Թեմա՝ «Հայ կամավորական շարժումը»

• Ի՞նչ ակնկալիքներ ունեին հայերը սկսված աշխարհամարտից։ Ինչպե՞ս սկիզբ առավ ու ծավալվեց կամավորական շարժումը։ Առաջին փուլում ո՞ր ջոկատները կազմվեցին․ թվարկե՛ք ջոկատների հրամանատարական կազմը։

Ռուսաստանը և Օսմանյան կայսրությունը կարևոր նշանակություն էին տալիս պատերազմի պարագայում հայերին իրենց կողմը ներգրավելու խնդրին: Հայ ժողովրդի առջև առաջացել էին հարցեր՝ ի՞նչ դորքորոշում բռնել, ի՞նչ գործելակերպի հետևել հայության, առաջին հերթին՝ արևմտահայության անվտանգությունն ապահովելու համար:

Կոցկասի իշխանությունը 1914թ. աշնան սկզբերին դիմեց որոշակի քայլերի՝ հայերի վերաբերմունքը Թուրքիայի դեմ պատերազմի դեպքում պարզելու համար: Մի քանի հանդիպումների արդյունքում պարզվեցին կողմերի դիրքորոշումները: Հայերը կամավորական խմբերով պետք է աջակցեին ռուսական զորամասերին: Հայ ղեկավար ուժերը հույս ունեին ռուսականզորքի օգնությամբ իրականացնել հայկական նահանգների և Կիլիկիայի ինքնավարության հաստատումը Ռուսաստանի հովանու ներքո: Այսպիսով՝ Հայոց ազգային բյուրոյի նպատակն էր Արևմտյան Հայաստանի ինքնավարության հաստատումը:

Այդ օրերին կովկասահայության մեջ տիրում էր ոգևորություն: Կազմակերպվում էին հավաքներ, ցույցեր, երիտասարդությունը պահանջում էր ակտիվորեն մասնակցել պատերազմին, ստեղծել կամավորական ջոկատներ: Ոչ ոք կասկած չուներ, որ ռուսական բանակը կարճ ժամկետում կգրավի Էրզրումը, Վանը, Բիթլիսը, և արևմտահայերը կփրկվեն սպառնացող աղեից:

1914թ. նոյեմբերի սկզբին արդեն ձևակերպվել էին կամավորական չորս ջոկատներ՝ I ջոկատը Սալմաստում էր, հրամանատարն էր Անդրանիկը, II ջոկատը կազմավորվեց Իգդիրում, հրամանատարն էր Դրոն, III ջոկատը Կաղզվանում էր, հրամանատարն էր Համազասպը, իսկ IV ջոկատը Սարիղամիշում էր, հրամանատարն էր Քեռին:

• Նշանավոր ի՞նչ ճակատամարտերի մասնակցեցին հայ կամավորները 1915-1916 թթ․։ Ովքե՞ր աչքի ընկան։

անդրանիկի ջոկատը մի շարք հաղթական կռիվներ մղեց թուրքական ուժերի դեմ: Հատկապես նշանավոր էր նրա տարած փայլուն հաղթանակը 1915թ. ապրիլին տեղի ունեցած Դիլմանի ճակատամարտում:

Դրոյի երկրորդ ջոկատը կռվեց Խնուս-Մուշի շրջանում: 1916թ. հունվարի 13-ին ջոկատը գրավեց Խնուսը, իսկ փետրվարի 2-ին մտավ Մուշ: Առաջին ջոկատը կռվում էր Արճեշի շրջանում: 1916թ. փետրվարին Անդրանիկն իր ջոկատով գրավեց Բիթլիսը:

Երրորդ՝ Համազասպի ջոկատը մեծ հաջողությունների հասավ Վանի, ապա՝ Խիզանի շրջանում: 1916թ. մարտին նրա կամավորները գրավեցին Խիզանը և թուրքական գերությունից ազատեցին 5000 հայերի:

• Վերհանե՛ք հայ կամավորական շարժման նշանակությունը։

Հայկական ջոկատները կարևոր ավանդ ներդրեցին ռուսական զորքի տարած մի շարք հաղթանակների գործում:

Կամավորական շարժումը հայ քաղաքական ուժերի և կազմակերպությունների կողմից ամենատարբեր գնահատականների է արժանացել: Անժխտելի է, որ այն Հայաստանի ազատագրության զինված պայքարի հաղթական ու փառավոր էջերից է: Անկախ այն հանգամանքից՝ կամավորական ջոկատները ստեղծվեին թե ոչ, երիտթուրքերը վաղօրոք ծրագրել էին Հայաստանի և Օսմանյան կայսրության հայության ցեղասպանությունը:

Շարժման կարևոր արդյունքներից մեկն այն է, որ, ինչպես նախատեսում էին շարժման ղեկավարները, կամավորական ջոկատների միջոցով դրվեցին ապագա անկախ Հայաստանի ազգային բանակի հիմքերը:

• Ինչու՞ հայ կամավորական ջոկատները վերածվեցին կանոնավոր զորամիավորների։

Հայ կամավորական ջոկատները աստիճանաբար դուրս էին եկել Ռուսաստանի <<թույլատրելիության>> շչջանակներից: Ռուսական իշխանությունները գիտեին հայերի ինքնավարական և անկախական ծրագրերի մասին, որոնց որոշեցին լուծարել: Սակայն հաջողվեց կամավորական ջոկատներից հայկական հրաձգային գումարտակներ ձևավորելու իրավունք ձեռք բերել:

1916թ. մարտ-օգոստոս ամիսներին տեղի ունեցավ կամավորական ութ ջոկատների վերակազմավորումը վեց գումարտակների, որոնք մտան ռուսական բանակի կազմը:

Հայոց պատմություն 11, 107-111

Թեմա 11՝ Արտաքին քաղաքականության կառավարումը
ա/ Խորհրդարանի արտաքին քաղաքական լիազորությունները
բ/ Արտաքին քաղաքականության կառավարման գործադիր մարմինները
գ/ Դիվանագիտությունը և Հյուպատոսությունը
Դասագիրք՝ Հասարակագիտություն-11, էջ 213-216

Առաջադրանք
Որո՞նք են՝
1․ Խորհրդարանի լիազորությունները արտաքին ոլորտում։

Արտաքին քաղաքականության նկատմամբ Ազգային ժողովն իրականացնում է խորհրդարանական վերահսկողություն, որոնց մեջ նախ մտնում է բյուջետայինը: Այնտեղ նախատեսված են նաև արտաքին քաղաքականության համար հատկացվող գումարները: Այն վերահսկում է պետական բյուջեի կատարման, ինչպես նաև օտարերկրյա պետություններից և միջազգային կազմակերպություններից ստացված փոխառությունների և վարկերի օգտագործման նկատմամբ:

Ազգային ժողովն իրավունք ունի անվստահություն հայտնել կառավարությանը արտաքին քաղաքական հարցերի պատճառով: Այն կարող է արտաքին քաղաքական հիմնախնդիրները պարզաբանել և լուծել: Ազգային ժողովում գործում է արտաքին քաղաքականության հարցերով մշտական հանձնաժողով: Այն ստեղծվում է ոլորտի օրենսդրական ակտերի նախագծերի և այլ հարցերի նախնական քննարկման, դրանց վերաբերյալ Ազգային ժողովին եզրակացություններ ներկայացնելու համար:

2․ Կառավարության լիազորությունները արտաքին ոլորտում։

Կառավարությունն օժտված է որոշակի իրավասությամբ արտաքին քաղաքականության ոլորտում: Քանի որ արտաքին քաղաքականության ընդհանուր ղեկավարությունն իրականացնում է նախագահը, ապա կառավարությունն այն մշակում և իրականացնում է նախագահի հետ համատեղ: Ընդ որում՝ արտաքին քաղաքականության, պաշտպանության և ազգային անվտանգության հարցերով կառավարության նիստ կարող է հրավիրել և վարել նաև նախագահը:

Արտաքին քաղաքականության անմիջական կառավարումն իրականացնում է արտաքին գործերի նախարարությունը (ԱԳՆ): ԱԳՆ — ն մշակում է արտաքին քաղաքականության ծրագրերը և դրանք ներկայացնում կառավարության քննարկմանը: ԱԳՆ — ն ամենօրյա կապի մեջ է երկրում դիվանագիտական ներկայացուցիչների հետ, ընդունում է պաշտոնական պատվիրակություններ և բանակցություններ վարում նրանց հետ: Նրա կարևորագույն խնդիրներից է միջպետական պայմանագրերի և համաձայնագրերի նախապատրաստումը և դրանք կառավարության քննարկմանը ներկայացնելը: ԱԳՆ — ն նաև արտասահմանում դիվանագիտական ներկայացուցիչների է ղեկավարում ու վերահսկում:

3․ Նախագահի լիազորությունները արտաքին ոլորտում:

Ազգային ժողովը վավերացնում, կասեցնում կամ չեղյալ է համարում միջազգային պայմանագրերը հանրապետության նախագահի առաջարկությամբ:

Արտաքին քաղաքականության ընդհանուր ղեկավարումն իրականացնում է հանրապետության նախագահը: Նախագահը՝ որպես պետության գլուխ, ներկայացնում է հանրապետությունը միջազգային հարաբերություններում, կնքում է միջազգային պայմանագրեր, Ազգային ժողովի վավերացմանն է ներկայացնում միջազգային պայմանագրերը և ստորագրում դրանց վավերագրերը, հաստատում, կասեցնում կամ չեղյալ է հայտարարում վավերացում չպահանջող միջազգային պայմանագրերը:

Նախագահը նշանակում և հետ է կանչում օտարերկրյա պետություններում և միջազգային կազմակերպություններին առընթեր ՀՀ դիվանագիտական ներկայացուցիչներին, ընդունում է օտարերկրյա պետությունների և միջազգային կազմակերպությունների դիվանագիտական ներկայացուցիչների հավատարմագրերը և հետկանչագրերը: Նախագահն օրենքով սահմանված կարգով լուծում է քաղաքական ապաստան տալու հետ կապված հարցը:

Navigate Upper-Intermediate Watch the video Communal Living and do the ex-es /1, 2,4 on slide 65
Navigate Upper-Intermediate Review ex-es 1b, 2,3, 4a,6a

1. Divide the words and phrases in the box into three categories of your own chice.

related to water — bay, houseboat, waterfront, dock
people and their connections — look out for each other, neighbourly, tight-knit, counter culture, hippie
city’s describtion — neighbourly, vibrant hub of art, music and politics

4. Decide if the following statements are true (T) or false (F).

1. Tourism is causing more and more people to move to San Francisco. False
2. The cost of housing in both Sausalito and San Francisco is increasing. True
3. There are now several hundred houseboats in Sausalito. True
4. The houseboats were first convered in the 1940s. True
5. The houseboats do not have electricity or running water. False
6. There is still sense of community and nighbourliness. True

b. Complete the article with a/an, the or — (no article).

It’s such a simple idea that you wonder why no one has ever thought of it before. Young students from Brazil want to learn English, and elderly Americans living in retirement homes are often lonely and want someone to talk to. So why not bring them together?

A Brazilian language school has done just that. The school set up a programme for young Brazilians and older Americans living in Chicago to meet and chat online. The lessons are recorded as private YouTube videos, so that the students’ teachers can evaluate their progress.

The students have improved their English, but perhaps the biggest gain has been the opportunity to bridge the gap between generations.

2. Choose the corrects options to complete the statements.

1. Many people in the UK now live alone — three times the number in 1971.
2. And relatively few people now live in households of six or more people.
3. Although many people believe that more elderly people now live alone, in fact, the biggest increase in one-person households has become from those aged 16-59.
4. The number of over-sixties living alone has remained about the same, at 17%.
5. Almost every home now has a colour television, up from 74% in the 1980s.
6. And in 1972, only few homes had washing machines, but now 96%.

3. Choose the word which is different from the others in each group.

1. traditions, customs, costumes
2. recollection, memory, concentration
3. festival, community, parade
4. immigrant, descendant, ancestor
5. vivid, dull, uninteresting
6. ceremony, neighbourhood, community

4a. Match 1-8 to a-h to make phrases.

1. make — f. a difference
2. do — h. a lot of damage
3. set — b. free
4. get — a. dressed
5. give — d. someone a shock
6. have — g. an accident
7. put — c. into practice
8. take — e. something seriously

6a. Put the words in the right order.

1. Sorry but I couldn’t help overhearing.
2. I’m sorry to bother you but you….
3. Are you a friend of Nicola’s?
4. So how do you know Jonathat?
5. Excuse me is there anyone sitting there?
6. Isn’t it lovely weather?
7. I hope you don’t mind me asking but….

Navigate Upper-Intermediate Vocabulary slide 62, ex-es 6a, 7

6a. Complete the sentences with the correct form of the words in the box. One word is used twice.

1. Online or virtual communities are used to getting people with similar interests together.
2. Many poeple who have an unusual medical condition can now chat with others who have th same condition.
3. Being able to communicate online makes all the difference to the learning experience.
4. Cosplay conventions are places where everyone can get dressed up.
5. Cosplayers take dressing up very seriously.
6. BookCrossers talk about setting their books free.
7. StreetBank neighbours give their neighbours permission to borrow things.
8. Bad advice from people online can do a lot of damage.

7. Rewrite the underlined part of each sentence using the word in brackets and one of the verbs from the Vocabulary focus box.

1. He needed to make sure of his facts.
2. Have you set the date of your wedding yet?
3. He couldn’t make himself understood.
4. She put the blame on him.
5. She gave it some thought.
6. I’m tired, so I’m going to have a lie-down for a while.

Watch the Voxpop Community and answer the questions in written form
Navigate Upper-Intermediate slide 59, ex 2 Complete the texts about two trends.

Can you describe an important or traditional ceremony or cultural event in your country.

One of my favourite cultural ceremonies in Armenia is Vardavar. During Vardavar people pour water on each other and participate in fun activities as a symbol of purity, healthiness, and energy. It was originally a helenistic tradition, but it became Christian.

Have you ever taken part in a ceremony or event? If yes, how did you feel? If no, would you like to?

I’ve not taken part in many events. But of course I’ve taken part in Vardavar as a kid and I’ve always felt incredible, it was the most fun thing ever — it’s summer and hot, school holidays and you can just carelessly play, while also cooling down from the heat.

2. Complete the texts about two different trends, using the words in the boxes.

According to recent research, the number of people living alone is shooting up dramatically. Globally, there’s been a rise from 153 million people in 1996 to nearly 300 million this year. It’s more popular to liveindependently in some countries that in others. Sweden has the highest percentage, with 47% of homes having just one resident, and the UK and Germany also have quite high percentages. But this is definetely a global trend, and for many contries it represents a dramatic cultural shift. In fact, the nations with the fastest growth in one-person households are China, India and Brazil.

In many countries, particularly in Northern Europe, but increasingly elsewhere, there is a big move towards something called co-housing. This is where people live separately in private houses, but the properties are grouped into a small community with some shared resourses, such as heating, gardens, a laundry and entertainment space. In other words, it’s not that different from an old-fashioned village, where everyone supported each other, spent time together socially and shared certain facilities, like the village hall.

<<Մեծապատիվ մուրացկանները>> վեպը, ինչպես Պարոնյանի այլ ստեղծագործությունները, երգիծանք է: Վեպում ներկայացվում է հասարակությունը և դրա վատ կողմերից մեկը: Պարոնյանը այս ստեղծագործությամբ ծաղրում է մեր հասարակության մեջ այդքան տարածված ագահությունը և խաբեությունը, ինչը, ցավոք, մինչ հիմա ակտուալ է, չնայած նրան, որ վեպը գրվել է մոտ 140 տարի առաջ:

Գլխավոր հերոսը Աբիսողոմ աղան էր, ով մեծահարուստ էր, հարգված մարդ: Եկել էր Պոլիս իր համար կին գտնելու: Սիրում էր, երբ իր մասին լավ էին խոսում և միշտ փորձում էր ցույց տալ իր հարստությունը: Սակայն նա այդքան էլ խելացի չէր, միամիտ էր և հեշտ վստահող:

Մնացած հերոսները իրար նման են: Մանուկ աղան, տիկին Շուշանը, քահանան, վարսավիրը, բժիշկը, լրագիրը, խմբագրերը և շատ այլ հերոսները Աբիսողոմ աղայից միայն մի բան էին ուզում՝ փող: Օգտվելով Աբիսողոմ աղայի թուլությունից՝ երբ իր մասին լավ են խոսում, մարդիկ ամեն կերպ փորձում էին նրանից փող քաշել: Օրինակ՝ առաջին այդպիսի մարդը խմբագիրն էր, ով համոզեց Աբիսողոմին 2 ոսկու դիմաց իր մասին թերթում գրել: Մարդիկ գնալով ավելի ագահ էին դառնում՝ սկզբում ծառայության դիմաց էին փող խնդրում, իսկ վերջում ուղղակի խղճի վրա էին ազդում և աղաչում իրենց փողով օգնել:

Ստեղծագործության անվանումը՝ <<Մեծապատիվ մուրացկանները>>, ցույց է տալիս հերոսների պահվածքը: Նրանք ներկայանում էին Աբիսողոմ աղային որպես պատվավոր և հարգված մարդիկ, ովքեր իրեն ուղղակի ծառայություն էին առաջարկում և բարություն անում: Սակայն հետագայում նրանք ցույց են տալիս իրենց իսկական դեմքը՝ ամեն խոսակցության վերջում փող խնդրելով, ինչը ցույց է տալիս <<մուրացկան>> բառը: Պարոնյանը նշում է, որ նույնիսկ մեծապատիվ մարդիկ՝ հոգևորականները, կարող են իրենց այդպես կեղծավոր պահել, և մարդը պետք է ոչ միայն խոսքերով, այլև իրական արարքներով լինի պատվավոր ու ազնիվ։

Ինձ այս վեպը շատ դուր եկավ: Այն երկար չէր, հեշտ կարդացվող, ուներ ծիծաղալու մասեր: Չնայաց սկզբից թվում է, թե վեպը սովորական կյանքի դրվագի մասին է, այն օգնում է մեզ խորանալ մեր հասարակության խնդրի մեջ՝ կեղծավորության և ագահության: Պարոնյանը շատ լավ համատեղեց երգիծանքը և քննադատությունը մի վեպի մեջ: Այն ցույց է տալիս, որ նույնիսկ ամենապատվավոր մարդիկ կարող են շատ կեղծավոր լինել։