Թեմա՝ «ՀՀ սպառնացող արտաքին վտանգները»

• Հայաստանի առաջին Հանրապետության տարիներին երկրի կայունությանը սպառնացող ի՞նչ վտանգներ կային։ Ինչպե՞ս Էր Թուրքիան փորձում ՀՀ տարածքում ուժեղացնել իր ազդեցությունը։ ՀՀ իշխանություններին ե՞րբ և ի՞նչ միջոցներով հաջողվեց ճնշել հակապետական խռովությունները։

Առաջին հարնապետության օրոք մշտապես առկա էին երկրի կայունությանը սպառնացող վտանգներ: Դրանցից էին՝ Հայաստանի ներսում կազմակերպված թուրք-թաթարական հակապետական խռովությունները: Թուրքիան և Ադրբեջանը ձգտում էին տիրանալու Կարսին, Արցախին, Զանգեզուրին, Նախիջևանին, Շարուր-Դարալագյազին, Սուրմալուին և այլն:

Թուրքիան ամեն ինչ անում էր այդ տարածքներն իր ազդեցության տակ պահելու համար: Այնտեղ թուրքական զորքերի կողմից կազմվեցին տեղական <<անկախ հանրապետություններ>>, որոնք հրաժարվում էին ենթարկվել Հայաստանի Հանրապետության կառավարությանը: Մուսուլմանական կազմավորումները խափանում էին երկրի հաղորդակցության ուղիների բնականոն գործունեությունը:

ՀՀ կայունությանը սպառնացող վտանգն ավելի մեծացավ, երբ գաղտնի համագործակցություն հաստատվեց քեմալական Թուրքիայի, Ադրբեջանի և Ռուսաստանի միջև՝ ուղղված ՀՀ-ի դեմ: Անդրկովկասից անգլիական զորքերի հեռանալուց հետո բռնկվեց թուրք-թաթարական ընդհանուր խռովություն: Ապստամբություն սկսվեց 1919թ. հուլիսին Շարուրում ու Նախիջևանում, Սուրմալույում, Զանգիբասարում, Կարսում:

ՀՀ իշխանությունները ձգտում էին խաղաղ միջոցներով կանխելու այդ խռովությունները: 1919թ. սեպտեմբերին հիմնականում հաջողվեց վճռական գործողություններով վերջ տալ ապստամբական շարժմանը:

1920թ. հունիսի 18-ին Զանգիբասարի թուրք ապստամբներին վերջնագիր ներկայացվեց՝ ՀՀ իշխանությունը ճանաչելու և զինաթափվելու վերաբերյալ: Սակայն պատասխան չեկավ, և հաջորդ օրը հայկական ուժերը հարձակման անցան: Եռօրյա մարտերից հետո շրջանը խաղաղվեց:

• Ներկայացրե՛ք 1920 թ․ Մայիսյան ապստամբության սկիզբը։ Ովքե՞ր էին այն կազմակերպել։ Երկրի կառավարության կազմում ի՞նչ փոփոխություններ տեղի ունեցան։ Նկարագրե՛ք ասպտամբության հետագա ընթացքը։ Որո՞նք էին Մայիսյան ապստամբության պարտության պատճառները։

Մայիսյան ապստամբությունը Հայաստանի բոլշևիկների զինված ելույթն էր ՀՀ-ում խորհրդային կարգեր հաստատելու համար: Ինչպես նշվել է, այդ հարցը բոլշևիկները քննարկել էին 1920թ. հունվարյան կոնֆերանսում:

Ընտրվեց Հայաստանի կոմունիստական կազմակերպությունները միավորող օրգան՝ Արմենկոմ: Ալեքսանդրապոլում, Երևանում, Կարսում, Սարիղամիշում, Նոր Բայազետում, Ղազախ-Դիլիջանում, Զանգեզուրի գավառում և այլ տեղերում աշխուժացավ կուսակցական կազմակերպությունների գործունեությունը։

1920 թվականի հունվարին Հայաստանի բոլշևիկյան կազմակերպությունների խորհրդաժողովը որոշեց արտաքին ու ներքին նպաստավոր պայմանների դեպքում ապստամբել և գրավել իշխանությունը։ Նրանք այդպիսի նպաստավոր իրադարձություն համարեցին 1920 թվականի ապրիլի վերջին Ադրբեջանի խորհրդայնացումը։

Ստեղծվեց Հայաստանի ռազմահեղափոխական կոմիտե: Որդեգրվեց կոշտ քաղաքականություն և ընդունվեց օրենք արտակարգ դատարաններ կազմակերպելու մասին, սահմանվեցին խստագույն պատիճներ:

Ապխստամբությունը սկսվեց Կարսում, սակայն ապստամբներին ստիպեցին նահանջել Ալեքսանդրապոլ: ՌՀԿ-ն մայիսի 10-ին Ալեքսանդրապոլում հրապարակեց կոչ՝ իշխանությունն իր ձեռքն անցնելու մասին: Իշխանափոխությունը տեղի ունեցավ առանց արյուն թափելու, քանի որ տեղական իշխանությունները չդիմադրեցին: Կառավարությունը առանձին զորամաս ուղարկեց ապստամբների դեմ: Վերջնագիր ներկայացվեց ՌՀԿ-ին՝ առանց կռվի անձնատուր լինելու և զրահագնացքը հանձնելու մասին: Մայիսի 13-ի երեկոյան վերջնագրի հարցը քննարկվեց Ռազմահեղկոմի ներսում: Որոշվեց քաղաքն առանց դիմադրության հանձնել: Առավոտյան Ալեքսանդրապոլում վերականգնվել էր ՀՀ օրինական իշխանությունը: Ապստամբության ղեկավարների մի մասը դիմեց փախուստի, մյուսները ձերբակալվեցին:

1920թ. Մայիսյան ապստամբությունն ավարտվեց պարտությամբ:

Հեղինակային կրթական ծրագրի Մայիսյան 20-րդ հոբելյանական հավաքի շրջանակում քննարկում ենք Ավագ դպրոցի՝ 2024-2025 ուստարվա 10-11-րդ դասարանների և 12-րդ դասարանի ուսումնական պլանները, հաջորդ ուստարվա համար առաջարկներ ներկայացնում Ավագ դպրոցի ղեկավարին.

Առաջադրանք․
Կարծիքները, առաջարկ-լրացումները ներկայացնե՛լ բլոգում․

10-11-րդ դասարանների ուսումնական պլաններին նայելով, իմ կարծիքով, դասընթացները հարմար և ճիշտ քանակը ունեն: Սակայն միակ բանը, որը ես կառաջարկեի, դա մաթեմատիկան է, քանի որ այն կարևոր առարկա է և պետք է գոնե 3-4ժ լինի շաբաթական:

12-րդ դասարանի ուսումնական պլանը, ինձ թվում է, բավականին ճիշտ է և հարմար: Քննական առարկաների ժամերը հավասարեցվել և շատացել են, ինչը շատ կարևոր է:

Navigate- Upper Intermediate Grammar slide 159, ex-es 1,2, slide 160 ex-es 1,2,3
Navigate- Upper Intermediate Vocabulary slide 120 Top Regrets /ex 4 a, c

1. Put the verbs in brackets into the correct tense or form.

1. A If we didn’t have children, we would have a lot more free time.
   B You would have a lot more money as well!
2. A Where would you live if you could live anywhere?
   B I’m not sure, but ideally it would be somewhere by the sea.
3. A We called at your house earlier, but you weren’t at home.
   B That’s a shame. If I knew you were coming, I would stay in.
4. A How many children do you think you’ll have?
   B Well, if I could choose, I would have two girls and a boy.
5. A Did you hear that Chris failed his final exams?
   B Well, if he spent more time studying instead of partying, I’m sure he would pass them.
6. A A colleague at work is really getting on my nerves. What would you do if you were in my position?
   B If I were you, I would talk to him or her about it.

2. For each situation, write a conditional sentence to say how the situation could be or could have been different.

1. I missed the bus, so I was late for work.
   If I hadn’t missed the bus, I wouldn’t have been late for work.
2. You’re feeling tired now because you went to bed late last night.
   If I hadn’t gone to bed late last night, I’d be feeling better now.
3. Alina isn’t here tomorrow, so she can’t help us.
   If Alina was here tomorrow, she could help us.
4. We can’t get in the house because you lost the key!
   If you hadn’t lost the key we would get in the house.
5. Gabby didn’t go to the meeting because she didn’t know about it.
   If Gabby knew about the meeting, she would go there.
6. You weren’t listening, so you don’t know what to do.
   If you were listening, you would know what to do.
7. I don’t have your number, so I couldn’t call you last night.
   If I had your number I would call you last night.
8. The internet isn’t working, so I can’t send them the photos.
   If the internet worked I would send them the photos.

1. Choose the correct options to complete the wishes and regrets.

1. I imagine they wish they had a bigger house.
2. I wish I had the courage to ask Rachel out on a date.
3. I wish it would stop raining. I want to go outside.
4. I hate my job. If only I had chosen a different career path.
5. I wish my sister would settle down and have kids soon.
6. If only I hadn’t turned down that job offer last week.

2. Jane is in a boring lecture at university. Write what she is thinking using I wish and the words given.

1. I wish the lecture was more interesting.
2. I wish I wasn’t here.
3. I wish I could go home.
4. I wish the lecturer involved the students more.
5. I wish I enjoyed being a student.
6. I wish I hadn’t chosen to study this subject.

3. Rephrase the sentences so the meaning is similar, using the word(s) in italics.

1. She regrets not speaking to Michael last night. (wish)
   She wishes she had spoken to Michael last night.
2. It’s a real shame that you can’t come with us. (if only)
   If only you could come with us.
3. It would be great to have a bit more money. (wish)
   I wish I had a bit more money.
4. I imagine Karl regrets saying all those things. (wish)
   I wish Karl regrets saying all those things.
5. It’s a pity we don’t know his address. (If only)
   If only we knew his address.
6. I really want him to call me. (wish)
   I wish he would call me.

4a. Match the common regrets, a-m, to the categories mentioned in the article in exercise 3.

a. not having the courage to ask someone on a date — romance
b. not making up after a family row — family issues
c. settling down with a partner too soon — romance
d. missing out on an investment opportunity — money
e. having been mean to a sibling as a child — family issues
f. choosing the wrong career path — work
g. not giving quality time to your children — parenting mistakes
h. buying a property which has decreased in value — money
i. taking up smoking — health
j. turning down a job offer — work
k. not taking studies seriously — education
l. not paying into a private pension plan early enough — health
m. not standing up to bullies at work — work

ՀՀ Սահմանադրություն
-Գլուխ 2․ Մարդու և քաղաքացու հիմնական իրավունքները և ազատությունները
-Հոդված 35-50

Առաջադրանք
-Դաս-ուսումնասիրության արդյունքները լուսաբանե՛լ բլոգի «Քաղաքագիտություն» բաժնում․

Հոդված 35-50-ում խոսվում է կուսակցությունների, հավաքների, կազմակերպությունների, հանրաքվեների, երեխաների և ծնողների իրավունքների և պարտականությունների մասին: Հասկացանք, որ մարդիկ ունեն իրավունք իրենց կարծիքը ազատ արտահայտելու, երեխաները՝ ուշադրության արժանանալու իրավունք, իսկ ծնողները՝ երեխայի մասին ամեն ինչում հոգ տանելու պարտականություն: Հավաքները, միավորումները, կուսակցությունները ունեն ազատություն, որը սահմանափակվում է միայն օրենքով սահմանված դեպքերում: Նաև Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիությունը հայերից ծնված երեխաների համար միանգամից է, ծնողներից մեկի հայ լինելու դեպքում կա իրավունք քաղաքացիությունը ստանալու, զրկելն անհնար է, իսկ արտերկրում հայ մարդը պաշտպանված է։

Navigate Upper-Intermediate / Life Stages / slide 118, ex 10, ex 11a
Watch the Vox Pop Life Stages and answer the questions in written form
Navigate Upper-Intermediate Reading: Our greatest regrets of all. slide 119

10. Complete the second sentence in each pair so that is has the same meaning as the first.

1. My brother emigrated to New Zealand, so our kids don’t see each other much.
   If my brother hadn’t emigrated to New Zealand, our kids would be closer now.
2. I had no idea how physically exhausting bringing up kids was, and I had them late.
   If I knew how physically exhausting bringing up kids was, i would have had them earlier.
3. I didn’t have children because I really value my independence.
   If I didn’t value my independence I would have children.
4. We need a big house because we’re such a large family.
   If we weren’t such a large family we wouldn’t need a big house.
5. Maybe having no siblings has made me an independent person.
   If I’d had siblings I wouldn’t be as independent as I am.

11a. You are going to ask your partner the questions. Complete the questions with the correct form of the verbs in brackets.

1. How would your life be different if you have had 3 siblings?
2. If you had been brought up in Egypt how would your life had been different when you were a child, and how would it be different now?
3. What would you do in your free time if you lived in 16th century?
4. If you were a member of the opposite sex, would people treat you differently as a child? Would you have a different job now?

Who do you take after most in your family? In what ways?

I’m not sure I take a lot after someone in my family, but I think I take after my parents. We have similar interests like biology and everything linked to that. Also I have some personality traits that are similar to theirs.

What do you think is the ideal family size? Why?

I’d say the ideal family size is with two kids. Growing up the only child can be boring, so this way you can have a sibling to interact with and play. The parent’s attention is only directed on two people. But for me personally the ideal family is without children.

Դուրս գրել հռչակագրի 5 հոդված, քննարկել դրանց կիրառելիությունը Հայաստանի Հանրապետությունում

Հոդված 2.

Յուրաքանչյուր մարդ պետք է ունենա սույն Հռչակագրում հռչակված բոլոր իրավունքներն ու ազատություններն առանց որևէ տարբերության, անկախ ռասայից, մաշկի գույնից, սեռից, լեզվից, կրոնից, քաղաքական և այլ համոզմունքներից, ազգային կամ սոցիալական ծագումից, գույքային, դասային և այլ վիճակից: Բացի այդ, չպետք է դրվի որևէ տարբերություն այն հիմունքով, թե ինչպիսին է այն երկրի կամ տարածքի, որին պատկանում է մարդը, քաղաքական, իրավական կամ միջազգային կարգավիճակը, անկախ, խնամարկյալ, ոչ ինքնավար, թեև ինքնավարության մեջ որևէ այլ ձևով սահմանափակ:

Այս հոդվածում խոսվում է, թե ինչպես ամեն մարդ հավասար է և ունի հավասար իրավունքներ՝ անկախ ամեն ինչից: Սակայն, չնայած օրենքով սահմանված լինելուն, դեռ հաճախ մեր հասարակության մեջ հանդիպում է խտրականություն՝ կանանց, ուրիշ ռասայի, մաշկի գույնի, կրոնի, սոցիալական խմբի մարդկանց դեմ, որը, ինձ թվում է, երբեք լրիվ չի վերանա:

Հոդված 19.

Յուրաքանչյուր ոք ունի համոզմունքների ազատության և դրանք անկաշկանդ արտահայտելու իրավունք, այդ իրավունքը ներառում է իր համոզմունքներին հավատարիմ մնալու ազատությունը և ցանկացած միջոցներով ու պետական սահմաններից անկախ իրազեկում և գաղափարներ որոնելու, ստանալու և տարածելու ազատությունը:

Հոդվածում խոսվում է կարծիքը ազատ արտահայտելու իրավունքի մասին: Բայց երբեմն մարդիկ չեն ընդունում և ճնշում են ուրիշների կարծիքները՝ լինի դա քաղաքական, աշխարհայացքի, կրոնի և այլնի մասին:

Հոդված 24.

Յուրաքանչյուր ոք ունի հանգստի ու ժամանցի իրավունք, ներառյալ` աշխատանքային օրվա խելամիտ սահմանափակման և պարբերական վճարովի արձակուրդի իրավունքը:

Հոդվածում խոսվում է մարդու աշխատանքից հանգիստ ունենալու իրավունքի մասին: Ինձ թվում է սա շատ կարևոր է, բայց լինում է, որ աշխատողները ծանրաբեռնվածության պատճառով չեն օգտվում այս իրավունքից:

Հոդված 25.

1. Յուրաքանչյուր ոք իրավունք ունի այնպիսի կենսամակարդակի, ներառյալ սնունդը, հագուստը, բնակարանը, բժշկական խնամքը և սոցիալական անհրաժեշտ սպասարկումը, որն անհրաժեշտ է իր և իր ընտանիքի առողջությունն ու բարեկեցությունը պահպանելու համար, և գործազրկության, հիվանդության, հաշմանդամության, այրիանալու, ծերության կամ իր կամքից անկախ ապրուստի միջոցներից զրկվելու դեպքում` ապահովելու իրավունք:

Այս հոդվածում խոսվում է ամեն մարդու անհրաժեշտ կենսամակարդակի ապահովման իրավունքի մասին: Սակայն դեռ կան խնդիրներ՝ որտեղ մարդկանց դեռ դժվար է հասնել առողջապահական և սոցիալական աջակցությանը։

Հոդված 26.

2. Կրթությունը պետք է ուղղված լինի մարդկային անհատականության լիակատար զարգացմանը և մարդու իրավունքների ու հիմնական ազատությունների նկատմամբ հարգանքի մեծացմանը: Կրթությունը պետք է նպաստի փոխըմբռնմանը, հանդուրժողականությանը և բոլոր ժողովուրդների, ռասայական և կրոնական խմբերի միջև բարեկամությանը և պիտի նպաստի Միավորված ազգերի` խաղաղության պահպանմանն ուղղված գործունեությանը:

Այս հոդվածում նշվում է մարդու անհատականության և հարգանքի զարգացման իրավունքի մասին: Բայց, ինչպես արդեն նշել եմ, Հայաստանում դեռ կա որոշակի խտրականություն:

ՀՀ Սահմանադրություն
-Գլուխ 2․ Մարդու և քաղաքացու հիմնական իրավունքները և ազատությունները
-Հոդված 23-35․

Առաջադրանք
-Դաս-ուսումնասիրության արդյունքները լուսաբանե՛լ բլոգի «Քաղաքագիտություն» բաժնում․

Այս հոդվածները խոսում են մարդու հիմնական իրավունքների մասին՝ կյանքի, անձնական ազատության և ֆիզիկական անվտանգությունը։ Դրանք ցույց են տալիս, որ ամեն մարդ պետք է պաշտպանված լինի իր իրավունքներից և չի կարող առանց օրենքի համաձայն զրկվել ազատությունից կամ ենթարկվել բռնության։ Միևնույն ժամանակ, նշվում է, որ որոշ սահմանափակումներ կարող են լինել, բայց դրանք պետք է հիմնավորված և արդար լինեն։ Ինձ ամենաշատը դուր է գալիս 25-րդ հոդվածը, որը խոսում է մարդու ֆիզիկական և հոգեկան անձեռնմխելիության իրավունքից՝ ընդգծելով, որ մարդու վրա փորձեր կատարելը առանց նրա համաձայնության արգելված է:

Watch the video Going Viral and do the exercises 1, 3, and 4 on slide 115/ Navigate Upper-Intermediate
Navigate Upper Intermediate Review slide 116, 2a, 3a, 5a 6a

1. Match the words in the box to the definitions.

1. a newspaper with short articles and lots of images, often considered less serious than other newspapers — tabloid
2. with a lot of decoration — ornate
3. the number of copies of newspapers sold — circulation
4. making news seem much bigger, better or worse than it really is — exaggerated
5. website for social networking, e.g. Facebook, Twitter — social media site

3. Watch the video. Choose the correct options to complete the sentences.

1. Fleet Street used to be centre of British news industry.
2. The newspaper The Sun has a circulation of over four million..
3. 64% ofadults in the USA use Facebook.
4. In 2013, a news story broke about a ship with rats.
5. The story was reported in The Sun.

Watch again. Decide how true sentences 1-6 are:
a) definitely true, b) probably true, c) possibly true, d) probably false, e) definitely false.

1. The UK’s first daily newspaper was published in 1702. definitely true
2. The Daily Mirror sells more copies than The Sun. definitely true
3. In 2013, a ship got lost in the Atlantic Ocean. definitely true
4. The ship had a Twitter account. definitely true
5. The ship sank in the Atlantic Ocean. possibly true

2a. Put the sentences into reported speech using a reporting verb from the box.

1. ‘Your shoelaces are undone.’ She pointed out
2. ‘It’s true. I did cheat in the exam.’ He admitted
3. ‘I won’t tell anyone.’ She promised
4. ‘Don’t forget to take pills.’ He reminded
5. ‘I didn’t read you diary.’ She denied

3a. Add vowels to make phrases to desgribe things you can watch on TV.

1. current affairs
2. news analysis
3. home improvement programme
4. match highlights
5. drama series
6. celebrity chef
7. TV commercial

5a. Complete the sentences with the correct form of the words in brackets.

1. Reading a newspaper in English is perfectly manageable for me.
2. I find the news quite addictive.
3. I enjoy watching amusing videos that have gone viral and often share them on social media.
4. I think very few online news sites provide reliable and objective news.

6a. Choose the correct options to complete the phrases.

1. From what I understand …
2. According to an article I read …
3. What’s strange about it is…
4. Something like ten people …
5. His name is Pavel something or other…

Թեմա՝ «Հայաստանի Առաջին հանրապետության սոցիալ-տնտեսական և քաղաքական կյանքը»

• Որո՞նք էին ՀՀ տնտեսական ծանր դրության պատճառները։ Ներկայացրե՛ք ՀՀ կառավարության ձեռնարկած արտակարգ միջոցառումները։ Ի՞նչ արդյունքներ դրանք ունեցան։

Համաշխարհային պատերազմի պատճառով խիստ տուժել էր հանրապետության տնտեսությունը: Գյուղատնտեսության համախառն արտադրանքը 1913թ. համեմատությամբ կրճատվել էր վեց անգամ, ցանքատարածությունները՝ երեք անգամ:

Կառավարությունը դիմեց արտակարգ միջոցների: Հայտարարվեց հացի, ինչպես նաև բամբակի պետական մենաշնորհ: Կատարվում էր հացի բռնագրավում, կենտրոնացվում պետության ձեռքում ու բաշխվում բնակչությանը:
ԱՄՆ մեկնեց վարչապետ Հ. Քաջազնունին և այնտեղից ստացվեց 1,3մլն փութ ալյուր, 257 հազար փութ ցորեն և այլ պարենամթերք:
Ընդունվեց գաղթականներին հողով, աշխատանքով կամ պետական նպաստով ապահովելու օրենք: Պետությունում կային 40 հազար որբ երեխա, որոնցից 13 հազարը ստացան խնամք մանկատներում, իսկ մյուսները՝ Մերձավոր Արևելքի օգնության ամերիկյան կոմիտեում (Ամերկոմ):

Այս արտակարգ միջոցառումների ձեռնարկման շնորհիվ ՀՀ-ն քայլ առ քայլ վերականգնում էր երկրի քայքայված տնտեսությունը:

• Ի՞նչն էր ընկած ՀՀ հողային քաղաքականության հիմքում։ Ներկայացրե՛ք տնտեսական այն միջոցառումները, որոնք ձեռնարկեցին ՀՀ-ում․ ի՞նչ հետևանքներ դրանք ունեցան։

Պետությունը մեծ ուշադրություն է դարձնում հողային քաղաքականությանը: Հայկական հարցի լուծումից էր կախված՝ փոխվելու էին ՀՀ սահմանները և հողային ֆոնդի ծավալը:

Ստեղծվեցին հողային հատուկ մարմիններ, որոնց խնդիրն էր ամենակարճ ժամանակում պետականացնել բոլոր մասնատիրական, վանքապատկան, վարկուֆային, եկեղեցական ու լքյալ հողերը, դրանք բաշխել գյուղացիությանը: Նաև բաշխվեցին սերմեր:

Դրա համաձայն՝ կալվածատիրական հողատիրությունը վերացվում էր առանց հատուցման. վերացվում էր նաև հողի մասնավոր սեփականությունը և վաճառքը: Բոլոր հողերն ազգայնացվում էին, հանձնվում գյուղական համայնքներին, ինչպես նաև պարբերաբար վերաբաժանվում գյուղացիների միջև:

Տնտեսության մեջ պետությունը բույլատրում էր սեփականության տարբեր ձևերի գործունեությունը: Վարվում էր նաև ֆինանսական ճիշտ քաղաքականություն:

Ձեռնարկված տնտեսական միջոցառումների շնորհիվ ՀՀ-ն քայլ առ քայլ վերականգնում էր երկրի քայքայված տնտեսությունը:

• Քաղաքական ի՞նչ կուսակցություններ էին գործում ՀՀ-ում․ վերհիշե՛ք, թե երբ և ովքեր էին հիմնադրել դրանք։ Հասարակական ի՞նչ կազմակերպություններ էին գործում ՀՀ-ում։ Փաստերով հիմնավորե՛ք, որ ՀՀ-ն, իրոք, ժողովրդավարական երկիր էր։

Հանրապետությունում զարգանում էր նաև հասարակական-քաղաքական կյանքը: Երկրում գործող քաղաքական կուսակցությունների թիվը ութ էր: Դրանցից երեքը հայ ազգային ավանդական կուսակցություններն էին՝ Ս. Դ. Հնչակյան (հիմնադրվել է 1887թ, մի խումբ արևելահայ ուսանողների կողմից), ՀՅԴ (հիմնադրվել է 1890թ, Քրիստափոր Միքայելյանի, Սիմոն Զավարյանի և Ստեփան Զորյանի կողմից) և Հայ սահմանադրական ռազմավար կուսակցությունը՝ ՀՍՌԿ (հիմնադրվել է 1908թ Վերակազմյալ հնչակյաններ, Արմենական կազմակերպություն և այլ կազմակերպությունների նախկին անդամների մի խմբի կողմից): Գործում էին նաև Հայ ժողովրդական կուսակցությունը՝ ՀԺԿ (հիմնադրվել է 1917թ հայ կադետների կողմից), Սոցիալ-դեմոկրատականների՝ մենշևիկներ, բոլշևիկներ, Սոցիալիստ-հեղափոխականների՝ էսէռների կուսակցությունները (հիմնադրվել է 1907 թ, ՀՅԴ նախկին անդամներ Լևոն Աթաբեկյանի և Արսեն Ամիրյանի կողմից): 1920թ. ձևավորվեց Հայաստանի կոմունիստական կուսակցությունը:

Երկրում կայինհասարակական տարբեր կազմակերպություններ: Ամենազանգվածային հասարակական ուժն արհեստակցական միություններն էին: Գործում էին այդպիսի 13 միություն: Գոյություն ունեին կանանց և գյուղացիական միություններ, դաշնակցական երիտասարդական միություն, ռազմամարզական կազմակերպություն, Կարմիր խաչ և այլն:

1920-ին Հայաստանը նոր էր կազմավորվում, բայց արդեն ուներ ժողովրդավարական կարևոր տարրեր՝ Սահմանադրություն, ընտրովի խորհրդարան, տարբեր քաղաքական ուժեր ու խոսքի ազատության փորձեր։ Թեև դժվարություններ կային, ժողովրդավարական երկիր դառնալու հույս ու առաջին քայլերն արդեն արված էին։