Պատմություն Դասարանական աշխատանք 18.10.20

Կատարման ժամկետը` հոկտեմբեր

1. Սահմանեք «Հայկական Վերածնունդ» հասկացությունը և նրա հետ սերտորեն կապված 10 հասկացություն;

Հայկական Վերածնունդը սկսվել է Հայաստանից արաբներին քշելուց հետո, երբ 885թ-ին մի շարք ապստամբությունների արդյունքում Աշոտ Ա Բագրատունու գլխավորությամբ հաջողվեց վերականգնել հայկական պետականությունը՝ դրանով նախանշելով նաև հայկական մշակույթի նոր Ոսկեդարը։ Այսպիսով, արդեն 9-րդ դարակեսին և 10-րդ դարում հայտնվում են Հայկական վերածննդի նախանշանները։ Այս ժամանակահատվածում ստեղծվեցին բարենպաստ պայմաններ առևտրով, արհեստներով զբաղվելու և քաղաքային կյանքը վերածնելու համար։ Աշոտ Գ-ի օրոք թագավորության մայրաքաղաք Անին դարձավ Արևելքի ամենախոշոր և ամենագեղեցիկ քաղաքներից մեկը։ Իր ամենածաղկուն ժամանակաշրջանն Անին ապրեց Գագիկ Ա թագավորի գահակալության տարիներին։

10 հասկացություն

Առևտրի զարգացում
Արհեստների զարգացում
Քաղաքների բուռն զարգացում
Ընդդիմադիր մտածողության ձևավորում
Մարդասիրության վերաբերմունքի փոփոխություն
Արմատական տեղաշարժեր իրավունքի ոլորտում
Ճարտարապետության զարգացում
Կերպարվեստի զարգացում
Երաժշտության զարգացում
Թատրոնի զարգացում

2. Համեմատեք միջնադարյան Հայաստանի կրթական հաստատությունները;

Բագրատունիների տիրապետության ժամանակաշրջանում` 9-րդ դարի վերջերից մինչև 11-րդ դարի կեսերը, ինչպես և հետագա դարերում կրթությունն աշխուժություն ապրեց։ Դպրոցներ կային բազմաթիվ բնակավայրերում, ինչպես՝ Անիում, Կարսում և այլուր։ Միջնադարյան Հայաստանի կրթական կենտրոնների շարքում առանձնակի տեղ է գրավում Գլաձորի համալսարանը: Գլաձորի համալսարանն ունեցել է 3 ուսումնարան՝ երաժշտության, գրչության և հասարակական բնական գիտություններ: Գլաձորի դպրոցը բարձր մակարդակի է հասել գրչության ու մանրանկարչության արվեստով: Գլաձորում որպես դասագիրք օգտագործվել են Եզնիկ Կողբացու, Դավիթ Անհաղթի, Արիստոտելի, Պորբյուրի և այլ աշխատություններ:
Նաև կար Տաթևի համալսարանը, որտեղ ուսումնասիրել են հումանիտար և հասարակական գիտություններ, երաժշտություն, գրչության արվեստ, գեղագրություն և այլն: Որպես դասագիրք Տաթևի համալսարանում օգտագործվել են հին և նոր կտակարանները, Արիստոտելի, Պյորփուրի և այլ աշխատություններ: Օգտագործվել է հայերեն և հունարեն գրականություն:
Գլաձորի ու Տաթևի համալսարաններում որպես դասագիրք օգտագործվել է Աստվածաշունչը, Արիստոտելի, Պյորփուրի աշխատությունները և նրանք հայտնի են եղել մանրանկարչական դպրոցով: Այդ համալսարաններից բացի, գործել են նաև մեծ և փոքր այլ վարդապետարաններ, որտեղ մշակվել և հարստացվել է վարդապետական ծրագիրը: Դպրոցների ծրագրում եղել է երաժշտություն, թվաբանություն, երկրաչափություն և աստղաբաշխություն:

3. Վերլուծեք Գրիգոր Մագիստրոսի գործունեությունը;

Գրիգոր Մագիստրոսը եղել է միջնադարի նշանավոր գիտնական, փիլիսոփա, բանաստեղծ, մանկավարժ, քաղաքական և ռազմական գործիչ է: Նշանակալի հետք է թողել հայ մշակույթի պատմության մեջ և նպաստել է գիտության և գրականության զարգացմանը:

Գրիգոր Պահլավունին եղել է Պահլավունյաց իշխանական տոհմից: Կրթվել է Անիի դպրոցում, այնուհետև՝ Կոստանդնուպոլսում:

Գրիգոր Մագիստրոսը hիմնադրել է բարձրագույն տիպի սեփական դպրոց-ճեմարան, դասավանդել է ճարտասանություն, փիլիսոփայություն, քերականություն, մաթեմատիկա: Նա համոզված էր, որ կրթությունը պետք է սկսել Աստվածաշնչի ընթերցանությամբ, ապա դիցաբանության, քերականության, ճարտասանության, տրամաբանության, թվաբանության, երկրաչափության, աստղագիտության, երաժշտության ուսումնասիրությանն անցնելուն:

Գրիգոր Մագիստրոսի աշխարհայացքը և գիտական հետաքրքրություններն արտահայտվել են նրա բազմաթիվ նամակներում: Օրինակ՝ «Թղթեր», «Մեկնություն քերականին», «Առ Մանուչե», «Հազարտողյան»: Կատարել է թարգմանություններ հունարենից և ասորերենից:

4. Հետազոտական աշխատանքների թեմաները` «Տիեզերական վարդապետ Գրիգոր Նարեկացին», «Գրիգոր Տաթևացի», «IX – XIV դարերի հայոց պատմագրությունը», «Մխիթար Գոշ», «Մխիթար Հերացի», «Հայկական ճարտարապետությունը X – XIV դարերում», «Հայկական խազեր», «Հայկական մանրանկարչություն», «Ռազմա-քաղաքական իրավիճակը Հայաստանում XV դարում», «Թուրք-պարսկական պատերազմները և Հայաստանը»:

Հայկական մանրանկարչություն

Միջնադարյան Հայաստանի կերպարվեստի մեջ մանրանկարչությունը բացառիկ տեղ է գրավում։ Չնայած դարերի ընթացքում ավերիչ արշավանքների ժամանակ մեծ քանակությամբ հայկական մշակութային ու գեղարվեստական արժեքներ են ոչնչացվել, այնուամենայնիվ, բավական մեծ թիվ են կազմում մեզ հասած մանրանկարներն ու լուսանցազարդերը: Հայկական մանրանկարչության վաղ շրջանը կորչում է դարերի խորքում։ Մեզ չեն հասել հայոց գրերի գյուտից (405 թ.) անմիջապես հետո ստեղծված նկարազարդ ձեռագրերը։
Հայկական մանրանկարչությունը աչքի է ընկնում մոնումենտալությամբ, պատկերներում առկա դեմքերի արևելյան տիպով, տեղական տարազով, հայկական մշակույթին բնորոշ զարդարվեստով։ Հայերեն ձեռագրերում ամենից շատ քրիստոնեական թեմաներով պատկերազարդվել են Ավետարանները, ապա՝ Աստվածաշունչ գրքերը, կրոնական-ծիսական մյուս մատյանները և նաև ստեղծում էին պատվիրատուների դիմապատկերներ:
XI դարից, որը Բագրատունյաց վերելքի շրջանն էր մենք ունենք ավելի մեծ թվով նկարազարդ ձեռագրեր, բայց մանրանկարչության առավելագույն վերելքի ժամանակաշրջան է համարվում 13-րդ դարը, մասնավորապես Կիլիկյան մանրանկարչությունը: Ձեռագրերը ստեղծվել և տարածում են ունեցել հիմնականում թագավորական ընտանիքներում, ազնվականության և բարձրաստիճան հոգևորականության միջավայրում: Նաև գեղանկարչական ուղղություն է ներկայացնում Վասպուրականի մանրանկարչության դպրոցը, որի գործունեության հիմնական շրջանը XV-XVI դարերն են: Վասպուրականի ձեռագիր գիրքը հասանելի էր եղել հասարակության լայն խավերին:

Աղբյուրներ՝ Հայկական Մանրանկարչություն

Աղբյուրներ`

Հայկական վերածնունդ

Գլաձորի համալսարան. հայ միջնադարյան մտքի կենտրոն

Գլաձորի համալսարան

Տաթևի համալսարան

Տաթևի համալսարանը, Հովհան Որոտնեցին և Գրիգոր Տաթևացին

Հայոց միջնադարյան համալսարանը

Գրիգոր Մագիստրոս Պահլավունի

Գրիգոր Մագիստրոս Պահլավունի (Բջնեցի)

Մեր մեծերը. Գրիգոր Մագիստրոս

Գրիգոր Նարեկացի