի դրանով:
  • Երեկոյան երբ մի քանի ժամ շարունակ երկնքում փայլեց թռչող մի առարկա Տոկիոյում մեծ իրարանցում սկսվեց:
  • Նյու Յորքում պատրաստել են մի սարք որը քննելով և ձայնի դողը որսալով բռնում է սուտը:
  • Մոլորված մարդը հանկարծ լսեց հեռվում մի կկու է կանչում ու գլխի ընկավ ուր պիտի գնա:

Հայոց լեզու Տնային աշխատանք

Բրունո Ֆերեոյի «Սև ոչխարը» պատմվածքից հանել կապերն ու շաղկապները և նշել դրանց տեսակները:

Կար- չկար մի սև ոչխար։ Հոտում մյուս բոլոր ոչխարները սպիտակ էին։ Նրանք ատում էին սև ոչխարին և (համադասական շաղկապ) նրա հետ շատ վատ էին վարվում։ Հենց որ տեսնում էին նրան, սկսում էին փնթփնթալ. «Հեռացի՛ր, դու այլանդակ ես, դու բնության սխալն ես»։ Նրանք երջանիկ էին միայն այն ժամանակ, երբ տեսնում էին, թե ինչպես է սև ոչխարը լաց լինում։

Բելինդան՝ գեր, սպիտակ ոչխարը, առանձնապես դաժան էր վարվում սև ոչխարի հետ (կապ՝ իսկական, ետադրություն)։ Նա հոտի առաջնորդն էր։ Մյուս բոլոր ոչխարները միշտ հետևում էին նրան, կրկնում էին այն, ինչ նա էր ասում։

Սև ոչխարը տխուր էր։ Նա շատ էր ուզում մյուսների նման լինել, սակայն (համադասական շաղկապ) ոչ մի կերպ չէր կա­րող փոխել իր գույնը։ Երբեմն ցանկանում էր փախչել այդտեղից ու (համադասական շաղկապ) կորչել։ Սակայն ամեն անգամ ետ էր վերադառնում, քանի որ (համադասական շաղկապ) չգիտեր, թե ինչպես կարող էր ապրել մեն-մենակ։

Բելինդան խիստ ու հպարտ էր։ Նա որոշեց ճանապարհ ընկնել և ուսումնասիրել կյանքն ու (համադասական շաղկապ) աշխարհը։
Նա անցնում էր նոր արոտավայրերով։ Երբ հանդիպում էր նոր հոտերի, կանգ էր առնում նրանց մոտ և հպարտորեն ասում. «Ես հոտի առաջնորդ եմ։ Բոլորը լսում են ինձ։ Ես մեկն եմ նրանցից, ովքեր որոշում են, թե ինչ պետք է անել։»

Մի օր Բելինդան հանդիպեց շատ մեծ ու (համադասական շաղկապ) անսովոր հոտի։ Հոտի բոլոր ոչխարները սև էին։ Սկզբում նա զարմացավ, հետո սկսեց քրքջալ։ Նա այնքան համոզված էր, որ (ստորադասական շաղկապ) իր սպիտակ մորթին գերազանցություն ունի, որ (ստորադասական շաղկապ) ետ ընկրկեց ու շարունակեց ծիծաղել նրանց վրա։ Հետո մոտեցավ հոտին։

Սակայն ամբողջ հոտը սկսեց ծաղրանքով նրա վրա ծիծաղել։

Բելինդան առաջ երբեք հնարավորություն չէր ունեցել տեսնելու, թե (ստորադասական շաղկապ) ինչպես է մի սեփ-սև ոչխար նայում ուղիղ իրեն և (համադասական շաղկապ) ասում. «Որևէ մեկդ երբևէ տեսե՞լ եք ավելի ծիծաղելի բան, քան սա։ Պետք է պոկել սրա վրայից այս մորթին ու տեսնել, թե (ստորադասական շաղկապ) ինչ կա տակը։» Ամբողջ հոտը սկսեց ծիծաղել։ Բելինդան շրջվեց և (համադասական շաղկապ) որքան կարող էր արագ վազեց։ Սև հոտը նայեց նրա հետևից և (համադասական շաղկապ) շարունակեց ծիծաղել։ Նա վազեց դեպի (կապ՝ իսկական, ետադրություն) մեկ այլ արոտավայր, որտեղ տեսավ մեկ այլ մեծ հոտ։

Նա երբեք չէր տեսել նման հոտ. այնտեղ կային սև ոչխարներ, սպիտակ ոչխարներ, մոխ­րագույն ոչխարներ, պուտավոր ոչխարներ, բոլորը խառն ապրում էին նույն հոտում։ Հիմա, երբ նա կորցրել էր իր ինքնավստահությունը, կանգ առավ ու (համադասական շաղկապ) կասկածով մտածեց. «Տեսնես այս հոտն ինչպե՞ս կվարվի ինձ հետ»։

Մի ոչխար տեսավ նրան և (համադասական շաղկապ) սիրալիր հարցրեց. «Որտեղի՞ց ես գալիս»։ Բելինդան պատասխանեց. «Ես եկել եմ սարի այն կողմից»։ Մի սև ոչխար մոտեցավ նրան, և (համադասարակն շաղկապ) Բելինդան պատրաստվեց փախչել։ Սև ոչխարն ասաց. «Մի՛ վախեցիր։ Մնա այստեղ մեզ հետ որքան ցանկանում ես։ Խոտն այստեղ շատ թարմ է։ Մենք ողջունում ենք քեզ»։

Բելինդան մնաց այդ հոտի հետ երկու օր։ Հետո որոշեց վերադառնալ տուն։ Հոտին հրաժեշտ տալուց առաջ նա ասաց. «Դուք աշխարհի լավագույն հոտն եք։ Դուք ընդունում ու (համադասական շաղկապ) հարգում եք բոլոր գույների ոչխարներին։ Իսկ մեր հոտում միայն մեկ սև ոչխար կա։»

Հայոց լեզու Դասարանական աշխատանք

  1. Գտնե՛լ շաղկապները և խմբավորե՛լ (համադասական և ստորադասական)։
    • Եթե, իսկույն, այնտեղ, բայց, և, մյուս, բոլոր, թեև, սակայն, որովհետև, ինչպես, այս, որպեսզի, պատճառով, դեպի, քանզի, նաև, բացի, քանի որ։

      Եթե-ստորադասական
      Բայց-համադասական
      Եվ-համադասական
      Թեև-ստորադասական
      Սակայն-համադասական
      Որովհետև-ստորադասական
      Որպեսզի-ստորադասական
      Քանզի-ստորադասական
      Նաև-համադասական
      Քանի որ-ստորադասական
  2. Կազմե՛լ նախադասություններ՝ գործածելով եթե, որպեսզի, որովհետև, սակայն, իսկ, և շաղկապները։
  3. Ընթերցում ենք նախադասություններն ու քննարկում ուղղագրությունը, կետադրությունը, մեզ ծանոթ խոսքի մասերը այնտեղ:
    • Ծխելու վնասակար լինելու մասին շատ փաստարկներ կան:
    • 1992 թվականին Բարսելոնի ամառային խաղերի կազմակերպիչներն ամեն ինչ անում էին, որ դա լիներ օլիմպիադա՝ առանց ծխախոտի ծխի:
    • Մի անգամ մի փղի հանձնարարել էին ծակ կաթսան կաթսայագործի մոտ տանել՝ նորոգելու:
    • Դաշնագիրը քարի վրա է փորագրված, և տեքստի տակ ստորագրության փոխարեն երկու տիրակալների անձնական խորհրդանիշներն են քանդակված:
    • «Ալոն» աշխարհում ամենատարածված բառերից է. այսօր գործածվում է հեռախոսային խոսակցությունների ժամանակ:Փոխանակությունը պարզեցնելու համար մարդիկ փորձում էին իբրև փոխանակման միջոց ծառայող ամենահարմար առարկան գտնել:
    • Մեկ ոչխարի դիմաց, օրինակ, կարելի էր երկու կացին կամ չորս սափոր կամ էլ մեկ շապիկ ստանալ, իսկ հովազի ժանիքներից ու ճիրաններից պատրաստված ապարանջանի փոխարեն՝ նավակ կամ մի զույգ եզ:
    • Դեռ գյուղ չէր հասել, բոլորը գիտեին նրա հետ պատահածը:
    • Մենք լսել էինք չինացիների՝ ծիծեռնակի բներ ուտելու մասին:
    • Արևն ու Երկիրը, որ իրար փոխադարձաբար ձգում են, կապված են նաև այլ տիեզերական մարմինների հետ:
    • Սպիտակ մշուշի միջից հազիվ էր նշմարվում կածանը, որը հետզհետե աչքից անհետանում էր:

Հայոց լեզու Տնային աշխատանք

  1. Լեզու բազմիմաստ բառը նախադասությունների մեջ գործածի՛ր քեզ հայտնի բոլոր իմաստներով: Որտեղ տրված բառը փոխաբերական իմաստով է գործածված, ընդգծի՛ր:
  2. Օդ բազմիմաստ բառը նախադասությունների մեջ գործածի՛ր քեզ հայտնի բոլոր
    իմաստներով: Որտեղ տրված բառը փոխաբերական իմաստով է գործածված,
    ընդգծի՛ր:
  3. Երես բազմիմաստ բառը նախադասությունների մեջ գործածի՛ր քեզ հայտնի բոլոր
    իմաստներով: Որտեղ տրված բառը փոխաբերական իմաստով է գործածված,
    ընդգծի՛ր:

Լեզու

Հրդեհի ժամանակ երևացին կրակի լեզուները:

Ընկերուհիս գիտի խոսել տարբեր լեզուներով:

Կան մարդիկ, որոնք լեզվին կարող են տարբեր հետաքրքիր ձևեր տալ կամ դժվար շարժումներ անել:

Օդ

Սենյակում այնքան մարդ կար, որ օդ չկար:

Քաղաքներում օդը կեղտոտ է, իսկ բնության գրկում մաքուր:

Շտապ նորությունը հաղորդելու համար ուղղաթիռով բարձրացան օդ:

Երես

Այս աղջիկը շատ գեղեցիկ երես ունի:

Ես չեմ սիրում երկու երեսանի մարդկանց:

Ծովի երեսին աղբ է լողում:

Հայոց լեզու Դասարանական աշխատանք

  • Նախասիրությունների մասին լեզվական առաջադրանքի քննարկում:
  • Ընթերցում ենք նախադասություններն ու քննարկում ուղղագրությունը, կետադրությունը, մեզ ծանոթ խոսքի մասերը այնտեղ:
    1. Ծխելու վնասակար լինելու մասին շատ փաստարկներ կան:
    2. 1992 թվականին Բարսելոնի ամառային խաղերի կազմակերպիչներն ամեն ինչ անում էին, որ դա լիներ օլիմպիադա՝ առանց ծխախոտի ծխի:
    3. Մի անգամ մի փղի հանձնարարել էին ծակ կաթսան կաթսայագործի մոտ տանել՝ նորոգելու:
    4. Դաշնագիրը քարի վրա է փորագրված, և տեքստի տակ ստորագրության փոխարեն երկու տիրակալների անձնական խորհրդանիշներն են քանդակված:
    5. «Ալոն» աշխարհում ամենատարածված բառերից է. այսօր գործածվում է հեռախոսային խոսակցությունների ժամանակ:Փոխանակությունը պարզեցնելու համար մարդիկ փորձում էին իբրև փոխանակման միջոց ծառայող ամենահարմար առարկան գտնել:
    6. Մեկ ոչխարի դիմաց, օրինակ, կարելի էր երկու կացին կամ չորս սափոր կամ էլ մեկ շապիկ ստանալ, իսկ հովազի ժանիքներից ու ճիրաններից պատրաստված ապարանջանի փոխարեն՝ նավակ կամ մի զույգ եզ:
    7. Դեռ գյուղ չէր հասել, բոլորը գիտեին նրա հետ պատահածը:
    8. Մենք լսել էինք չինացիների՝ ծիծեռնակի բներ ուտելու մասին:
    9. Արևն ու Երկիրը, որ իրար փոխադարձաբար ձգում են, կապված են նաև այլ տիեզերական մարմինների հետ:
    10. Սպիտակ մշուշի միջից հազիվ էր նշմարվում կածանը, որը հետզհետե աչքից անհետանում էր:

Հայոց լեզու Տնային աշխատանք

Համացանցից ընտրել որևէ տեղեկատվական տեքստ քեզ համար սիրելի զբաղմունքի՝ մարզաձևի, երաժշտության և այլնի մասին ու մգեցնել այնտեղ եղած կապերը:

Թվային նկարչությունը — նկարչի մարդկային համակարգչային գործիքների միջոցով էլեկտրոնային պատկերների ստեղծումն է: Թվային նկարչությունը արվեստում նոր ուղղություն է: Համակարգիչը թվային նկարչության մեջ նման է մոլբերտով վրձինին: Համակարգչում լավ նկարելու համար անհրաժեշտ է նաև իմանալ և ի վիճակի լինել կիրառել արվեստագետների սերունդների կուտակած ողջ գիտելիքն ու փորձը: 20-րդ դարի վերջին և 21-րդ դարի սկզբին, թվային նկարչությունը զարգանում է արագ տեմպերով և ուժեղ դիրք է գրավում գրքերի/պաստառների ձևավորման մեջ, գերակշռում է համակարգչային խաղերի և ժամանակակից ֆիլմի արդյունաբերությունում և սիրված է սիրողական արվեստում: Ի տարբերություն ավանդական նկարչության, այն ունի գերզարգացած գեղարվեստական ​​հնարավորություններ, ինչպիսիք են. տվյալ տեսակի աղմուկ առաջացնելը; վրձնի տարբեր էֆեկտները; տարբեր զտիչները, փոխակերպումները և ուղղումները; գույների և հյուսվածքների հսկայական շարքը; տարբեր գծային կառույցները:

Հայոց լեզու Տնային աշխատանք

Տրված ածականներից ածանցման միջոցով կազմել մակբայներ։
Խորամանկ—խորամանկորեն
խոլ—խոլաբար
դաժան—դաժանորեն
էական—էականապես
խոնարհ—խոնարհաբար
թեթև—թեթևաբար
բարեխիղճ—բարեխղճաբար
մեղմ—մեղմորեն
խիզախ—խիզախորեն
քաջ—քաջաբար