Watch the video, Against the Law? , do the ex-es 1,2,4, slide 75
Destination C1 Vocabulary Change and Technology Unit 4/ slide 28

1. Match the words from box A to words from box B to make collocations.

A common — B sense, A legal — B statue, A major — B crimes, A minor — B misdemeanour, A prison — B sentence

2. All the actions in the list below are crimes somewhere in the world. Do you think they should be crimes? Is so, are they major crimes or minor misdemeanours? What punishment should they receive (if any) — a caution, a fine, a prison sentence?

• driving while sleeping
  I think this is a crime, more closely a minor misdemeanour. The punishment should be a fine.
• selling cabbage on a Sunday
  I don’t think this is a crime and shouldn’t be punished.
• building sandcastles on the beach
  I don’t think this is a crime and it shouldn’t be punished.
• forgetting your wife’s birthday
  I don’t think this is a crime, even though it’s a very bad action. It shouldn’t be punished.
• making funny faces at police dogs
  I don’t think this is a crime and it shouldn’t be punished.
• feeding the homeless
  I don’t think this is a crime and it shouldn’t be punished.

4. Decide if the following statements are true (T) or false (F).

1. British Members of Parliament can wear armour to work if they wish. T
2. The Italian police felt that flip-flops weren’t smart enough to be worn in public. T
3. Different states in the USA have different laws. T
4. The law about police dogs wasn’t intended to include funny faces. T
5. In 1644, the English government banned Christmas. F
6. Eating mince pies is still illegal in England. F

Կենսաբազմազանության կորուստը վերաբերում է որոշակի տարածքում կենսաբանական բազմազանության ցանկացած ասպեկտի կրճատմանը մահվան, ոչնչացման կամ մարդու ձեռքով հեռացման միջոցով:

Անտառահատումների տնտեսական ծախսերը Հայաստանում, ներառյալ ջերմոցային գազերի արտանետումները և էկոհամակարգային ծառայությունների կորուստը, գնահատվում են տարեկան ավելի քան 8 միլիոն դոլար:

Կենսաբազմազանությունը Հայաստանում ներառում է ավելի քան 200 ուտելի բուսատեսակ, 40 ուտելի սնկերի տեսակ, ավելի քան 1000 կերային բույս, 350 տեսակ մեղրատու բույսեր, 350 եթերակիր բույսեր, 120 ներկանյութեր, 100 վիտամիններ արտադրող բույսեր և 60 կաուչուկ արտադրող բույսեր: Բուսական աշխարհի մոտ 3%-ը (123 տեսակ) Հայաստանի տեղական էնդեմիկ է:

Կան անհետացած տեսակներ, և վտանգված են ավելի քան 400 բուսատեսակներ և 150 կենդանատեսակներ:

Հայաստանում կենսաբազմազանության առաջնային վտանգը աճելավայրերի կորուստն ու դեգրադացիան է մարդու գործունեության հետևանքով, ինչպիսիք են ինտենսիվ գյուղատնտեսությունը, անասնաբուծության զարգացումը, ուրբանիզացիան և արդյունաբերական ընդլայնումը, որոնք նույնպես նպաստում են հողի և ջրի աղտոտմանը: Կենսաբազմազանության կորուստն արագացել է վերջին հարյուրամյակի ընթացքում արդյունաբերության և գյուղատնտեսության զարգացման, անտառահատումների և էկոհամակարգերի շահագործման պատճառով: Այս անկման հիմնական գործոնները կապված են մարդու ազդեցության հետ, ներառյալ աճելավայրերի ոչնչացումը, գերշահագործումը, աղտոտվածությունը թափոններից և պարարտանյութերից, գերարածեցումը, ապօրինի անտառահատումները, զբոսաշրջության ընդլայնումը, ինվազիվ տեսակները, կլիմայի փոփոխությունը և ոռոգման վատ համակարգերը, որոնք հանգեցնում են հողի դեգրադացիայի:

Գործողություններ կատարելով այս մտահոգության համար՝ ՄԱԿ-ի Պարենի և գյուղատնտեսության կազմակերպությունը գործնական ցուցադրություն ունեցավ 2024 թվականին՝ կենտրոնանալով անտառների վերականգնման վրա: Այս նախաձեռնությունը զգալի առաջընթաց է հանդիսանում անտառների կայուն կառավարման և կենսաբազմազանության պահպանմանն ուղղված Հայաստանի հանձնառության մեջ: Քայքայված թավուտ անտառների ընտրովի բարելավմամբ՝ դրանք վերածելով ավելի բարձր որակի և կենսունակության անտառների, Հայաստանը կարող է բարձրացնել իր դիմադրողականությունը կլիմայի փոփոխության նկատմամբ, աջակցել կենսաբազմազանությանը և նպաստել գյուղական վայրերում կանաչ աճին:

Աղբյուրներ՝ 1, 2, 3, 4

Հասարակագիտություն 11-Իրավունքի հիմունքներ

Իրավական պատասխանատվության սկզբունքները

Իրավական պատասխանատվության սկզբունքն է օրինականությունը, որն ունի մի քանի կողմ: Դա պատասխանատվությունը վրա է հասնում հակաիրավական արարքների համար: Թե որ արարքներն են համարվում իրավախախտում, պետք է նախատեսված լինի օրենքով: Հակառակ դեպքում արարքն իրավախախտում չէ:

Իրավական պատասխանատվություն կարող է կրել մեղավոր և իրավագործունակ անձ: Ոչ իրավագործունակ անձը այն մարդն է, ով կատարել է հանցանք, սակայն իր հոգեկան վիճակի կամ տարիքի պատճառով չի գիտակցել գործողությունների իմաստը: Իրավական պատասխանատվությունը լրիվ չափով վրա է հասնում 18 տարեկանից: Սակայն որոշ իրավախախտումների համար այն կիրառվում է նաև մինչև չափահաս դառնալը՝ 16, 14 տարեկաններում:

Իրավական պատասխանատվության կիրառումը պետք է լինի հիմնավորված: Գործի հանգամանքները պետք է հաստատվեն ստուգված, հավաստի ապացույցներով:

Իրավական պատասխանատվության կիրառումը պետք է լինի անկողմնակալ: Պատասխանատվության ենթարկելու որոշումը համարվում է անկողմնակալ, եթե այն ընդունվել է օրենքի և հստակ չափանիշների հիման վրա, որոնք կախված չեն կիրառող մարմնի նախընտրություններից։ Բացի այդ, որոշումը պետք է հիմնված լինի իրավակիրառման ընթացքում անաչառորեն բացահայտված փաստերի վրա։

Ամեն մի իրավական պատասխանատվություն պետք է անհատականացվի: Դրա համար օրենսդիրն իրավունքի նորմերում սահմանում է հարաբերական-որոշակի կամ այլընտրանքային սանկցիաներ:

Մեկ իրավախախտման համար կարող է կիրառվել պատասխանատվություն միայն մեկ անգամ: Արգելվում է միևնույն հանցագործության համար կրկնակի դատապարտումը:

Պատասխանատվությունն արդյունավետ է ոչ թե դաճանությամբ ու խստությամբ, այլ անխուսափելիությամբ:

Իրավական պատասխանատվությունը պետք է լինի մարդասիրական: Ոչ մի հանգամանք և իրադրություն չի կարող դառնալ մարդու արժանապատվությունը նսեմացնելու հիմք: Ոչ ոք չպետք է ենթարկվի խոշտանգումնող վերաբերմունքի կամ պատժի:

Երկրաչափական պրոգրեսիայի բանաձև՝

2, 4, 6, 8, 16…

q = b₂/b₁ = 4/2 = 2
b₂ = ⩲√b₁ * b₃
b_n = q * b₁^(n-1)
b₅ = 2 * 2⁴ = 2 * 16 = 32

2. b₂ = ⩲√b₁ * b₃
x = √1 * 9 = √9 = 3

4. b₂ = ⩲√b₁ * b₃
x = √1 * 4 = √4 = 2

6. b₂ = ⩲√b₁ * b₃
x = √2 * 8 = √16 = 8

8. b₂ = ⩲√b₁ * b₃
x = √3 * 27 = √81 = 9

10. b₂ = ⩲√b₁ * b₃
x = √4 * 64 = √256 = 16

102. b₅ = 7
b₁ * b₉ = ?

b5 = b₁ * q⁴
b1 * b9 = b₁ * b₁ * q⁸ = b₁² * q⁸ = (b₁ * q⁴) ² = 7² = 49

104. b₄ = 6
b₁ * b₇ = ?

b4 = b₁ * q³
b₁ * b₇ = b₁ * b₁ * q⁶ = b₁² * q⁶ = (b₁ * q³)² = 6² = 36

106. b₃ = 7
b₁ * b₅ = ?
b₃ = b₁ * q²
b₁ * b₅ = b₁ * b₁ * q⁴ = b₁² * q⁴ = (b₁ * q²)² = 7² = 49

114. q = 4/-4 = -1
b₂ = b₁ * q
-4 = b₁ * (-1)
b₁ = 1 * 4 = 4

Թեմա՝ «Հայ ազգային-քաղաքական կյանքի վերելքը 1917թ․ Փետրվարյան հեղափոխությունից հետո»

• Ի՞նչ փոփոխություններ կատարվեցին Ռուսաստանում Փետրվարյան հեղափոխության արդյունքում։ Ներկայացրե՛ք իրադրությունը Անդրկովկասում և Կովկասյան ճակատում։

Առաջին համաշխարհային պատերազմի ընթացքում՝ 1917թ. փետրվարի 27-ին, Ռուսաստանում տեղի ունեցավ հաղթական հեղափոխություն, որը վերջ դրեց միապետական կարգերին: երկրում առաջացավ երկիշխանություն: Սակայն այդ խորհրդում մեծամասնությունը պետական կառավարումը կամովին հանձնեցին առաջադեմ բուրժուազիային: Մարտի 2-ին ձևավորվեց Ռուսաստանի բարձրագույն գործադիր նոր իշխանություն՝ Ժամանակավոր կառավարությունը:

Հեղափոխական ալիքը հասավ Անդրկովկաս, տարածվեց նաև Հայաստանում: Նոր իշխանության վարչական մարմիններ հաստատվեցին նաև Անդրկովկասում:

Ապրիլի դրությամբ Կովկասյան ճակատի հայկական հատվածում կռվում էր ռուսական 5, իսկ պարսկական հատվածում՝ 2 կորպուս: Այսինքն՝ 232 հազար զինվորական:

• Ի՞նչ քայլեր ձեռնարկեց Ժամանակավոր կառավարությունը Հայկական հարցի լուծման ուղղությամբ։ Համեմատե՛ք հայերի նկատմամբ միապետական Ռուսաստանի և Ժամանակավոր կառավարության վարած քաղաքականությունը։

Ռուսաստանի նոր կառավարությունը առաջին ութ ամիսներում չբացահայտեց իր ծրագիրը Հայաստանի ապագայի հարցում: Սակայն հետո հրապարակվեց Ժամանակավոր կառավարության որոշումը Արևմտյան Հայաստանի գրավված տարածքում կառավարման նոր ձև մտցնելու մասին: Նոր իշխանությունն արմատապես փոխեց Ռուսաստանի վերաբերմունքն Արևմտյան Հայաստանի ու հայերի նկատմամբ և սկսեց հայանպաստ քաղաքականություն իրականացնել: Պաշտոնապես ճանաչվեց Օսմանյան կայսրությունից նվաճված տարածքի հայկական մասը՝ որպես վարչական առանձին միավոր՝ <<Թուրքահայաստան>> անունով:

Ժամանակավոր կառավարությունը երկրամասի իշխանություններին հրահանգում էր՝ բոլոր հայերին, ովքեր պատերազմի ժամանակ կամ էլ դրանից առաջ փախել են այդ տարածքից, ինչպես նաև նախկին թուրքահպատակ հայերին, թույլատրել վերաբնակվելու հայկական երեք մարզերում՝ Էրզրում, Վան, Խնուս, որոնք գրավված էին:

• Ներկայացրե՛ք Արևմտահայերի ազգային խորհրդի ստեղծման նշանակությունը։ Հայաստանի վերականգնման նպատակով ի՞նչ քայլեր իրագործվեցին։

Անդրկովկասում ապաստան գտած մոտ 300 հազար արևմտահայ գաղթականությունը, ոգևորվելով Ռուսաստանի նոր վերաբերմունքից, սկսեց կազմակերպել: Երևանում մայիսին կայացավ արևմտահայերի առաջին համագումարը: Ընդունվեցին որոշումներ մի շարք կարևոր հարցերի վերաբերյալ:

Վանի, Խնուսի և Էրզրումի մարզերում ձևավորվեցին և սկսեցին գործել Արևմտահայ ազգային խորհրդի տեղական կազմակերպությունները: Հայկական կազմակերպությունները մեծ գործ կատարեցին Հայրենիքի ավերված բնակավայրերը վերականգնելու և վերաբնակեցնելու ուղղությամբ: Աշնան վերջերին հայկական մարզերում մոտ 300 հազար հայ բնակչություն կար: Հայերից կազմակերպվում էին միլիցիայի ջոկատներ ու կամավորական խմբեր, որոնք հենարան դարձան Հայաստանի վերականգնման գործի համար:

• Ցո՛ւյց տվեք հայ քաղաքական կուսակցությունների դիրքորոշումը պատմական նոր իրադրությունում։

Հայ ազգային կուսակցությունները, սոցիալ-դեմոկրատական ու ազատական ուղղությունների ներկայացուցիչները օրինական գործունեության հնարավորություն ստացան:

Հայ հեղափոխական դաշնակցությունը նոր իշխանություններից պահանջում էր գործնականում ապահովել ազգերի ինքնորոշման իրավունքը և իրավահավասարությունը, ստեղծել ազգային կրթական և մշակութային կյանքի ազատ զարգացման պայմաններ: ՀՅԴ առաջնահերթ խնդիրը Հայկական հարցի լուծումն էր:

Հնչակյանների գործունեությունը ևս հիմնականում կենտրոնացած էր Հայկական հարցի շուրջ: Նրանք Արևմտյան Հայաստանի հարցի լուծումը համարում էին Թուրքիայից անջատ ինքնավար Հայաստանի ստեղծումը:

Երկրամասի հայ ազատական-ժողովրդավարական ուղղության ներկայացուցիչները համախմբվել էին <<Մշակ>> թերթի շուրջը: Մշականները մարտին ստեղծեցին Հայ ժողովրդական կուսակցությունը՝ ՀԺԿ, որը համարում էր, որ Հայկական հարցը պետք է լուծում ստանա միջազգային վեհաժողովում՝ համաձայն արևմտահայերի ձգտումների:

Հեղափոխություններից հետո երկրամասում քաղաքական լուրջ դեր ստանձնեց նաև Սոցիալիստ հեղափոխականների (էսէռներ կուսակցությունը:)

• Լուսաբանե՛ք Արևելահայ ազգային խորհրդի ստեղծման գործընթացը։ Ի՞նչ նշանակություն ունեցավ Հայոց ազգային խորհրդի ստեղծումը։

Արևելահայերի ներկայացուցչական համաժողովը՝ Հայոց ազգային համախորհրդակցությունը, տեղի ունեցավ Թիֆլիսում սեպտեմբերից հոկտեմբերը, որի ժամանակ քննարկվել են բազմազան հարցեր: Ըստ համախորհրդակցության որոշման, ձևավորվեց 35 անդամներից կազմված օրենսդիր մարմին՝ Ազգային ժողով: Վերջինս իր կազմից ընտրեց 15 հոգուց կազմված գործադիր մարմին՝ Հայոց ազգային խորհուրդ: Մեծամասնություն էին կազմում ՀՅԴ անդամները:

Հայոց ազգային խորհրդի հիման վրա հետագայում ձևավորվեցին Հայաստանի Հանրապետության պետական մարմինները

Թեմա 14՝ Աշխարհաքաղաքականության գործոնները.
ա/ Պետությունների բնական ռեսուրսներով  ապահովվածությունը որպես աշխարհաքաղաքական գործոն
բ/ Միջազգային հաղորդակցության ուղիները որպես աշխարհաքաղաքական գործոն
Դասագիրք՝ Հասարակագիտություն-11․ էջ 229-232/

Առաջադրանք
1․ Ո՞ր բնական ռեսուրսներն են համարվում աշխարհաքաղաքական գործոն։

Երկրագնդի վրա ռեսուրսները բաշխված են անհավասարաչափ, ուստի բնական ռեսուրսների քանակն ու որակը հաճախ դառնում են քաղաքական գործոն, ազդում պետությունների հարաբերությունների վրա և նույնիսկ պատերազմի պատճառ դառնում: Այդպիսի ռեսուրսների օրինակներն են՝ գազը, նավթը, ջուրը, ածուխը և այլն:

2․ Աշխարհաքաղաքական կարևոր գործոն է նաև քաղցրահամ ջուրը։ Ցույց տվե՛ք դա մեր տարածաշրջանի օրինակով։ Տարածաշրջանի ո՞ր երկրները կարող են ջրային ռեսուրսները դարձնել քաղաքական ազդեցության միջոց։

Ջուրը տարածաշրջանում չի բավարարում ոջոգման, խմելու համար: Համեմատաբար նպաստավոր պայմաններում են տարածաշրջանի այն երկրները, որոնք տիրապետում են տարածաշրջանի խոշոր գետերի ակունքներին: Այդպիսի երկրներ են Թուրքիան, Վրաստանը և Հայաստանը: Թուրքիան վերահսկում է Եփրատ և Տիգրիս գետերի վերին հոսանքները, որոնք մեծ նշանակություն ունեն Սիրիայի և Իրաքի համար: Վրաստանը վերահսկում է Կուր գետը, որից կախված են Հայաստանը և Ադրբեջանը: Իրանը վերհսկում է Արաքս գետի մի մասը, որը ջուր է մատակարարում Հայաստանին, Ադրբեջանին և Թուրքիային:

3․ Միջազգային հաղորդակցության ուղիները մշտապես պայքարի առարկա են եղել/են պետությունների միջև։ Մեր օրերում ինչպե՞ս են կարգավորվում այդ ուղիների օգտագործումը

Աշխարհի հզոր պետությունները միշտ էլ պայքարել են միջազգային հաղորդակցության ուղիների վերահսկողության համար։ Ժամանակակից աշխարհում գերակշռում է այն մոտեցումը, որ այդ ուղիները չպետք է գտնվեն որևէ մեկ երկրի մենաշնորհի տակ, այլ դրանց օգտագործումը պետք է կարգավորվի միջազգային պայմանագրերով։

First impressions can be quite important in many different settings, but they’re particularly impactful in the professional world. Whether in job interviews, client meetings, or sales, making a positive first impression can significantly influence your career. Since people often remember the beginnings of things more than what follows, a strong first impression makes you more memorable and unique among the many others they meet.

A first impression is an opinion formed within a minute or two, based largely on assumptions and physical observations. People’s assumptions often dictate or at least influence their behavior, which means a first impression can shape how someone views and treats you for a long time. If your first impression communicates positive traits, it can lead to further positive assumptions about you.

Human beings are built to size each other up quickly, relying on external factors such as facial shape, vocal inflection, attractiveness, and general emotional state. Once people form an initial impression, they tend to get attached to it and find it difficult to change their opinion, even when presented with evidence to the contrary.

Վահան Տերյան (իսկական անունը՝ Վահան Սուքիասի Տեր-Գրիգորյան)՝ նշանավոր հայ բանաստեղծ ու հասարակական գործիչ։ Նա հայ գրականության ամենանուրբ, խոր  ու եթերային բանաստեղծն է։ Ծնվել է 1885թ հունվարի 28-ին (կամ փետրվարի 8-ին) Գանձա գյուղում՝ հոգեւորականի ընտանիքում։ Ավարտում է Լազարյան ճեմարանը 1906թ, այնուհետեւ ընդունվում Մոսկվայի համալսարան, որից կարճ ժամանակ հետո ձեռբակալվում է հեղափոխական գործունեության համար ու նետվում Մոսկվայի Բուտիրկա բանտը։

Վահան Տերյանը երկու անգամ ամուսնացել է: Նրա առաջին կինը Սուսաննան էր, որը, ինչպես պարզվում է, հիվանդ էր թոքախտով և վարակում է նաև ամուսնուն: Նրա երկրորդ կինը Անահիտն էր: 18-ամյա այս աղջիկը ամուսնանում է իրենից 14 տարով մեծ ու թոքախտով հիվանդ Տերյանի հետ՝ նրան օգնելու, փրկելու հաստատակամությամբ:

Բանաստեղծը ակտիվ էր նաև քաղաքական դաշտում, համոզված էր, որ մտավորականը պետք է կողքից չնայի հանրային կարևոր իրադարձություններին, այլ դրանք կերտողը լինի:

Նա փոխնախարարի բարձր պաշտոն է զբաղեցրել 1917-19թթ․ բոլշևիկյան կառավարությունում՝ ուղիղ շփում ունենալով Ստալինի, Լենինի, Տրոցկու հետ։ Այս ընթացքում հանուն հայրենիքի նա կատարել է քայլեր, որոնց համար կարող էր կյանքով հատուցել։

Տերյանը փորձում է լուծել Արևելյան Հայաստանի խնդիրը, պնդում է, որ ռուսական զորքը Արևմտյան Հայաստանից դուրս չբերեն, բայց հերթական անգամ խաբվում է:

Նա այս մթնոլորտում գնդակահարումից փրկեց հայ մտավորականների, 6 միլիոն ռուբլի է տրամադրել Աստրախանի հայ գաղթականներին, երբ այս գումարը Հյուսիսային Կովկասում բոլշեվիզմ կառուցելու համար էր:

Տերյանը ակտիվորեն մասնակցում է բոլշևիկյան հեղափոխությանը հաջորդած քաղաքացիական պատերազմին։ Լենինի ստորագրությամբ մանդատով մասնակցում է Բրեստի խաղաղ պայմանագրի ստորագրմանը։

1919 Տերյանը՝ լինելով Համառուսական Կենտրոնական Գործկոմի անդամ, առաջադրանք է ստանում մեկնել Թուրքեստան (այժմյան միջինասիական հանրապետություններ), սակայն ծանր հիվանդության պատճառով ստիպված է լինում մնալ Օրենբուրգում, ուր եւ վախճանվում է 1920թ հունվարի 7-ին։

Աղբյուրներ՝ 1, 2, 3