Բլոգային Աշխատանք

Ուսումնա-հետազոտական աշխատանքների թեմաները` «Հելլենականություն», «Ալեքսանդր Մակեդոնացու կերպարը կինոյում», «Ալեքսանդր Մակեդոնացին և Հայաստանը», «Գավգամելայի ճակատամարտը», «Ալեքսանդրի վեպը», «Ալեքսանդր Մակեդոնացու կյանքը և գործը», «Արտաշես Ա. Հանճարեղ արքա», «Հայկական աշխարհակալություն», «Տիգրան Մեծ. կայսրապաշտությունից հայրենապաշտություն», «Տիգրան Մեծի կերպարն արվեստում», «Տիգրանակերտ մայրաքաղաքը»:

Ալեքսանդր Մակեդոնացի և Հայաստան

Ք.ա. 336թ-ին իր հոր` Ֆիլիպ Բ-ի սպանությունից հետո, Մակեդոնիայում գահ է բարձրանում քսանամյա Ալեքսանդրը Ա-ն կամ Ալեքսանդր Մակեդոնացին և սկսում է իր արշավանքները։

Ք.ա. 334-ին մակեդոնա-հունական զորքերը` Ալեքսանդրի գլխավորությամբ, անցնում են Հելլեսպոնտոսը և շուտով Գրանիկոս գետի ափին պարտության մատնում պարսից սատրապների միացյալ ուժերին։ Այս պարտությունն անակնկալի է բերում Աքեմենյան վերջին տիրակալ Դարեհ Գ-ին, որը ևս գահ էր բարձրացել այդ ժամանակաշրջանում: Նա բազմահազար զորքերով ընդառաջ է գնում Ալեքսանդրին:

Ք.ա. 333թ. գարնանը Կիլիկիայի Իսսոսի դաշտում տեղի է ունենում մեծ ճակատամարտ (տե՜ս քարտեզը): Ճակատամարտի ժամանակ Դարեհ Գ-ի գլխավորությամբ պարսիկները առաջնորդել են աքեմենյան բանակի կենտրոնը, մարերը՝ աջ թևը, և հայերը` ձախ թևը: Չնայած թվական մեծ գերակշռությանը` պարսից զորքը ծանր պարտություն է կրում։ Պարտության պատճառը հավանաբար մարերի փախուստն էր, որին հաջորդած խուճապից հետո սկսում է նահանջել ամբողջ բանակը: Դարեհը փախչում է, բայց գերի են ընկնում նրա մայրը, կինը և զավակները։

Իսսոսի հաղթանակից հետո Ալեքսանդրը, ունենալով պատանդներ, չի հետապնդում Դարեհին, այլ շարունակում է արշավանքը դեպի Եգիպտոս։ Զարանալի է, բայց Եգիպտոսը նվաճվում է առանց զինված դիմադրության: Ալեքսանդրն իրեն հայտարարում է եգիպտական աստված Ամոնի որդի և փարավոնների ժառանգ: Նա հիմնում իր անվամբ առաջին քաղաքը՝ Ալեքսանդրիան։

Ալեքսանդրը Եգիպտոսից շարունակում է շարժվել Դարեհ Գ-ի հիմնական ուժերի դեմ: Վճռական ճակատամարտը տեղի է ունենում Ասորեստանի հյուսիսում` Գավգամելայի մոտ, 331թ. հոկտեմբերի 1-ին (տե՜ս սխեմաները)։ Հայերին ղեկավարում էին Օրոնտեսն ու Միթրաուստեսը: Այստեղ էլ է նա հաղթանակ տանում և դրանից հետո շարունակում արշավանքը (տե՜ս քարտեզը): Դարեհ Գ-ն փախուստի ճանապարհին սպանվեց, որով էլ վերջ դրվեց Աքեմենյան տերությանը:

Հայաստանն այդպես էլ չնվաճվեց Ալեքսանդր Մակեդոնացու կողմից և չմտավ նրա տերության կազմի մեջ։ Հայաստանում շարունակեցին իշխել Օրոնտաս-Երվանդ Գ-ն և Միթրաուստեսը, որոնք Գավգամելայի ճակատամարտից և Աքեմենյան տերության կործանումից հետո հանդես եկան որպես անկախ թագավորներ համապատասխանաբար Մեծ Հայքում ու Փոքր Հայքում:

Ք.ա. 330-329 թվականների ընթացքում Ալեքսանդրը Հայաստան ուղարկեց մի զորաբանակ` Մենոն զորավարի գլխավորությամբ` հանձնարարելով գրավել Բարձր Հայքի Սպեր գավառի ոսկու հանքերի շրջանը: Ինչպես վկայում է հույն պատմաբան Ստրաբոնը, մակեդոնական բանակը գլխովին ջախջախվեց: Դրանից հետո Ալեքսանդր Մակեդոնացին փորձ անգամ չարեց նոր մի արշավանք կազմակերպելու դեպի Հայաստան:
Ալեքսանդրն արշավանքն ավարտեց Ք.ա. 324 թվականին, որից հետո հաստատվեց Բաբելոնում` հռչակելով այն իր տերության մայրաքաղաք։

Ք.ա. 323թ. հունիսի 13-ին, երեսուներեք տարեկան հասակում Ալեքսանդրը մահանում է անհայտ պատճառներից, հավանաբար ինֆեկցիայից։ Նրա տերությունը մասնատվեց նրա զորավարների մեջ, իսկ Հայաստանը մնաց չնվաճած։

Գավգամելայի ճակատամարտ

Գավգամելայի ճակատամարտը տեղի է ունեցել մ.թ.ա. 331 թ. հոկտեմբերի 1-ին, Ալեքսանդր Մակեդոնացու ու Դարեհ III Աքեմենյանի զորքերի միջև, Գավգամելայի հարթավայրում:

Այն Ալեքսանդրի վճռորոշ ճակատամարտն էր Պարսկաստանի դեմ, որն ավարտվեց հունա-մակեդոնական զորքերի կատարյալ հաղթանակով և վերջ դրեց Աքեմեյանների տիրակալությանը:

Հայտնի է, որ Ալեքսանդրը ուներ 40000 հետևակազոր, 7000 հեծելազոր, իսկ պարսիկների զորքը հաշվում էր 200000 հետևակազոր, 45000 հեծելազոր, 200 մարտակառք և 15 փիղ:

Դարեհի բանակում ընդգրկված էին իր հպատակ ժողովուրդները՝ բակտրիացիք, սկյութներ, հնդիկներ, միդիացիք, պարթևներ, ալբանացիք, կապադոկիացիք, քրդեր և այլ: Պարսկական ձախ թևում էին նաև Մեծ ու Փոքր Հայքի զորաջոկատները Երվանդի ու Միհրվահիշտի գլխավորությամբ:

Գավգամելայի լայն տեղանքըը Դարեհին հնարավորություն էր տալիս լիովին օգտագործելու իր քանակական առավելությունը: Նա մեծ հույսեր էր կապում իր մարտակառքերի հետ, որոնց անիվների վրա ամրացված էին երկար սուր դանակներ: Մարտակառքերի անկաշկանդ գրոհը ապահովելու համար Դարեհը հրամայեց հարթեցներ տեղանքը ու լցնել փոսերը: Ճակատամարտի նախորդ գիշերը Դարեհը, զգուշանալով թշնամու գիշերային անսպասելի գրոհից, հրամայեց զորքին չքնել։ Դա, անկասկած, հոգնեցրեց մարդկանց: Մինչդեռ Ալեքսանդրի զորքը խորը քնեց ու լավ հանգստացավ:

Այս ճակատամարտի առանձնահատկություններից մեկն էր ուժերի անհամաչափելիությունը: Երբ առճակատվող բանակները դեմ դիմաց շարվեցին, ստացվեց, որ պարսիկների ճակատի երկարությունը 4 կիլոմետր էր կազմում, մինչդեռ Ալեքսանդրինը՝ գրեթե դրա կեսը: Այստեղից առաջանում էր պարսիկների կողմից շրջապատման ակնհայտ վտանգը: Պարսկական զորքի առաջին գծում, ճակատի ողջ երկարությամբ, տեղադրված էր հեծելազորը, երկրորդ գծի կենտրոնում գտնվում էր Դարեհի անձնական մարտակառքը, շրջապատված թիկնազորով։

Ալեքսանդրի համար ակնհայտ էր, որ թշնամու հեծելազոր ճակատը միտված էր գրոհի: Ալեքսանդրի մտահղացմամբ, հարկավոր էր ստիպել թշնամուն կատարել շտապ վերադասավորումներ ու դրանով խառնաշփոթ առաջացնել նրա շարքերում:

Ալեքսանդրը խորամանկ քայլ արեց։ Երբ բանակները դիրքավորվեցին, Ալեքսանդրը սկսեց շարժել իր զորքը, բայց ոչ թե առաջ, ինչպես սպասում էին պարսիկները, այլ դեպի աջ: Այդպիսով նա տեղաշարժեց ռազմադաշտը դեպի չհավասարեցված ու խորդուբորդ տեղանքը, ինչը զգալիորեն դժվարեցրեց պարսկական մարտակառքերի առաջխաղացումը: Դարեհը, չըմբռնելով Ալեքսանդրի գործողությունները, հրամայեց սկսել գրոհը և գցեց իր ձախ թևը Ալեքսանդրի աջ թևի վրա: Այդ շարժումների ընթացքում Դարեհի ձախ թևը պոկվեց կենտրոնից և պարսիկների ճակատում առաջացավ բացակը: Ալեքսանդրի զորքը ակնթարթորեն վերադասավորվեց ու սեպաձև ճակատով մխրճվեց ճեղքվացքի մեջ:

Դարեհը հրամայեց սկսել մարտակառքերի գրոհը, բայց մակեդոնական հետևակը միջանցքներ ձևավորեց ու այնտեղ մղեց մարտակառքերը, որտեղ նրանք ընկան նետաձիգները տեղատարափի տակ չպաշտպանված կողքերից: Անհաջող եղավ նաև փղերի գրոհը, քանի որ մակեդոնացիները հատուկ տախտակներով, որոնց վրա ամրացված էին ցից մեխեր, խրտնեցրին փղերին:

Պատմիչները վկայում են, որ Ալեքսանդրի արագ վերադասավորումներն վտանգեցին նաև մակեդոնական շարքերը, որոնց մեջ նույնպես նոսրացում գոյացավ: Այդտեղ կատաղի ներս խուժեցին պարսիկները: Ալեքսանդրը այդ պահին, ինչպես մոլեգնած մոտենում էր Դարեհի մարտակառքին: Սարսափահար եղած Դարեհը շրջեց իր կառքը և փախուստի դիմեց։ Պարսիկները աստիճանաբար անկազմակերպ փախուստի անցան:

Հին պատմիչների գնահատմամբ ՛՛Մակեդոնացիների սեպաձև գրոհը շրջեց պատմության ընթացքը՛՛:

Բլոգային աշխատանքները պետք է ներկայացվեն տեսադասերի և գրառումների միջոցով :

MY FAMILY AT HOME

My family lives in a small house. It’s simple but pretty. It has a large garden. I like to work in the garden but my sister hates to work in the garden. She prefers to read. She reads in the morning, in the afternoon and at night.

I give all of the vegetables to mom and dad. They like to cook in our small kitchen. I eat any vegetable but my sister eats only a few.

My family always eats breakfast and dinner together. We talk. We laugh. Then my sister washes the dishes.

At night dad likes to listen to music. Mom works on the computer. I watch television. And my sister reads.

Soon we go to bed. My parents go to bed late but my sister and I go to bed early. I’m ready to go to sleep but my sister wants to keep reading.

DID YOU UNDERSTAND THE TEXT?

Please answer the following questions of understanding:

Question 1:

Which is another way to describe the family’s house?

1 cramped but cozy

2 narrow but suitable

3 little but attractive

4 old but cheery

Question 2:

The family has how many members?

1 two

2 three

3 four

4 five

Question 3:

Who doesn’t enjoy working in the garden?

1 grandmother

2 cousin

3 father

4 sister

Question 4:

When does the sister like to read?

1 at night

2 in the afternoon

3 in the morning

4 all of the above

Question 5:

When do the family members not eat together?

1 at dinner

2 at lunch

3 at breakfast

4 all of the above

Տեսադասեր

This slideshow requires JavaScript.

Առցանց ուսուցում