- Գրում ենք տեղեկություններ Չարենցի կյանքի մասին ու ընթերցում այն:
Չարենցը ծնվել է 1897 թվականին, Կարսում։ Նրա ծնողներն են գորգավաճառ Աբգար Սողոմոնյանը և Թեկղի Միրզայանը։ Սողոմոնյանների ընտանիքում մեծանում էին չորս տղա և երեք աղջիկ։ Ապագա բանաստեղծը հետևողական կրթություն չի ստացել։ 1908-1912 թվականներին սովորել է Կարսի ռեալական ուսումնարանում և հեռացվել՝ ուսման վարձը վճարել չկարողանալու պատճառով։ 1912 թվականին Թիֆլիսի «Պատանի» ալմանախում լույս է տեսել նրա «Ծաղիկները հեզ թեքվում են քամու օրորի տակին» տողով սկսվող առաջին բանաստեղծությունը: 1914 թվականին լույս տեսավ նրա բանաստեղծությունների առաջին գիրքը՝ «Երեք երգ տխրադալուկ աղջկան»։
- Հասարակագիտական ստուգատես:«Ընտանեկան խոշորացույց» նախագիծ:
Ես ընտրել եմ հումորային սերիալ, որի անունն է «Ֆուլ Հաուս Սերիա 1»։
Աղջիկ կպցնել, մեգա էժան, շոփինգ, Ֆուլ Հաուս, տառական, խոսքի, լամպոչկա, տատու, բայղուշ, արա՜, ջոգել, այսբերգ, պլասմաս, գազի ուտեչկա։
- Ընթերցում ենք Եղիշե Չարենցի«Հայրենիքում», Վահան Տերյանի «Կարծես թե դարձել եմ ես տուն», Նաիրի Զարյանի «Հայրենի տուն», Սմբատ Շահազիզի «Երազ» ստեղծագործություններն ու բլոգում «Տան կարոտը բանաստեղծություններում» վերնագրի տակ համեմատում ենք դրանք իրար հետ, գտնում եղած նմանություններն ու տարբերությունները:
«Եղիշե Չարենց» Հայրենիքում
Ձյունապատ լեռներ ու կապույտ լճեր։
Երկինքներ, որպես երազներ հոգու։
Երկինքներ, որպես մանկական աչեր։
Մենակ էի ես։ Ինձ հետ էիր դու։
Երբ լսում էի մրմունջը լճի
Ու նայում էի թափանցիկ հեռուն —
Զարթնում էր իմ մեջ քո սուրբ անուրջի
Կորուստը այն հին, աստղայի՜ն, անհո՜ւն։
Կանչում էր, կանչում ձյունոտ լեռներում
Մեկը կարոտի իրիկնամուտին։
Իսկ գիշերն իջնում, ծածկում էր հեռուն
Խառնելով հոգիս աստղային մութին․․․
«Վահան Տերյան» Կարծես թե դարձել եմ ես տուն
Կարծես թե դարձել եմ ես տուն,
Բոլորն առաջվանն է կրկին.
Նորից դու հին տեղը նստում,
Շարժում ես իլիկը մեր հին,
Մանում ու հեքիաթ ես ասում,
Մանում ես անվերջ ու արագ:
Սիրում եմ պարզկա քո լեզուն,
Ձեռներըդ մաշված ու բարակ:
Նայում եմ, մինչև որ անզոր
Գըլուխըս ծնկիդ է թեքվում.
Նորից ես մանուկ եմ այսօր,
Դրախտ է նորից իմ հոգում:
Արևը հանգչում է հեռվում,
Գետից բարձրանում է մշուշ,
Հեքիաթըդ անվերջ օրորում,
Ւլիկըդ խոսում է անուշ…
Նաիրի Զարյանի «Հայրենի տուն»
Այս գիշեր տեսա մի անուշ երազ.
Ես իմ հայրենի տունն էի նորոգում,
Մանկության երկինքն էր բացվել վրաս,
Եվ արշալույսներ կային իմ հոգում։
Այնտեղ էր մայրս, հայացքը պայծառ,
Մայրենի լեզվով խոսում էր առուն,
Խշշում էր բակում հինավուրց մի ծառ…
Այնպես ծանո՜թ էր և այնպես գարո՜ւն…
Երդիկից կաթած շողն արեգական
Թվում էր հոգուս ոսկյա բանալի,
Արևն էր նայում աչքով մայրական,
Եվ քաղցր էր աշխարհն ու հասկանալի…
Սմբատ Շահազիզի «Երազ»
Ես լսեցի մի անուշ ձայն,-
Իմ ծերացած մօր մօտ էր,-
Փայլեց նշոյլ ուրախութեան,
Բայց ափսո՜ս, որ երազ էր:
Կարկաչահոս աղբիւրն այնտեղ
Թաւալում էր մարգարիտ, —
Նա յստակ էր, որպէս բիւրեղ,
Այն երազ էր ցնորամիտ:
Եւ մեղեդին տխուր, մայրենի
Յիշեց մանկութեան օրեր.
Մօրս համբոյրն ես զգացի,
Ա՜խ, ափսո՜ս, որ երազ էր:
Կըրծքին սեղմեց կարօտագին,
Աչքըս սրբեց -շատ թաց էր,-
Բայց արտասուքս գնում էին…
Ա՜խ, այդ ինչո՞ւ երազ էր…
Բոլոր բանաստեղծություններում կարոտ է հայրենիքին, հայրենի տան, մոր, լեզվի հանդեպ։
- Գործնական քերականություն (այս շաբաթ` 112-117)
- Բառակապակցությունների իմաստներն արտահայտի´ր մեկական բառերով:
Բարի լուր (ավետիս) բերող – լրաբեր, արագ ընթացող — արագընթաց, բաժակը ձեռքին արտասանվող ճառ — կենաց, վեպ գրող — վիպագիր, բառարան գրող — բառարանագիր, արտասահմանում ապրող — արտասահմանցի:
- Երկու հետևություններից ո՞րն ես ճիշտ համարում: Պատասխանդ պատճառաբանի´ր:
Կոշիկի եվրոպական հայտնի մի ֆիրմա իր աշխատակիցներից երկուսին Աֆրիկա ուղարկեց, որ պարզի, թե իր կոշիկներն այնտեղ կարո՞ղ Է վաճառել: Շուտով գործուղվածներից մեկը հայտնեց. «Կոշիկ արտահանելու ոչ մի հեռանկար չկա. այստեղ բոլորը բոբիկ են քայլում»: Մյուսը դրությունն այլ կերպ գնահատեց. «Հեռանկարները հիանալի են. բոլորը բոբիկ են քայլում»:
Ես ճիշտ եմ համարում երկրորդ հետևությունը, որովհետև եթե նրանք բոբիկ են ուրեմն կգնեն կոշիկներ։
- Տրված արմատների կրկնությամբ բառե´ր կազմիր: Բառերի մեջ այդ արմատների գրությանն ուշադրությո´ւն դարձրու (փորձի´ր բացատրել ՝ ինչո՞ւ ը-ն չի գրվում):
Օրինակ՝ ճըռ – ճռճռալ, ճռճռոց:
Գոռ — գռմռոց(ո-ն սղվել է), մըռ – մռմռոց(ը-ն սղվել է), հըռ — հռհռոց(ը-ն սղվել է), չըռ — չռչռոց(ը-ն սղվել է), կըռ — կռկռոց(ը-ն սղվել է), դըռ — դռդռոց(ը-ն սղվել է):
- Յուրարանչյուր բառակապակցության իմսատը տրված բառերից մեկո´վ արտահայտիր:
Բազմություն, մարդկություն, ազգ, ժողովուրդ:
Պետություն
Մի երկրում ապրող մարդիկ, հավաքված մարդիկ, ամբողջ աշխարհում ապրող մարդիկ, նույն ազգությանը պատկանող բոլոր մարդիկ:
Բնակիչներ, ամբոխ, բնակչություն, ցեղ։
- Փակագծում դրված բաոերը գրի´ր համապատասխան ձևով:
Օրինակ՝ Դեպքի վայրում հավաքված ամբոխն (աղմկել): — Դեպքի վայրում հավաքված ամբոխն աղմկում էր:
Կռունկների երամը (թռչել) — Կռունկների երամը թռչում էր:
Զորքը (տեղավորվել) դաշտում — Զորքը տեղավորվել էր դաշտում:
Ժողովուրդը (լսել) հռետորին — Ժողովուրդը լսում էր հռետորին:
Հրապարակում հավաքված բազմությունը ինչ-որ բանի (սպասել) — Հրապարակում հավաքված բազմությունը ինչ-որ բանի էր սպասում:
Ավագանին (ողջունել) օտարականին – Ավագանին ողջունում էր օտարականին:
Հոտն (իջնել) սարից – Հոտն իջնում էր սարից:
Ժողովուրդը գոհ (լինել) այդ որոշումից — Ժողովուրդը գոհ էր լինում այդ որոշումից:
- Նախադասություններն ընդարձակի´ր:
Փորձենք: Եկեք փորձենք հաղթել մրցույթում։
Պատմեն: Ես շատ կուզենայի, որ մայրիկները մեզ ամեն գիշեր հեքիաթ պատմեն։
Կլսեն: Ուսուցիչները կլսեն ծնողների խնդրանքը։
Կընտրեք: Մայրիկի ծնունդին կընտրեք լավ նվեր։
Դարձավ: Փոքրիկ տղան դարձավ հերոս։
Նանե Խաչատրյան 