1. Գտնել այն հասարակ գոյականները, որոնք կարելի է գործածել նաև որպես հատուկ անուններ:

Սեղան, ծաղիկ, պարիսպ, շուշան, շուն, մարտիկ, ռազմիկ, ջրվեժ, գետափ, հարություն, թագուհի, գալուստ, այգեստան, աղավնի, վրեժ, ուռենի, գյուտարար, կորյուն, ադամանդ, մանուկ, երեխա:

Ծաղիկ, Շուշան, Մարտիկ, Ռազմիկ, Ջրվեժ, Հարություն, Թագուհի, Գալուստ, Վրեժ, Կորյուն, Մանուկ

2. Գրել 5 անձնանիշ և 5 իրանիշ գոյականներ:

Իրանիշ-կոշիկ, ականջակալներ, քարտ, վերարկու, ծամակալ

Անձնանիշ-այգեպան, մարզիչ, ուսանող, անօթևան, խոհարար

3. Կազմել նշված գոյականների հոգնակին:

Գիրք-գրքեր
աստղ-աստղեր
մկրատ-մկրատներ
հարս-հարսներ
բեռ-բեռներ
գառ-գառներ
թոռ-թոռներ
վիպագիր-վիպագիրներ
լրագիր-լրագրեր
հանքահոր-հանքահորեր
հանքափոր-հանքափորներ
մեծատուն-մեծատներ
ժամացույց-ժամացույցներ
ջրափոս-ջրափոսեր

Փոխադարձ և ժխտական դերանուններ

• Լրացուցիչ կրթության աշխատանքի ստուգում:
• Կատարում ենք առաջադրանքները՝ ծանոթանալով փոխադարձ և ժխտական դերանուններին:
  • Մգեցնել դերանունները՝ փակագծերում նշելով տեսակները:
    • Նրանք չասացին միմյանց կարևորի մասին:
    • Թող տարին այս բերի մեզ երջանկություն:
    • Նույն խոսքերը էլի էր լսել նրանցից, սակայն չէր ուզում հավատալ, որ ամենը միայն որոշ նպատակների հասնելու համար էր:
    • Սիրում էր նրան այնքան, որքան ոչ ոքի չէր սիրել:
• Ընթերցում ենք փոխադարձ և ժխտական դերանունների մասին:

Նախադասությունների մեջ գտնել և մգեցնել դերանունները՝ փակագծերում նշելով տեսակը՝ անձնական, ցուցական, հարցական, հարաբերական, որոշյալ կամ անորոշ:

• Ինձ (անձնական) համար կարևորը երազանքն է, որ տանում է մեզ (անձնական) առաջ ու օգնում հաղթահարել բոլոր (որոշյալ) պատնեշները:
• Ամեն մեկը (որոշյալ) կարևոր էր համարում իր (անձնական) տեսակետը առաջ տանել՝ չլսելով միևնույն (ցուցական) արդարացումները:
• Նրան (անձնական) հարգում եմ այնքան (ցուցական), որքան (հարաբերական) ամեն ոք (որոշյալ) կհարգի իրեն (անձնական) աջակցողին:
• Սենյակում ինչ-որ (անորոշ) շշուկներ էին լսվում. սա (ցուցական) նրա (անձնական) վերադարձի մասին էր հուշում:
• Որքա՞ն ես (հարցական) մտածել մեզ (անձնական) օգնելու մասին. դժվա՞ր էր այդ (ցուցական) որոշումը կայացնելը:

Որոշյալ և անորոշ դերանուններ

• Լրացուցիչ կրթության աշխատանքի քննարկում
• Կատարում ենք առաջադրանքները՝ ծանոթանալով որոշյալ և անորոշ դերանուններին:
  1. Նախադասությունների մեջ գտնել և մգեցնել որոշյալ ու անորոշ դերանունները՝ փակագծերում նշելով տեսակը և առարկայական/հատկանշային իմաստ ունենալը, օրինակ՝ ամեն ինչ (որոշյալ, առարկայական իմաստ), ինչ-որ (անորոշ, հատկանշային իմաստ):
     • Մեկնումեկն ինձ կբացատրի, թե ինչ է կատարվում: (Մեկնումեկն֊անորոշ, առարկայական իմաստ)
     • Գաղտնիք չէ, որ ամեն ոք պետք է իմանա իր գերդաստանի պատմությունը: (ամեն ոք֊որոշյալ, առարկայական իմաստ)
     • Բոլոր մանուկներն այդ գիշեր սպասում են մեծ հրաշքի: (բոլոր֊որոշյալ, հատկանշային իմաստ)
     • Ամենը, ինչ կատարվում է քո կյանքում, արածիդ հետևանքն է: (ամենը֊որոշյալ, առարկայական իմաստ)
     • Որևիցե մեկը չփորձի համոզել ինձ, որ այս ամենը ճիշտ էր: (որևիցե֊անորոշ, հատկանշային իմաստ)
     • Որոշ լրատվամիջոցներ հերքում էին այդ լուրերը: (որոշ֊անորոշ, հատկանշային իմաստ)
• Որոշյալ և անորոշ դերանունների մասին

Կետերը փոխարինի՛ր տրված դերանուններով: Ուշադրություն դարձրո՛ւ
կետադրությանը:
Ով, ինչ, երբ, որտեղ, ինչքան:
Ինչքա՞ն է ջուր հավաքվում այս փոսում:
Ինձ հետաքրքրում է, թե ով է ջուր հավաքվում այս փոսում:
Ի՞նչ պետք է անեն՝ տարածքի գեղեցկությունը պահպանելու համար:
Իրենք էլ չգիտեն, թե ինչ պետք է անեն տարածքի գեղեցկությունը պահպանելու համար:
Ո՞վ պետք է վերականգնի հատված անտառները:
Ձեզ հարց տվե՞լ եք, թե ով պետք է վերականգնի հատված անտառները:
Ինչքա՞ն ժամանակ է պետք՝ ամեն ինչ վերականգնելու համար:
Ճարտարապետին հարցնում են, թե ինչքան ժամանակ է պետք ամեն ինչ վերականգնելու
համար:
Ի՞նչ այդպես գրավեց քո ուշադրությունը:
Ցո՛ւյց տուր տեսնեմ, թե ինչ այդպես գրավեց քո ուշադրությունը:
Ե՞րբ ես պատմելու քո վերջին ճամփորդության մասին:
Գոնե ասա՛, թե երբ ես պատմելու քո վերջին ճամփորդության մասին:

Հարցական և հարաբերական դերանուններ

• Քննարկում ենք և վերհիշում.
  • անձնական դերանունները
  • ցուցական դերանունները
• Կատարում ենք առաջադրանքները:
  1. Հարցական դերանունները փոխարինի՛ր ես, դու, նա, ինքը, մենք, դուք, նրանք անձնական դերանունների համապատասխան ձևերով:
     • Ո՞վ եկավ: Նա եկավ;
     • Ո՞ւմ պայուսակը: Իմ պայուսակը
     • Մոտենալ ո՞ւմ : Մոտենալ ձեզ
     • Հեռանալ ումի՞ց: Հեռանալ քեզնից։
     • Հիանալ ումո՞վ: Հիանալ նրանով
  2. Պարզի՛ր, թե Ա և Բ նախադասություններում ընդգծված դերանուններն ինչո՞վ են տարբերվում:
     • Ա. Որքա՞ն հարստություն է թաղվել ծովի խորքերում առաջին նավի խորտակման օրվանից:
     • Բ.Ոչ ոք չի կարող ստույգ ասել, թե որքան հարստություն է թաղվել ծովի խորքերում առաջին նավի խորտակման օրվանից:
     • Ա. Ե՞րբ են ձկները խավիար դնում:
     • Բ. Ուզում եմ պարզել, թե երբ են ձկները խավիար դնում:
     • Ա. Խեցու մեջ մարգարիտն ինչպե՞ս է գոյանում:
     • Բ. Ես նոր եմ իմացել,թե խեցու մեջ մարգարիտն ինչպե´ս է գոյանում:

Նշել ցուցական դերանունների կազմությունը:

սա, դա, նա, այս, այդ, այն, սույն, նույն, միևնույն, մյուս, այսպես, այդպես, այնպես, այսպիսի, այդպիսի, այնպիսի, նույնպիսի, այսքան, այդքան, այնքան, նույնքան, այսչափ, այդչափ, այնչափ, նույնչափ, այստեղ, այդտեղ, այնտեղ։

պարզ-սա, դա, նա, այս, այդ, սույն, նույն, մյուս
բարդ-միևնույն, այսպես, այդպես, այնպես, այսպիսի, այդպիսի, նույնպիսի, այսքան, այնքան, նույնքան, այսչափ, այդչափ, այնչափ, նույնչափ, այստեղ այդտեղ, այնտեղ։

Ընթերցում ենք և գտնում անձնական դերանունների գործածման տարբերությունները:

• —Ձեզ համար ամանորյա նվեր ընտրելն այնքան էլ հեշտ չի լինի,-նայելով երեխաներին՝ մտահոգված ասաց հայրիկը:

Ձեզ-տրական հոլով

• -Պարո´ն, Ձեզ ո՞վ է ներս թողել,-զարմացած ասաց փոքրիկը՝ նայելով տոնածառի մոտ թաքնված մորուքավոր ծերունուն:

Ձեզ-հայցական հոլով

• —Դուք հավատո՞ւմ եք, որ տասներկուսին հնչող զանգերը հրաշքներ են բերում, ընկերնե´ր:

Դուք-ուղղական հոլով

• —Դուք ինչպիսի՞ մարդ եք,որ չեք սիրում այդ հրաշաբեր տոնը,-զարմացավ էլֆը:

Դուք-ուղղական հոլով

• -Ասացին, որ նվերների հարցով դիմեմ հենց Ձեզ, Սա´նտա:

Ձեզ-տրական հոլով

• —Ձեզնով հիացա այն օրը, երբ տեսա, թե ինչպես եք օգնում հրաշքի սպասող մանուկներին,-խոստովանեց աղջիկը նրանց:

Ձեզնով-գործիական հոլով

Բոլոր նախադասություններում նույն դերնանունը գործածված է տարբեր հոլովներով։

Կատարում ենք առաջադրանքները:

1. Փորձի՛ր պատասխանել:
   • ա) ով ե՛րբ է ասում «ես»,
   • բ) ով ո՛ւմ է ասում «դու»,
   • գ) ո՛ւմ մասին է ասում «նա»:
2. Հոլովման աղյուսակում գրի՛ր տրված դերաննուների համապատասխան ձևերը  և պատասխանի՛ր հարցերին:
   • Ես, դու, նա, ինքը, մենք, դուք, նրանք, ո՞վ:
     • Ուղղական (ո՞վ)-Ես, դու, նա, ինքը, մենք, դուք, նրանք, ո՞վ
     • Սեռական (ո՞ւմ)-ինձ, քեզ, նրա, իր, մեր, ձեր, նրանց, ու՞մ
     • Տրական (ո՞ւմ)-ինձ, քո, նրա, իր, մեր, ձեր, նրանց, ու՞մ
     • Հայցական (ո՞ւմ)-իմ, քո, նրա, իր, մեր, ձեր, նրանց, ո՞վ
     • Բացառական(ումի՞ց)-ինձնից, քեզնից, նրանից, իրենից, միզնից, ձեզնից, նրանցից, ումի՞ց
     • Գործիական (ումո՞վ)-ինձնով, քեզնով, նրանով, իրենով, մեզնով, ձեզնով, նրանով, ումո՞վ
     • Ներգոյական (ո՞ւմ մեջ)- իմ մեջ, քո մեջ, նրա մեջ, իր մեջ, մեր մեջ, ձեր մեջ, նրանց մեջ, ու՞մ մեջ
3. Ո՞ր դերանունների սեռական և տրական հոլովներն են համընկնում:
4. Դերանուններից որո՞նց հոլովներն են նմանվում գոյականի համապատասխան ձևերին:
5. Ընդգծված գոյականները և հարցական դերանունները փոխարինի՛ր ես, դու, մենք, դուք դերանունների համապատասխան ձևերով :
   • Եղբոր խաղալիքն էր ջարդել:
   • Ընկերոջ ճառելն առաջին անգամ էր տեսնում:
   • Հանուն ընկերոջ ամբողջ ամառը մնաց շոգ քաղաքում:
   • Ո՞ւմ պարտեզն է օր օրի կանաչում ու գեղեցկանում:
   • Հանձնաժողովն ո՞ւմ տվեց մրցանակը:

• Քո խաղալիքն էր ջարդել:
• Քո ճառելն առաջին անգամ էր տեսնում:
• Հանուն քեզ ամբողջ ամառը մնաց շոգ քաղաքում:
• Ձեր պարտեզն է օր օրի կանաչում ու գեղեցկանում:
• Հանձնաժողովն քեզ տվեց մրցանակը: