Navigate Reading Rules at work/slide 69/ Most European Companies Ban Work Emails Outside working hours, slide 69, ex-es 4,
Try to make up a rule / strange, funny, creative,fair or unfair/ for the office, school..

4. Choose the correct options to complete the sentences.

1. Employers have been accused of taking advantage of their employees.
2. Employer’s expectations have been blamed for increasing working hours.
3. As a result, the government has prohibited employers from contacting workers outside office hours.
4. However, the new rules will not apply to all jobs.
5. Lawyers whose clients count on them at all times, will still be available out of hours.

A school rule

Every day students must sleep after lunch, like in kindergardens.

Հասարակագիտություն 11-Իրավունքի հիմունքներ

Դատական իշխանության համակարգը Հայաստանում․ Դատարան, Արդարադատություն, Փաստաբանական գործունեություն, Դատախազություն, ոստիկանություն

Դատական իշխանությունը դատարաններին պատկանող բացառիկ իրավունքն է հատուկ կարգով քննել և լուծել իրավական վեճերն օրինականության, մարդու իրավունքների պաշտպանության նպատակով:

Դատարանը պատասխանատու է արդարադատություն իրականացնելու համար։ Այն գործում է օրենքի հիման վրա և քննում է քաղաքացիական ու քրեական գործեր։ Դատավորները լսում են կողմերին, ուսումնասիրում ապացույցները և կայացնում որոշումներ՝ ապահովելով արդարություն։ Դատարանները նաև վերահսկում են օրենքների ճիշտ կիրառումը և պաշտպանում մարդկանց իրավունքները։

Արդարադատությունը իրականացնում է միայն դատարանը՝ օրենսդրական պահանջների ու ընթացակարգի խստագույն պահպանմամբ, և ուղղված է դատական գործեր քննելուն և լուծելուն: Դրա սկզբունքները ելակետային, առանցքային դրույթներ են, որոնք դրված են դատավարական գործոնեությունը կարգավորող օրենքների հիմքում:

Փաստաբանական գործունեությունը ոչ կառավարական հատուկ կազմակերպություն է, որն իրավաբանական օգնության միջոցով իրականացնում է մարդու իրավունքների խախտումների կանխումը, դրանց պահպանման համար երաշխիքների ստեղծումը, կենսագործման ճանապարհին եղած արգելքների վերացումը:

Դատախազությունն այլ պետական մարմիններից անկախ գործող, միասնական կենտրոնացված համակարգ է, որը ղեկավարում է գլխավոր դատախազը:

Ոստիկանությունը գործադիր իշխանության համակարգի պետական կառավարման մարմին է, որն իր առջև դրված խնդիրներն իրականացնելիս ունի օրենքով սահմանված հարկադրանք կիրառելու իրավունք:

Իրավաբանական տերմինների բառարան

Իրավաբանական տերմինների բառարանից դուրս գրել 5 իրավաբանական տերմին։

Ինկասացիա — կանխիկ դրամի և այլ արժեքների միջբանկային փոխադրումները, բանկերում դրանց ընդունման և հանձնման գործընթացը

Ցիստեռն — շարժական անոթ, մշտապես ամրացված վագոնի, ավտոմեքենային, կամ փոխադրման այլ միջոցներին, նախատեսված գազային, հեղուկ և այլ նյութերի փոխադրման և պահման համար

Աերոդրոմ — հողային տարածքը կամ ջրային տարածքը, որը նախատեսված է այդ տարածքում օդանավերի ժամանման, մեկնման և երթևեկության նպատակներով

Ոչ կանոնավոր փոխադրում` կազմակերպությունների կամ քաղաքացիների առանձին պատվերներով իրականացվող փոխադրում, որի իրականացման պայմանները յուրաքանչյուր դեպքում որոշվում են պատվիրատուի և փոխադրողի փոխհամաձայնությամբ

Ձայնային ճնշում — ձայնային տատանումների հետևանքով առաջացող օդի կամ գազի ճնշման փոփոխական բաղադրիչ

Թեմա՝ «Հայոց Մեծ եղեռնը»

• Ե՞րբ և որտե՞ղ էր կայացվել հայերին բնաջնջելու երիտթուրքերի որոշումը։ Պարզաբանե՛ք հայերի ցեղասպանության պատճառները։ Ի՞նչ դեր է խաղացել Բ․ Շաքիրի գլխավորած կազմակերպությունը հայկական ջարդերի իրագործման մեջ։

Հայերի ոչնչացման ծրագիրը երիտթուրքերի կուսակցությունը հաստատել էր 1910-1911թթ. Սալոնիկում կայացած գաղտնի խորհրդակցությունների և ժողովների ընթացքում: Այսինքն՝ հայերի հայրենազրկման և ոչնչացման ծրագիրը պետականորեն մշակվել ու նախապատրաստվել էր օսմանյան Թուրքիայի կողմից մինչև Առաջին աշխարհամարտը:

Հայերի բնաջնջումով, ըստ այդ ծրագրի, կփակվեր նաև Հայկական հարցը: Հայերի ցեղասպանություն պատճառների շարքում դեր է խաղացել նաև տնտեսական գործոնը: Հայ արդյունաբերողներն ու դրամատերերը կարողացել էին խոշոր կապիտալ կուտակել: Հայերի բնաջնջմամբ թուրքերը ազատվում էին անցանկալի մրցակիցներից ու տիրանալու նրանց ֆինանսական միջոցներին ու ունեցվածքին:

Երիտթուրքերի պարագլուխներից Բեհաէդդին Շաքիրի անմիջական ղեկավարությամբ ստեղծվաած <<Հատուկ կազմակերպություն>> մարմինը: Այստեղ հիմնականում ընդգրկվեցին բանտերից ազատված և քրեական անցյալ ունեցող հանցագործներ:

• Ներկայացրե՛ք Մեծ եղեռնի իրականացման փուլերը։ Ե՞րբ սկսվեցին համատարած կոտորածներն ու տեղահանությունը։

Հայերի ոչնչացման ծրագիրն գործադրվեց ամբողջ արևմտահայության նկատմամբ: Հայոց ցեղասպանության այդ փուլը հայտնի է Մեծ եղեռն անունով:
Երիտթուրքերն իրենց ծրագիրն իրականացրին քայլ առ քայլ: Սկզբնական ամիսներին հայերի կոտորածներ տեղի ունեցան Կովկասյան ճակատի մերձակա գոտում:

Թուրքական իշխանությունը նախ և առաջ ուզում էր վերացնել հայերի կռվելու ունակ ներուժը: Օսմանյան բանակ էր զորակոչվել ավելի քանի 300 հազար հայ: Շուտով նրանց մեկուսացնում են և խումբ առ խումբ վերացնում:

Մյուս քայլով երիտթուրքերը նպատակադրվել էին վերացնել հայության ազգային, քաղաքական և հոգևոր ղեկավար ուժերին ու գործիչներին: Առաջին ձերբակալությունները տեղի են ունենում 1914թ. հոկտեմբերին: 1915թ. ապրիլի 11 (24) և հաջորդած օրերին Կ. Պոլսում կալանավորվեց 2300-ից ավելի մարդ: Աքսորված հայ մտավորականների մեծամասնությունը դաժանորեն սպանվեց: Քչերը միայն փրկվեցին:

1915թ. ապրիլից սկսվեց նաև ցեղասպանական մեծածավալ գործողությունը. հայությունը ենթարկվեց կոտորածների, բռնի տեղահանության և աքսորի: Հարյուր հազարավոր հայերի կոտորեցին, մեծ թվով բռնի տեղահանվածներ սպանվեցին աքսորի ճանապարհին: Ողջ մնացածները հասան համակենտրոնացման ճամբարներ: Ցեղասպանությունը շարունակվեց նաև հաջորդ տարվա ընթացքում: Իրականացվում էր նաև հայերի բռնի մահմեդականացում:

Մեծ եղեռնը սկսվել է 1914թ. հոկտեմբերին և շարունակվել մինչև 1916թ. ամառը: 2,5 միլիոն հայերից 1,5 միլիոնը դարձավ Մեծ եղեռնի զոհ:

• Թվարկե՛ք Արևմտյան Հայաստանի և կայսրության այն բնակավայրերը, որտեղ կազմակերպվել են ինքնապաշտպանական մարտեր։ Նկարագրե՛ք մարտերը և վերհանե՛ք դրանց պատմական նշանակությունը։

Առաջին ինքնապաշտպանական կռիվները տեղի ունեցան Վանի նահանգում: Դրանք նաև տեղի ունեցան Շատախ գավառում, Վան քաղաքում, Տարոնում, Մուշում, Սասունում, Շապին Կարահիսարում, Սուետիա գավառում, Եդեսիայում և այլն:

Հայերը կարողացան որոշ քաղաքներում և գյուղերում զինված դիմադրություն կազմակերպել, որի արդյունքում տասնյակ հազարավոր մարդիկ փրկվեցին:

Թեմա 12՝ Ազգային շահեր
ա/ «Ազգ» հասկացության քաղաքական կողմերը
բ/ «Ազգային շահ» հասկացության քաղաքական բնութագրիչները
գ/ Ազգային շահերի դասակարգումը
Դասագիրք՝ Հասարակագիտություն-11, էջ 217-220

Առաջադրանք

1․ Փորձե՛ք բնորոշել «Ազգային շահ» հասկացությունը։

<<Ազգային շահ>> հասկացությունը ցույց է տալիս, թե ինչն է օգտակար և լավագույն որևէ երկրի (ժողովրդի) համար և՛ երկրի ներսում, և՛ մյուս պետությունների հետ ունեցած հարաբերություններում:

2․ Ի՞նչ գործոններ են ազդում ազգային շահերի ձևավորման վրա։

Ազգային շահերի ձևավորման վրա ազդում են տնտեսական, սոցիալական, ռազմական, քաղաքական և այլ գործոններ: Նաև որոշում է տվյալ ժողովրդի, երկրի ազգային պատմական փորձի բովանդակությունն ու բնույթը:

3․ Ի՞նչ խմբերի են բաժանվում ազգային շահերն ըստ իրենց նշանակության։ Ազգային ո՞ր շահերն են անվանում գլխավոր կամ հիմնական։

Ազգային շահերը տարբերվում են իրենց նշանակությամբ: Դրանք կարող են լինել՝

• կենսականորեն կարևոր (կամ գլխավոր) և երկրորդական
• երկարատև և ժամանակավոր

Գլխավոր ազգային շահերը որոշվում են կարևորագույն աշխարհաքաղաքական բնութագրիչներով՝ տվյալ պետության տեղն ու դերը միջպետական հարաբերությունների համակարգում, նրա վարկանիշները, ռազմական հզորությունը, իր ինքնիշխանությունը պաշտպանելու և դաշնակիցների անվտանգությունը երաշխավորելու կարևորությունները և այլն:

Navigate Reading Finders Kippers /slides 67-68
Navigate slide 68, ex-es 5,6

5. Match the highlighted words in the blog post to meanings 1-8.

1. things that people have left in public place by accident — lost property
2. against the law — illegal
3. give or be a good reason for something — justify
4. the facts and events that affect what happens in a particular situation — circumstances
5. a court sentence — where you will go to jail only if you commit another crime within a specified time — suspended sentence
6. by chance, not planned — accidentally
7. left and no longer wanted or needed — abandoned
8. small things that you own which are worth a lot of money — valuables

6. Complete the sentences about the couple who found the gold coins, using vocabulary from exercises 3 and 5.

1. According to the report, the coins are two hundred years old, so the owner must be dead.
2. The coins were lost or abandoned two hundred years ago and were only found accidentaly.
3. The coins may be from a bank robbery or something else illegal.
4. In these circumstances, the coins ought to be in a museum.
5. It wouldn’t matter if the coins were only claimed a small amount, but they’re very valuable.
6. The couple should get a suspended sentence instead of getting to keep the coins.

21. a4 — a2 = 8

a4 = a1 + (4 — 1)d = a1 + 3d

a2 = a1 + (2 — 1)d = a1 + d

a1 + 3d — (a1 + d) = 8

a1 + 3d — a1 — d = 8

2d = 8

d = 4

23. a5 — a2 = 24

a5 = a1 + (5 — 1)d = a1 + 4d

a2 = a1 + (2 — 1)d = a1 + d

a1 + 4d — (a1 + d) = 24

a1 + 4d — a1 — d = 24

3d = 24

d = 8

25. a6 — a4 = -8

a6 = a1 + (6 — 1)d = a1 + 5d

a4 = a1 + (4 — 1)d = a1 + 3d

a1 + 5d — (a1 + 3d) = -8

a1 + 5d — a1 — 3d = -8

2d = -8

d = -4

27. a8 — a5 = 27

a8 = a1 + (8 — 1)d = a1 + 7d

a5 = a1 + (5 — 1)d = a1 + 4d

a1 + 7d — (a1 + 4d) = 27

a1 + 7d — a1 — 4d = 27

3d = 27

d = 9

29. a2 — a6 = 8

a2 = a1 + (2 — 1)d = a1 + d

a6 = a1 + (6 — 1)d = a1 + 5d

a1 + d — (a1 + 5d) = 8

a1 + d — a1 — 5d = 8

-4d = 8

d = -2

31. a4 + a6 = 10   a5=?

a5 = 10/2 = 5

33. a6 + a8 = 8  a7 = ?

a7 = 8/2 = 4

A few years ago there was a very popular video on the internet about stopping animal testing. The name of the video was “Save Ralph” and some people may remember it. It sparked debates about animal testing, whether it should be banned or not.
Over 115 million animals including mice, rats, birds, fish, rabbits, guinea pigs, farm animals, dogs, cats and primates are used and killed in laboratories. There are many debates about whether it should be stopped or not. Some people say that animal testing is necessary for developing new products that are safe for human use, but some argue, saying that it’s inhumane and cruel. Some people view animals as equals and companions, while some put themselves above animals, either based on religious beliefs or their high position on the evolutionary chart. Here are my main arguments regarding the stopping of animal testing.

The first and most important con is that the testing is not reliable most of the time. Less than 2% of human illnesses occur naturally in animals, making animal testing an unreliable method for studying most diseases. Animal tests and human results agree less than half of the time. 94% of drugs that pass animal tests fail in human clinical trials and sometimes are dangerous for humans. Here is an example of this — there was a sleeping pill thalidomide, which when tested on animals, including pregnant ones, showed no issues. But on humans it caused 10,000 babies to be born with severe deformities.
Another example is the arthritis drug Vioxx that showed that it had a protective effect on the hearts of mice, yet the drug went on to cause more than 27,000 heart attacks and sudden cardiac deaths on humans.

Animal testing, historically, may have benefited humans to some degree, but today, the animal testing models are obsolete, especially when there are more accurate methods available that do not require the pain and torture of animals. The first one is called in vitro testing, where scientists grow human cells in tubes or petri dishes and test products on those. Technological advancements in 3D printing allow the possibility for tissue bioprinting. If needed to be tested on eyes, there is a product called Eyetex, which resembles the way eyes react to products. And lastly it can be done on a computer to stimulate and estimate potential damage.

And of course it should be obvious that animal testing is cruel and evil. The pain and suffering that experimental animals are subject to is not worth any benefits to humans. Animals feel pain in many of the same ways that humans do; in fact, their reactions to pain are identical. When animals are used for product toxicity testing or laboratory research, they are subjected to painful and sometimes deadly experiments. Two of the most commonly used tests are the Draize test and the LD50 test, both of which are famous for the intense pain and suffering they cause to experimental animals.

In conclusion, I think our world has had so much technological and scientific development, that animal testing is not necessary and should be banned. There are many alternatives that are cheaper and more reliable, also not affecting a living creature’s life or even stopping it. Doing cruel things to animals is never justified, they have as much rights to living peacfully and pain free as we do. At the end of the day, humans are animals too, and we have a responsibility to treat other living beings with compassion.

Թվաբանական պրոգրեսիա

Բանաձև՝ an = a1 + (n-1) * d

a5 = -2 + (5-1) * d

d = a2 — a1 = 4-(-2) ‎ = 6

a5 = 22

a2 = -3 + (6-1) * d

d = a2 — a1 = 1-(-3) ‎ = 4

a2 = 11

a4 = -1 + (4-1) * d

d = a2 — a1 = 3 — (-1) ‎ = 4

a4 = 11

7.a7 = 2 + (7-1) * d

d = a2 — a1 = 6 — 2 ‎ = 4

a7 = 26

a8 = 3 + (8-1) * d

d = a2 — a1 = 8 — 3 ‎ = 5

a8 = 38

11.a2 = a1 + (2-1)d = a1+d

a5 = a1 + (5-1)d = a1+ 4d

{a1 + d = 2  

{a1 + 4d = 11  

-3d = -9

d = -9/-3 = 3

13.a2 = a1 + (2-1)d = a1+d

a5 = a1 + (5-1)d = a1+ 4d

{a1+d = 6

{a1+4d = 18

-3d = -12

d = -12/-3 = 4

15.a3=a1 + (3-1)d = a1+2d

a5 = a1 + (5-1)d = a1+4d

{a1+2d = 4

{a1+4d = 14

-2d= -10

d = 5

Զարգացող երկրները բնապահպանական տեսանկյունից ամենախոցելին են։ Վատ ենթակառուցվածքները, աղտոտվածության բարձր մակարդակը և ռեսուրսների սահմանափակ հասանելիությունը հաճախ հանգեցնում են շրջակա միջավայրի վատ պայմանների, հետևաբար՝ վատ հանրային առողջության: Հայաստանը բացառություն չէ և տառապում է բնապահպանական խնդիրներից, ներառյալ բնական ռեսուրսների գերշահագործումը, շրջակա միջավայրի աղտոտումը, ապօրինի ծառահատումները և ջրային ռեսուրսների և թափոնների վատ կառավարումը:

Սրանք են ըստ ինձ 10 թվարկված ամենակարևոր էկոլոգիական խնդիրները Հայաստանում.

1. Օդի աղտոտվածություն
2. Սևանա լիճ
3. Ջրային ռեսուրսներ
4. Հանքարդյունաբերություն
5. Թափոններ
6. Անտառներ
7. Կլիմայի փոփոխություն
8. Կենսաբազմազանություն
9. Շինարարություն
10. Հողի որակ

Օդի աղտոտվածություն

Հայաստանն աշխարհի 22-րդ ամենաաղտոտված երկիրն է։ Երևանում մթնոլորտային օդի աղտոտվածությունը փոշով և ազոտի երկօքսիդով հաճախ գերազանցում է թույլատրելի սահմանային կոնցենտրացիան։

Երևանի մթնոլորտային օդի աղտոտման հիմնական աղբյուրներն են՝ շինարարություն, տրանսպորտ, հանքարդյունաբերություն, դեգրադացված հողեր, Նուբարաշենի աղբավայր, արտադրություն և էներգետիկա։

Սևանա լիճ

Ժամանակին աշխարհի ամենամեծ քաղցրահամ լճերից մեկը՝ Սևանա լիճը մարդկային տարբեր գործունեության պատճառով ջրի մակարդակի կայուն անկում և ջրի որակի անկում է ապրել: Սևանա լճի հետ կապված խնդիրների հետ մեկտեղ ջրի համատարած սխալ կառավարումը խորացնում է քաղցրահամ ջրի ճգնաժամը ողջ երկրում:

Ծովի մակարդակից 1900 մ բարձրության վրա գտնվող լճի ջրի որակը վատթարացել է տարբեր գործոնների պատճառով, այդ թվում՝ հանքարդյունաբերության, կոյուղաջրերի աղտոտվածության, ափերի երկայնքով անտառահատումների, ջրի մակարդակի տատանումների և ձկների պոպուլյացիայի նվազման պատճառով:

Ջրային ռեսուրսներ

Չնայած Հայաստանի ջրային պաշարները մեծ են, ենթակառուցվածքային թերությունները և ոչ ճիշտ վարքագիծը հանգեցնում են ջրի մեծ կորուստների: Մոտավոր հաշվարկներով Հայաստանի ջրամբարների ջրի 70%-ը կորչում է մինչև այն հասնի ֆերմերների արտերը։ Սա ավելի քան երկու անգամ գերազանցում է եվրոպական միջինը։ Այս կորուստները հիմնականում պայմանավորված են հնացած ենթակառուցվածքներով, որոնք թվագրվում են խորհրդային ժամանակաշրջանից:

Հանքարդյունաբերություն

Հանքարդյունաբերությունը Հայաստանի ամենամեծ բնապահպանական դժվարություններից է. Կառավարությունները չափազանց շատ են հույսը դրել խոշոր հանքարդյունաբերական ընկերությունների փողերի վրա, ինչը հանգեցնում է թույլ օրենքների և շրջակա միջավայրի և մարդկանց համար պատասխանատվության բացակայությանը: Արդյունքում բազմաթիվ հանքեր՝ թե՛ գործող, թե՛ լքված, գտնվում են շատ վատ վիճակում։ Հանքարդյունաբերությունից չափազանց մեծ կախվածություն կա, մինչդեռ մյուս ոլորտները մնում են թերզարգացած:

Թափոններ

Հայաստանի ներկայիս աղբավայրերը չեն համապատասխանում միջազգային, քաղաքաշինական, բնապահպանական կամ սանիտարական որևէ ստանդարտի։ Դրանք օգտագործվում են միայն աղբը կուտակելու համար, չունեն պատշաճ ցանկապատեր, մուտքային թափոնների հաշվառման համակարգ, աղբատար մեքենաների լվացման և ախտահանման սարքավորումներ և աղբը ծածկելու համար հող: Սա հանգեցնում է ինքնաբուխ այրման, որն առաջացնում է օդի, ջրի և հողի աղտոտում:

Անտառներ

Հայաստանի անտառները ժամանակին զբաղեցնում էին երկրի տարածքի 20%-ը, իսկ այսօր կազմում է 11%: Աղքատությունը, ի թիվս այլ գործոնների, եղել է այս բնական ռեսուրսների սպառման ամենամեծ նպաստողներից մեկը, քանի որ սոցիալ-տնտեսական խոցելի խմբերը դիմում են ապօրինի ձկնորսության, ապօրինի անտառահատումների և ապօրինի որսի՝ ապրուստի և եկամուտի որոնման համար: Այս աղքատությունն այնուհետև շահագործվում է կազմակերպված հանցավորության կողմից, և մենք ականատես ենք լինում երկրում ամենալայնածավալ անտառահատումների և գերձկնորսության:

Կլիմայի փոփոխություն

Կլիմայի փոփոխությունը ազդում է Հայաստանի վրա՝ ջերմաստիճանը բարձրանում է համաշխարհային միջինից ավելի արագ և տեղումների նվազում։ 1929-2016 թվականներին միջին ջերմաստիճանն աճել է 1,23°C-ով, մինչդեռ տարեկան տեղումները նվազել են 10%-ով։ 1990-2019 թվականներին միջին տարեկան ջերմաստիճանը բարձրացել է 0,9°C-ով։ Կանխատեսումները ենթադրում են, որ մինչև 2090-ական թվականները Հայաստանը կարող է տաքանալ 4,7 °C-ով, ինչը կհանգեցնի ավելի շատ երաշտների, ջրհեղեղների, սողանքների, վարելահողերի նվազմանը և բերքատվության նվազմանը, ինչը էականորեն կազդի էկոհամակարգերի, ջրի առկայության և սննդի արտադրության վրա:

Կենսաբազմազանություն

Հայաստանում կենսաբազմազանության հիմնական ուղղակի սպառնալիքը աճելավայրերի կորուստն ու դեգրադացիան է մարդու գործունեության արդյունքում, ներառյալ ծայրամասային հողերում գյուղատնտեսության և անասնաբուծության ինտենսիվ զարգացումը, քաղաքային և արդյունաբերական զարգացումը, ինչպես նաև հողի և ջրի աղտոտումը:

Շինարարություն

Շինարարության ծավալների ավելացմանը զուգընթաց Երևանում ավելացել է մթնոլորտային օդի փոշային աղտոտումը։ Այս հատվածից փոշու արտանետումները նվազեցնելու համար շենքերի և շինությունների կառուցման ժամանակ կառուցապատողը պետք է կազմակերպի շենքերի և շինությունների ծածկումը ցանցով, ապահովի օդի որակի մոնիտորինգի սարքավորումների տեղադրումը առցանց հարթակ հասանելիությամբ՝ համայնքի կողմից տվյալների ստուգաչափման հնարավորությամբ։ Մայրաքաղաքում մեր դիտարկումները ցույց են տալիս, որ ոչ բոլոր կառուցապատողներն են պատշաճ կերպով կատարում այդ պահանջները։

Հողի որակ

Կլիմայի փոփոխության պատճառով Հայաստանում տեղի է ունենում հողերի անապատացում, բնական տարածքների տեղաշարժ, ինչը հանգեցրել է հողերի դեգրադացիայի, լավագույն որակով հողերի աստիճանական անկմանը։ Սա ազդում է հողի բերրիության անկման վրա՝ էրոզիա, երկրորդային աղակալում և այլն։ Հայաստանի սևահողում հումուսի պարունակությունը միջին հաշվով վերջին մի քանի տասնամյակների ընթացքում նվազել է 1 տոկոսով։

Աղբյուրներ՝ 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11