ՀՀ Սահմանադրություն
-Գլուխ 1, Սահմանադրական կարգի հիմունքներ
-Հոդված 1-22

Առաջադրանք
-Դաս-ուսումնասիրության արդյունքները լուսաբանել բլոգի «Քաղաքագիտություն» բաժնում․

Ըստ ՀՀ Սահմանադրության՝ Հայաստանը անկախ ու ժողովրդավար երկիր է, որտեղ ժողովուրդն է որոշում, թե ինչպես պիտի լինի կառավարումը։ Մարդու իրավունքներն ու ազատությունները ամենակարևորն են, ու պետությունը պարտավոր է դրանք պաշտպանել։

Սահմանադրության մեջ նաև նշվում է, որ մեզ մոտ կա ազատ ընտրություն, կուսակցությունների գոյություն, սեփականություն ունենալու իրավունք, շրջակա միջավայրի պահպանման կարևորություն։ Կարևորվում է նաև մշակույթը, լեզուն, սփյուռքի հետ կապը ու մեր ազգային խորհրդանիշները։

Կարևոր է իմանալ քո իրավունքները, որպեսզի կարողանաս պաշտպանել քեզ և իմանաս՝ ինչ պահանջել։ Սահմանադրությունը օգնում է ապահովել արդարություն բոլորի համար։

Navigate Reading/slide 112, ex 11a, slide 113, ex 3a,
Navigate. Read the text on slide 114, and discuss the topic “The internet has improved the quality of journalism.”

11a. Match adjectives 1-8 from the listening to meanings a-h in this context.

1. addictive — f. difficult to stop doing
2. objective — e. considering only facts, not personal opinion
3. actual — a. real
4. unmanageable — b. too big or difficult to deal with
5. reliable — c. that you can trust
6. informative — g. giving useful knowledge
7. mental — h. of the mind
8. relevant — d. important and useful

3a. Complete the sentences with words from the box.

1. .. she’s the oldest person who has ever lived, supposedly ..
2. .. according to the article, she claims she was born in 1887 ..
3. .. she’s got something like seventy-three great-grandcholdren ..
4. The sad thing is that several of them have already died before her.
5. This suit was incredibly heavy, around fifty-nine kilos or something.
6. It took him six days, apparently.
7. His name’s Lloyd something or other.
8. What’s amazing about him is that he was diagnosed with leukaemia several years ago.

գ) 3log₆3 + log₆8 = log₆3³ + log₆8 = log₆27 + log₆8 = log₆216 = 3

ա) log₉15 + log₉18 — log₉10
log₉15 + log₉18 = log₉15*18 = log₉270
log₉270 — log₉10 = log₉270/10 = log₉27
log₉27 = log_3²3³ = 1/2 * 3 * log₃3 = 1 * 1/2 * 3 = 3/2

դ) 2log_1/56 — 1/2log_1/5400 — 4log_1/5⁴√45
log_1/56² — log_1/5400^1/2 — log_1/5⁴√45⁴
1/2 = √400
log_1/536 — log_1/520 — log_1/545
log_1/536/20 = log_1/59/5
log_1/59/5 — log_1/545 = log_1/59/5 : 45 = log_1/51/25 = log_1/5²

In the 21st century, social media has reshaped how we connect, becoming a major part of everyday life. Yet, while it offers convenience, it has also deeply affected real-life communication.

People are becoming less comfortable with face-to-face interactions as they depend more on digital communication. Even having a phone nearby during a conversation can make it feel less meaningful.

Online, it’s harder to understand emotions because we miss facial expressions and body language, which makes empathy harder to develop.

Misunderstandings happen often due to the lack of tone and context in texts and emails, sometimes leading to conflicts.

Social media also shortens our attention spans since it’s built for quick, constant content, which weakens our ability to stay present in deeper conversations.

But, of cource, there are still good sides to it. Social media connects people across distances, helping relationships survive, as seen during the COVID-19 pandemic. It also spreads information and awareness of some important topics. And, it offers spaces for individuals to share experiences and find support, creating communities.

UCLA research shows that we have around 70,000 thoughts a day, with 80% of them being negative, and many of these thoughts carry over to the next day. The media, music, and movies we consume often emphasize negativity, shaping our mindset. Our brains are wired to focus on negative information as a survival instinct, making us more likely to engage with distressing headlines. This constant exposure to bad news not only grabs attention but can also lead to stress and anxiety, distorting our perception of the world. While negativity sells and dominates our screens, it’s important to remember that life is about balance—there’s always positive news to report as well.

Navigate Upper-Intermediate slide 109/ And now for some good news

Creative writing. Imagine that you are a TV presenter and deliver some news / good or bad, /on the news

Just over a week ago, Colossal Biosciences announced they’ve successfully birthed three dire wolf puppies — Remus, Romulus, and Khaleesi — using ancient DNA. These wolves went extinct around 13,000 years ago.

Some scientists are thrilled, calling it a breakthrough in de-extinction. Others criticize it, saying these are genetically modified gray wolves, not true dire wolves. Colossal says the pups share 99.5% of the same DNA and were created to help fight biodiversity loss.

While the debate continues, one thing is clear: science has taken a huge step toward bringing extinct creatures back to life.

Հիմնական միջազգային փաստաթղթերը մարդու իրավունքների մասին

Մարդու իրավունքների պաշտպանության կարևորագույն միջազգային փաստաթուղթը Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագիրն է, որն ընդունվել է 1948 թվականին՝ ՄԱԿ-ի գլխավոր ասամբլեայի կողմից։ Հետագայում մշակվել են նաև քաղաքացիական և քաղաքական, ինչպես նաև տնտեսական, սոցիալական և մշակութային իրավունքների մասին միջազգային դաշնագրերը։ Դրանց լրացնում են կոնվենցիաներ՝ խոշտանգումների դեմ, երեխաների և կանանց իրավունքների, ինչպես նաև խտրականության դեմ պայքարի ուղղությամբ։ Եվրոպական տարածաշրջանում առանցքային նշանակություն ունի Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիան, որը ստեղծել է նաև անկախ դատարան՝ խախտումները քննության առնելու համար։ Ժամանակակից խնդիրների արձագանքող փաստաթուղթ է նաև Մարդու իրավունքների և կենսաբժշկության մասին կոնվենցիան։ Այս բոլոր փաստաթղթերը համարվում են մարդու հիմնարար իրավունքների պաշտպանության իրավական հիմքը։

Թեմա՝ «Հայաստանի Առաջին հանրապետության ձևավորումն ու ամրապնդումը»

• Ներկայացրե՛ք ԱԺԴՀ-ի լուծարման և ազգային պետությունների ձևավորման գործընթացը

Ազգային անկախ պետականությունը ծնվեց պատմական դժվարին պայմաններում: 1918թ. մայիսին թուրքական զորքերը ներխուժել էին Արևելյան Հայաստան և Այսրկովկաս: Հայերը փորձեցին ստանալ գերմանացիների պաշտպանությունը և մեկնեցին Բեռլին:

Մայիսի 26-ին գումարվեց Անդրկովկասյան Սեյմի վերջին նիստը, որը վրացիների պնդումով ընդունեց ԱԺԴՀ-ի լուծարման մասին որոշում: Այս օրը հռչակվեց նաև Վրաստանի անկախությունը:

Հայաստանի անկախության խնդիրը քննարկվեց Հայոց ազգային խորհրդում մայիսի 28-ին: Քննարկումներից հետո Հայոց ազգային խորհուրդը վճռեց հռչակել Հայաստանի անկախությունը: Միաժամանակ որոշվեց Հայաստանի նոր պատվիրակություն ուղարկել Բաթում՝ թուրքերի հետ հաշտության պայմանագիր կնքելու նպատակով:

• Ներկայացրե՛ք Բաթումի պայմանագրի ընթացքը և արդյունքները

1918թ. մայիսի 30-ին Հայոց ազգային խորհրդի պատվիրակները հասան Բաթում՝ առաջարկելով սկսել բանակցություններ Հայաստանի ու Թուրքիայի միջև: Եթե մայիսի 27-ին Խալիլ բեյը հայտարարում էր, թե այդպիսի մարմին չի ճանաչում, ապա մայիսյան հերոսամարտերում հայկական զորքի սխրանքի ու Հայաստանի փաստացի անկախություն հայտարարելու մասին գրավոր հավաստիացում ստանալուց հետո ստիպված էր նստելու բանակցությունների:

1918թ. հունիսի 4-ին Բթումում ստորագրվեց հայ-թուրքական հաշտության պայմանագիր, որով օսմանյան կառավարությունն ընդունեց և ճանաչեց Հայաստանի անկախությունը: Սակայն հաշտության պայմանները Հայաստանի համար ծանր էին: Թուրքիան զավթեց ոչ միայն Արդվինը, Կարսը, Արդահանը, Օլթին, Կաղզվանը, Ախալքալաքը, Ախալցխան, այլև ամբողջ Սուրմալուի գավառը, Ալեքսանդրապոլի և Էջմիածնի գավառների երեք քառորդը, Երևանի գավառի կեսը, Շարուր-Դարալագյազի մեկ հինգերորդ մասը: Թուրքերին էր մնում Ալեքսանդրապոլը և երկաթուղին՝ մինչև Ջուլֆա: Պայմանագիրը գործեց մի քանի ամիս:

• Ներկայացրե՛ք հանրապետության օրենսդիր, գործադիր և դատական իշխանությունների ստեղծման գործընթացը

Անկախության հռչակումից հետո Հայոց կենտրոնական ազգային խորհուրդը սկսեց ձևավորել Հայաստանի Հանրապետության օրենսդիր և գործադիր իշխանության մարմիններ: Մինչև կառավարությունը հետ կժամաներ Երևան, նրանց տեղը պետական կառույցներ ստեղծելու և կարգուկանոն հաստատելու ուղղությամբ սկսեցին աշխատել Երևանի հայոց ազգային խորհուրդը և նահանգի դիկտատոր Արամ Մանուկյանը:

Սկզբում օրենսդիր իշխանությունը կատարում էր Հայոց ազգային խորհուրդը, որը հետո դարձավ խորհրդարան։ Գործադիր իշխանությունն իրականացվում էր կառավարության միջոցով, որի առաջին ղեկավարն էր Հովհաննես Քաջազնունին։ Դատական համակարգը նոր էր ձևավորվում՝ ստեղծվեցին առաջին դատարանները և սկսվեց օրենքների մշակման գործընթացը։

• Որո՞նք էին ՀՀ օրհներգը, զինանշանը և դրոշը, ովքեր են հեղինակները

Ընդունվեցին պետական խորհրդանիշները՝ դրոշը, զինանշանը և օրհներգը: Որոշվեց, որ պետական դրոշը լինելու է եռագույն՝ կարմիր, կապույտ, նարնջագույն: Զինանշանի հեղինակներն էին ճարտարապետ, ակադեմիկոս Ալեքսանդր Թամանյանը և նկարիչ Հակոբ Կոջոյանը: ՀՀ-ում որպես օրհներգ գործածվում էր <<Մեր հայրենիք>> հայրենասիրական երգը, որի երաժշտության հեղինակն էր Բարսեղ Կանաչյանը:

Առաջին հանրապետության դրոշը, զինանշանը և օրհներգը Հայաստանի երրորդ հանրապետությունը այսօր նույնությամբ դարձրել է իր խորհրդանիշները,

• Ներկայացրե՛ք ՀՀ բանակը

1918թ. սեպտեմբերին Առանձին հայկական կորպուսը, Բաթումը պայմանագրի համաձայն, վերակազմավորվեց դիվիզիայի, որի հրամանատար նշանակվեց գեներալ Մովսես Սիլիկայանը:

Նպաստավոր պայմաններ ստեղծվեցին ՀՀ զինված ուժերի ծավալման համար: Գեներալ Թովմաս Նազարբեկյանը նշանակվեց բանակի սպարապետ: ՀՀ-ն 1920թ. սկզբին ուներ 4 առանձին բրիգադ՝ 9 գնդով, մեկ հեծյալ բրիգադ՝ 2 գնդով, ավիաջոկատ, 2 զրահագնացք և այլ ուժեր: 1920թ. սեպտեմբերին Սևանա լճի վրա գործարկվեց <<Աշոտ Երկաթ>> ռազմանավը:

Թուրք-հայկական 1920թ. պատերազմի ժամանակ հայկական բանակը հասավ 40-հազարանոց բանակի, որից մարտական ուժերի թվակազմը 25 հազար զինվորական էր:

Թեմա՝ լոգարիթմական ֆունկցիա

բանաձև՝
а^x = b
x = log_a^b
a > 0 b > 0
a=/ 1

55. ա) log₃81
x = log₃81 = 4

բ) log₂16
x = log₂16 = 4

գ) log_0,11000
log_1/101000 = -3

դ) lg0,001
10^-3 = 0,001

56. ա) log₂⁵√4 = x
2^x = ⁵√4
2^x = 4^1/5
2^x = (2²)1/5
2^x = 2^2/5
x = 2/5

բ) lg100/√10 = x
10^x = 100/√10
10^x = 10²/10^1/2
10^x = 10^{2 — 1/2}
10^x = 10^3/2
x = 3/2

գ) log₅25³√5
5^x = 5^{2 3}√5
5x = 5² * 5^1/3
x = 2 + 1/3 = 6 + 1/3 = 7/3

57. ա) 5^2log₅12
2log₅12 = log₅12² = 144

բ) 8^4log₈3
4log₈3 =log₈3⁴ = 81

գ) 7^0,5log₇16
0,5log₇16 = log₇16^0,5 = √16 = 4

դ) 9^log₃8 = 3^2log₃8
log₃8² = 64

59. ա) 8^x = 5
x = log₈5

60. ա) log₆x = 1
x = 6¹

Navigate Upper-Intermediate Reading slides 107 -108 Binge watching, ex 3, slide 107,
Grammar Reported speech slide 157 ex-es1,2, slide 158, ex-es 1,2,3,

3. Work with a partner. Look at the highlighted words in the article and guess what they mean. Then use them in the correct form to complete the sentences.

1. The internet has transformed our way of viewing TV.
2. I like dramas with complex characters, not two-dimensional ones.
3. We watched three movies bock-to-back on Saturday afternoon.
4. The figures indicate that fewer people watch live TV than before.
5. The company did a survey to find out what customers wanted.
6. Most DVRs have a feature which enables you to skip the commercial breaks.

1. Report the comments and questions. Add an indirect object where necessary and use an appropriate tense for the words you report.

1. ‘I’m from Washington.’
   She said she was from Washington.
2. ‘There are too many commercial breaks on TV.’
   He says that there are too many commercial breaks on TV.
3. ‘I’m going to Moscow next week.’
   Harold told us that he was going to Moscow for the following week.
4. ‘My plane has been delayed.’
   Jasmina says her plane has been delayed.
5. ‘I’ll call you later.’
   Vera says she’ll call me later.
6. ‘I’m going to be late for work tomorrow.’
   Karen said she was going to be late for work the next day.
7. ‘What time does the film start?’
   Charles wants to know what time the film starts.
8. ‘Will you help me later?’
   Milos asked if I would help him later.
9. ‘How long have you worked here?’
   She wanted to know how long I had worked there.
10. ‘What are you going to say to him?’
    Renata is asking what I’m going to say to him.

2. Report these questions and answers from an interview with actor James Jones. Add an inderect object and change the tense of the words you report.

1. Where are you from?
   She asked where I was from.
   I’m originally from Texas.
   He said that he was originally from Texas.
2. Have you always wanted to be an actor?
   She asked me if I had always wanted to be an actor.
   Yes. For as long as I can remember.
   He said yes, as long as he could remember.
3. Is acting your only job?
   She wanted to know if acting was my only job.
   I’ve been a full-time actor for about five years now.
   He told me he had been a full-time actor for about five years then.
4. What kind of roles do you prefer?
   She wondered what kind of roles did I prefer.
   I’m happy to play all different kinds of roles.
   He said he was happy to play all different kinds of roles.
5. Where do you see yourself in five years’ time?
   She wondered where I saw myself in five years’ time.
   In five years’ time, I’ll be a household name.
   He said that in five years’ time, he’d be a household name.

1. Complete the news extracts using the past tense of the reporting verbs in the box.

1. The prime minister’s advisors suggested holding the elections in May.
2. Gareth’s parents persuaded him to hand himself in to the police.
3. The hospital reassured Miss Williams that she would make a full recovery.
4. The judge reminded the witness that lying in court was an offence.
5. The court was told that Harry Palmer insisted on paying for everything.
6. Susan Evans admitted stealing the coat and was fined $500.
7. Ashley predicted that Potherham United would win 2-0.
8. The minister warned Mr Jones against saying too much.

2. Report the comments, beginning with the words given.

1. ‘Don’t forget to watch the news this evening.’
   She reminded me to watch the news that evening.
2. ‘I’ll pay you back tomorrow. I promise.’
   He promised he would pay me back the next day.
3. ‘I’m really sorry I missed the meeting.’
   Maya apologized that she had missed the meeting.
4. ‘I’m not going to do it!’
   Magda refused to have done it.
5. ‘I can have a look at your computer if you like.’
   Diana has offered me a look at my computer if I liked.
6. ‘Your tickets will arrive in time. Don’t worry.’
   She assured that my tickets would arrive in time.
7. ‘You should do it. You won’t regret it.’
   Dina tried to convince me by saying I should do it and that I wouldn’t regret it.
8. ‘I didn’t tell anyone about it.’
   Yvette completely denies having told anyone about it.

3. Report these famous quotations. Change the tense of the verbs.

1. ‘I never turn on the news over the weekend.’
   Us entertainer Rush Limbaugh claime he never turned on the news over the weekend.
2. ‘There’s no such thing as good news in America.’
   Pop singer Morrissey once suggested that there were no such things as good news in America.
3. ‘I never think about the future.’
   Albert Einstein once admitted that he never thought about the future.